همشهری آنلاین/ پریسا نوری: وزن چانه، کیفیت نان، رعایت بهداشت و رعایت نرخنامه مصوب، از جمله مواردی است که می‌توان عیار نانوایی‌ها را با آن سنجید، با این حال صرف نظر از ۳ مورد اول که شاید نیازمند نگاه کارشناسی باشد، قیمت نان را در ۶ نانوایی محدوده شمال شرق تهران بررسی کردیم که در ۴ مورد با عدم رعایت نرخنامه مصوب و گرانفروشی مشهود مواجه شدیم.
جریمه محدود و سود نامحدود
اوایل مهرماه بود که طبق تصمیم کارگروه تنظیم بازار تهران، قیمت نان یارانه‌ای بربری ۱۰۰۰ تومان، سنگک ۱۲۰۰ تومان، تافتون ۵۵۰ تومان و لواش ۳۰۰ تومان و نرخ نان بربری در واحدهای آزادپز ۱۵۰۰ تومان، سنگک ۱۸۰۰ تومان، تافتون ۸۵۰ تومان و لواش ۴۵۰ تومان تعیین و همه واحدها مکلف به نصب نرخنامه در نانوایی شدند. با این حال برخی از نانوایان بی توجه به اعتراض مشتریان، نان را به قیمت دلخواه می‌فروشند و به دلیل سود کلان این گرانفروشی، ترسی از جریمه ناچیز سازمان تعزیرات و ... ندارند.
سود ۱۶ میلیونی تخلف!
وقتی در نانوایی سنگک (آزادپز) خیابان فرجام نرسیده به بزرگراه باقری ۲ نان از روی توری فلزی برداشته و ۳۶۰۰ تومان کارت کشیدم. شاطر نگاهی به برگه رسید دستگاه کارتخوان انداخت و در حالی که چپ چپ نگاه می‌کرد، با دلخوری گفت «آبجی میشه ۴ تومن». به دنبال تابلوی نرخ نامه، روی دیوار که با آگهی فروش «عسل طبیعی کوه‌های سبلان زیر قیمت بازار» و «زعفران ناب مشهد ارزانتر از همه جا!» پوشیده شده بود، نگاهی انداختم و گفتم: «مگه قیمت سنگک آزادپز ۱۸۰۰ تومن نیست؟ » پوزخندی زد و گفت «اون برای آرد معمولیه ما با «آرد گرگان» نون می‌پزیم! » بجای من، مرد میانسالی از توی صف گفت: «حاجی آرد، آرده چه فرق داره؟ شما داری گرونفروشی می‌کنی! نون کنجددار رو هم بجای ۲۳۰۰ تومان داری میفروشی ۳ هزار تومن! مجبورمون نکن زنگ بزنیم به ۱۲۴ و ... » شاطر که پیدا بود حوصله‌اش از این بحث سر رفته، دستی به کمر زد و با بی اعتنایی گفت: «برید زنگ بزنید و شکایت کنید. اتفاقا همین دیروز از طرف تعزیرات ۲۰۰ هزار تومن جریمه شدم اما اگه صد بار دیگه هم جریمه بشم قیمت همینه که هست! نمی‌خواید برید جای دیگه! »
چند قدم از نانوایی فاصله گرفتم و تلفن همراهم را از کیفم درآوردم تا با ۱۲۴ تماس بگیرم که خانم جوانی که در صف پشت سر من ایستاده بود و نان به دست از نانوایی خارج می‌شد، به طرفم آمد و گفت: «خانم ۲۰۰ تومن دیگه پولی نیست، ارزش نداره که اعصاب خودتو خورد کنی!» نگاهش کردم و گفتم «موضوع ۲۰۰ تومن نیست. وقتی هر نان ساده را ۲۰۰ تومان و نان کنجدی را ۷۰۰ تومان گرانتر می‌فروشند و به گفته خودشان روزانه هزار نان ساده و ۵۰۰ نان کنجددار می‌پزند، یعنی روزی ۵۵۰ هزار تومان گرانفروشی می‌کنند که می‌شود ماهی ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان!» زن بعد از حساب سرانگشتی مکثی کرد و ناباورانه دور شد!
نان ساده حاضر نیست!
فروش اجباری نان کنجدی در برخی نانوایی‌ها هم از موضوعاتی است که گلایه شهروندان را به دنبال داشته است. «مسعود اکرمی» شهروند ساکن محله قنات کوثر با بیان اینکه نانوایان به بهانه حاضر نبودن نان ساده، مشتریان را معطل کرده و مجبور به خرید نان کنجدی می‌کنند، می‌گوید: «نانوایان برای هر نان حدود ۱۰ گرم کنجد می‌ریزند و آن را هزار تومان گرانتر از نرخ مصوب می‌فروشند. با توجه به اینکه قیمت یک کیلو کنجد ۴۰ هزار تومان است و برای ۱۰۰ عدد نان مصرف می‌شود، به فرض که هر نانوایی حداقل ۵۰۰ نان کنجدی در روز بفروشد سودی معادل ۹ میلیون تومان در ماه عاید می‌شود از این رو نانوایان اصرار به فروش نان کنجدی دارند.»
با سر زدن به چند نانوایی آزادپز و یارانه‌ای پز و پرس و جو در محدوده شمال شرق تهران متوجه شدیم که عدم نصب تابلوی نرخنامه، اصرار به فروش نان کنجددار و گرانفروشی به دلایلی از جمله کیفیت آرد مصرفی یا پخت نان در تنور و ...، وجه مشترک اغلب آنهاست و این موضوع را با بیژن مقدم رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در میان گذاشتیم. مقدم با بیان اینکه در هر صنف ممکن است واحدهایی وجود داشته باشد که از قوانین و مقررات تخلف داشته باشند، درباره تخفات مطرح شده می‌گوید: «اولویت با فروش نان ساده است و فروش اجباری نان کنجدی تخلف است. همچنین نانوایان ملزم هستند تابلوی نرخ نامه را درجلوی دید مشتریان نصب کنند.» او درباره بازدارنده نبودن جریمه‌ها با میزان تخلف می‌افزاید: «جریمه را سازمان تعزیرات تعیین می‌کند ما فقط موظف هستیم به نانوایان متخلف اخطار بدهیم و آنها رابه سازمان تعزیرات معرفی کنیم، مقدار جریمه را این سازمان تعین می‌کند.»
رئیس اتحادیه نانوایان در ادامه می‌افزاید: «مدتی است در اتحادیه کارگروهی برای نظارت بر فعالیت نانوایان تشکیل شده که موارد تخلف را اعلام می‌کنند شهروندان هم علاوه بر شماره سازمان تعزیرات (۱۲۴ ) می‌توانند شکایاتشان از واحدهای نانوایی را در روزهای شنبه تا چهارشنبه به بازرسی اتحادیه با شماره ۷۷۵۰۳۳۱۸ اطلاع دهند تا در اولویت نظارت قرار بگیرد. »
آرد گرگان گرانتر است
موضوع گرانفروشی نانوایی سنگک به دلیل مصرف آرد گرگان را با اتحادیه نانوایان سنگک درمیان گذاشتیم که یکی از مدیران اتحادیه در پاسخ گفت: «آرد گرگان کیفیت خوبی دارد، از این رو کیسه‌ای ۸ هزار تومان گرانتر است و مردم و سازمان تعزیرات باید بپذیرند که نانی که با این آرد پخته می‌شود گرانتر است. این مسئول درباره چگونگی راستی‌آزمایی پخت نان با این آرد توسط شهروندان پاسخی نداد.