اخیرا بانک مرکزی بسته سیاستی جدیدی را برای تعیین نرخ سود بانکی در عقود مبادله‌ای و همچنین محدود کردن پرداخت تسهیلات خرید به بانک مسکن اعلام کرده است. با سعید شیر‌کوند، اقتصاد‌دان گفت‌وگو کرده‌ایم.
- گفته می‌شود نابسامانی بازار مسکن ناشی از سیاست‌های پولی و مالی اخیر است. آیا با این دیدگاه موافق هستید؟
بخش عمده نابسامانی بازار مسکن ناشی از تاثیر سیاست‌های انبساطی مالی و به‌دنبال آن سیاست‌های انبساطی پولی بوده که دولت در سال‌های اخیر اتخاذ و به بازار مسکن شوک وارد کرده است.
پرداخت تسهیلات خرید مسکن و افزایش میزان این تسهیلات از یک سو و تسهیلات دیگری که از سوی دولت تحت عناوینی مانند طرح‌های زود بازده یا سایر طرح‌های تخیلی که قرار بوده در نقاط مختلف کشور اجرا شود.اما به جایی نرسیده و به بهانه این طرح‌ها پول‌هایی به اقتصاد کشور تزریق شده، در شکل‌گیری نابسامانی بازار مسکن دخیل بوده است.
اینگونه متغیرها در بازارهایی که امکان تجارت در آن حداقل بوده و برای کنترل آن نمی‌توان سیاست واردات را اعمال کرد و از سوی دیگر امکان تولید کالای مورد نیاز به اندازه تقاضا در کشور وجود ندارد، به‌طور طبیعی منجر به افزایش قیمت و تورم در بخش‌های مذکور می‌شود.
- آیا مصوبه اخیر بانک مرکزی قادر به ساماندهی بازار مسکن خواهد بود؟
به‌طور کلی سیاستگذاری‌های بانک مرکزی تاثیر چندانی در ساماندهی بازار مسکن نداشته است. گرچه هر سیاستی که توسط دولت در جهت محدود و انقباضی کردن سیاست‌های پولی اتخاذ یا از سوی دیگر منجر به افزایش تولید کالاها برای رفع نیازهای مردم شود، می‌تواند در کاهش نرخ تورم مؤثر باشد اما درصورتی که دولت به ظاهر از یک طرف تسهیلات خرید مسکن بانک‌های مختلف را کنترل‌کرده اما به بهانه‌های دیگر مانند طرح‌های زود بازده، استانی یا منطقه‌ای این پول‌ها را دوباره به اقتصاد تزریق کند، اینگونه سیاستگذاری‌ها تاثیری در کاهش قیمت مسکن نخواهد داشت.
برای کنترل تورم که به شکل حریقی گسترده در اقتصاد کشور ایجاد شده، دولت نباید تنها به راهکار‌های جزئی و مقطعی دلخوش بوده و از سوی دیگر با اجرای سیاست‌های پولی و مالی ناکارآمد به این بحران دامن زند، کاری که متأسفانه در سال‌های اخیر بارها انجام شده است.
باید کنترل نقدینگی، تورم و نحوه پرداخت تسهیلات به شکلی کلی و در قالب یک بسته سیاستی از سوی دولت تدوین و اجرایی شود تا آثار و نتایج مثبت آن در همه بخش‌ها به ویژه بخش مسکن نمایان شود.
- چه عواملی در نابسامانی کنونی بازار مسکن دخیل بوده، دولت باید چه راهکارهایی را دنبال کند؟
در اقتصاد ایران بازار مسکن بازاری دنباله‌رو بوده و به‌عنوان بازاری محسوب می‌شود که عرصه بورس بازی شده است. به نحوی که می‌توان گفت، در بخش مسکن هیچ کس به‌دنبال رفع نیاز سکونت نبوده بلکه حضور در این بازار برای دریافت سود ویژه یا جلوگیری از زیانی است که متوجه دارایی‌های افراد می‌شود.
بنابراین نباید در این بخش، بازار متعادل منحصر به سکونت را انتظار داشته و بر این اساس ویژگی‌ها و مختصات، عرضه، تقاضا، نقطه تعادلی و میزان کارآمدی سیاستگذاری‌های وزارت مسکن در این بازار را جست‌وجو کرد.
از آنجا که بخش مسکن از کارکرد اصلی خود فاصله گرفته و به‌عنوان دارایی برای سودآوری مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین سیاستگذاری دولت در این زمینه نیز باید بر این محور باشد که چگونه می‌تواند مجموعه‌ای از بازارهای اقتصادی موجود را به شکلی توأم مدیریت کند.