لطفا خودکشی دسته جمعی نکنید!

همشهری آنلاین/ راحله عبدالحسینی: «محسن هجری» نویسنده، روزنامه نگار و محقق برای ما از شرایطی می گوید که در آن قرار داریم و همین طور از کارهایی که می توان انجام داد. فرصتی که اگر به چشم گریز از هیاهو و کمک به سلامتی جامعه به آن نگاه کنیم کلافه کننده نخواهد بود.
برای کمک  به سلامت خود و مردم شهرمان چاره ای جز رعایت نکات بهداشتی و در خانه ماندن نداریم. اما خانه نشینی برای بعضی ها موضوع بغرنجی است و به همین دلیل چنان که باید و شاید با آن کنار نمی آیند.

از دیدگاه شما برای گذر از روزگار بحران چطور می  توانیم همراهی خود را نشان دهیم؟
در این شرایط بسیار خطرناک، خانه نشینی افراد یک ضرورت حیاتی است و نه امر تفننی! زیرا نه امکانات بیمارستانی ما کفاف می دهد و نه راه درمان قطعی برای بیماری کرونا پیدا شده است.  تنها راهی که پیش روی ما باقی می ماند پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری است. اگر مردم همکاری کنند و در خانه هایشان بمانند می توان از شکل گیری این فاجعه جلوگیری کرد. در غیر این صورت هزینه های سنگینی  بابت این اهمال باید بپردازیم. برای آن که تمامی اقشار این وضع را جدی بگیرند رسانه ها، کارشناسان و مسئولان باید اطلاعات دقیق تری به مردم بدهند.

یعنی خبررسانی موجود  را کافی نمی دانید؟
خیر! کافی نیست. شرایط بسیار اضطراری است و به گواه آماری که از مراکز درمانی شهرستان ها در رسانه ها منعکس می شود تاکنون تلفات سنگینی داشته ایم. ولی بسیاری از شهروندان تصور می کنند که با یک بیماری فصلی مواجهند. چون اگر وضع را جدی گرفته بودند این طور عازم سفر نمی شدند یا به مراکز خرید و بازار نمی رفتند. من با تولید وحشت مخالفم. زیرا ترس بیش از اندازه ذهن را فلج می کند و میزان ایمنی بدن را پایین می آورد. اما در شرایطی که خطر مرگ آدم ها را تهدید می کند نباید به گونه ای رفتار کنیم که دچار خوش خیالی شوند و ارائه اطلاعات علاوه بر اینکه باید صادقانه باشد باید به نحوی مطرح شود که نه تولید وحشت کند و نه باعث خوش خیالی شود. 

چطور می توان این کار را انجام داد؟
ما طی سال های گذشته، سالانه نزدیک به 20هزار نفر تلفات در تصادف های رانندگی داشته ایم.اما چرا این آمار بسیار سنگین برای ما عبرت آموز نمی شود؟ چون به عنوان یک اتفاق روزمره با آن برخورد می کنیم. اگر تلفات رانندگی 40سال را جمع بزنیم به رقم 800هزار نفر می رسیم. این اطلاعات را باید به نحوی برای جامعه مطرح کرد که در افراد منجر به تأمل و درنگ شود. الان هم در پدیده بیماری کرونا هم با چنین وضعی مواجهیم. چند روز پیش گفته می شد که اوضاع گیلان به ویژه شهر رشت بحرانی است. اما وقتی به طور رسمی  آمار پایینی از  تلفات گیلان داده می شد آن گزاره اول را که دال بر بحرانی بودن شرایط است در نگاه ناظر بی معنا می کرد. تا اینکه نماینده وزارت بهداشت از آمار 200نفری تلفات گیلان حرف زد. این آمار می توانست به مردم این حس را القا کند که با شرایط دشواری مواجهند. پس زمانی که به آنها گفته می شود به شهرهای شمالی سفر نکنند توصیه ای موجه و عقلانی است. یا اینکه دیروز در رسانه ها دیدم که به نقل از مدیر یکی از سایت های خبری در داخل به آمار تلفات 2هزار نفری در کل ایران اشاره شده بود. این آمارها می توانند بالا و پایین شوند اما مهم این است که با گفتن واقعیت ها، جامعه را نسبت به وضع کنونی هوشیار کنیم. زیرا از آن طرف هم آمارهای امیدوارکننده داریم. تعداد قابل توجهی از مبتلایان به کرونا درمان شده اند. مهم تر از همه اینکه با تغییر شیوه زندگی به راحتی می توانیم با این اپیدمی مقابله کنیم. شستن مرتب دست ها به ویژه قبل از خوردن غذا، ضدعفونی کردن محل زندگی مان، پرهیز از حضور در مکان های شلوغ و حفظ فاصله با افراد هنگام سخن گفتن یا پرهیز از دست دادن و روبوسی امور دشواری نیستند که نتوانیم از عهده آنها برآییم.

اهالی محله شما چقدر به کمپین «در خانه بمانیم» پایبند هستند؟
خوشبختانه بسیاری از افراد نکات ایمنی و بهداشتی را رعایت می کنند و با توجه به پارکینگ های منازل و مجتمع ها به نظر می رسد جز در موارد ضروری از خانه خارج نمی شوند. البته در مقابل افراد بی توجه به این وضع بحرانی هم کم نیستند.

ریشه های فرهنگی این بی توجهی را چه عواملی می دانید؟
با نگاهی کلی به فرهنگ عمومی جامعه شاهد یک نوع تفکر تقدیرگرایانه هستیم که مانع از جدی گرفتن هشدارهای علمی و کارشناسی می شود. اهالی این فرهنگ باور دارند که هرچه تقدیر باشد همان می شود. پس تمهیدات و احتیاط های ما فایده ای ندارند.  واقعیت این است که تفکر تقدیرگرا به قانون علیت تن نمی دهد و مناسبات علت و معلولی را درک نمی کند. برخی می گویند که این فرهنگ تقدیرگرایی ریشه در تفکر مذهبی دارد اما من موارد بسیاری در قرآن و سنت سراغ دارم که انسان را به پیروی از قوانین خلقت دعوت می کند و اینکه در هر کاری از اسباب آن پیروی کنند. روایت مشهور داریم که امام علی(ع) از کنار دیواری که در شرف ریختن بود برخاست. یکی گفت: «از تقدیر فرار می کنی؟» ایشان پاسخ داد: «از قضای خدا به قدرش پناه می برم.» که در واقع مصداق آیه ای است که خطاب می کند با دست های خودتان به سوی مهلکه نروید. با این حال در فرهنگ عمومی ما تقدیرگرایی رفتار بسیاری از آدم ها را تحت تأثیر خود قرار می دهد. ما در مواجهه با اپیدمی کرونا هم از این فرهنگ رنج می بریم و بسیاری از بی توجهی ها به هشدارهای کارشناسان به همین عنصر تقدیرگرایی بازمی گردد. در حالی که نه دین و نه عقل هیچ کدام از ما را به خودکشی دعوت نمی کنند.

این روزها شما چگونه به توصیه های بهداشتی و ایمنی عمل می کنید؟
من بسیاری از ساعت های زندگی ام با مطالعه و تحقیق سپری می شود. اما هنگامی که با مسائل تخصصی و کارشناسی مواجه می شوم مانند دانش آموزی رفتار می کنم که وامدار آموزگار خویش است. در این روزها به شدت تلاش می کنم نکات بهداشتی وایمنی را که متخصصان و  پزشکان در مواجهه با کرونا  می گویند مو به مو اجرا کنم. به جز در موارد بسیار ضروری از منزل بیرون نمی روم. اگر هم برای خرید مایحتاج ناچار به خروج از خانه شوم زمانی را انتخاب می کنم که بیرون خلوت باشد. در بازگشت هم پاکسازی را با نهایت دقت انجام می دهم. 

گاهی روزهای خانه نشینی بلند و کشدار به نظر می رسد. چطور این ساعت ها را دلچسب کنیم؟
جالب است بدانید من اهل سفرم و از ایرانگردی و شهرگردی بسیار لذت می برم. با چنین روحیه ای طبیعی است با چندین روز پیاپی خانه نشینی مشکل پیدا کنم. اما چنین نیست؛ چون وقتی اهل مطالعه باشیم به گونه دیگری به سفر می رویم. آن هم سفرهایی به اعماق تاریخ یا دورترین نقاط دنیا که در شرایط عادی برای ما قابل دسترسی نیست. در این روزها از فرصت خانه نشینی برای نوشتن و خواندن و تحقیق بهره می برم. فیلم می بینم و موسیقی گوش می دهم. به گل و گلدان رسیدگی می کنم. کارهای خانه را انجام می دهم. با تلفن و شبکه های اجتماعی از حال  اقوام و آشنایان باخبر می شوم. در واقع تلاش می کنم  ارزش این خلوت گزینی را و دوری از هیاهو را با تمام وجود درک کنم. ما فرصت خوبی داریم که خانه تکانی ذهنی کنیم. بنابراین از این خلوت گریزان نباشیم. شاید برخی الان در خانه کتابی برای خواندن نداشته باشند اما خوشبختانه در برخی سایت های اینترنتی پی دی اف. کتاب ها هست. می توانند از این فرصت برای آشتی با کتاب و مطالعه استفاده کنند یا کارهای هنری و ذوقی دیگری انجام دهند که به آن علاقه دارند. جابه جایی وسایل خانه و نظافت و مرتب کردن وسایل شخصی هم که در این روزهای آخر سال یک سنت دیرین به حساب می آید. جان انسان گنجینه ای ارزشمند و بی نظیر است. در این روزهای حساس با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی از این گنجینه مراقبت کنیم. هم در قبال خودمان احساس مسئولیت کنیم و هم در قبال دیگران. ما اگر به قوانین آفرینش عمل کنیم نجات پیدا خواهیم کرد. در غیر این صورت هیچ کس به فریاد ما نخواهد رسید که خودکرده را تدبیر نیست!