همشهری آنلاین | زینب زینال زاده- فاطمه عسگری نیا: چهارراه «مولوی» ایستاده‌ایم، همان جا که پیش از میزبانیمان از «کرونا»، هر روز شاهد حضور صدها افغانستانی بودیم، مردهای تنها با چمدان های بزرگ و گونی هایی که پر بود از ملزومات زندگی از حبوبات و مواد غذایی گرفته تا پوشاک و لوازم خانه، خیلی هایشان همراه با زن و بچه برای انجام خریدهای خود در این محدوده دیده می شدند، مسافران خسته ای که پس از انجام خریدهایشان از بازارچه «امین السلطان» در گوشه و کنار این چهار راه می نشستند و با خوردن ساندویچ و آبمیوه تجدید قوا می کردند.
اما اگر این روزها به چهارراه مولوی سری بزنید دیگر حتی خبری از این شور و هیجان افاغنه برای خرید دیده نمی شود. نه از افاغنه چمدان به دست خبری است، نه کرکره مغازه های بازار محبوبشان بالاست. فریاد سکوت زیر سایه کرونا در بازارچه امین السلطان پیچیده و تا چشم کار می کند، بساط سبز ناس فروشان دیده می شود که در مقابل مغازه های تعطیل، این روزها کسب و کارشان سکه شده است.
برایشان فرقی نمی کند مشتری هایشان چه جنسیتی یا چه سن و سالی دارند، به هر رهگذری پیشنهاد خرید ناس می دهند. زن یا مرد فرقی نمی کند. آنها فقط دنبال مشتری هستند. «رضا»، مردی میانسال، با شلوار شش جیب سبز رنگ و تیشرت مشکی مندرسی که بر تن دارد، در میانه ورودی بازار ایستاده و با چرب زبانی از مشتریان دلبری می کند. او می گوید: «از قدیم الایام بازار امین السلطان مرکز خرید و فروش ناس بوده و هست! » خودش دلال دلار و پول افغانی است.
سری به داخل بازار می زنیم. کرکره همه مغازه ها پایین است! نور کمی از سقف بازارچه به داخل می تابد و به سبب همین نور اندک، انتهای بازار را نمی توان دید. پرسه افرادی که ظاهر خیلی موجهی ندارند به وضوح دیده می شوند. رضا مانع از ورودمان به داخل می شود. گویا غیرتش گل می کند. لبخندی می زند، زردی دندان هایش توی ذوق می زند. می گوید: «آبجی ناراحت نشوی، اما الان ورود شما به بازار به صلاحتان نیست، چون در این شرایط، دکتر و مهندس توی این بازار رفت و آمد نمی کند. الان اینجا پر است از آدم های خلافکار، دزد، معتاد و مواد فروش! »
با حرف های رضا، جماعت دندان زنگ زده و خمیده از پشت بساط مواد که دور و برمان جمع شده اند، به خنده می افتند. در میان آنها جوانکی باریک اندام با ته لهجه ای افغانستانی می گوید: «خانم ها ناس می خواهید در خدمتم. ناس های من مرغوب هستند و قیمت شان هم خوب است. » رضا لنگه ابرویش را بالا می اندازد و چشم غره ای به پسرک می رود. همین کافی است برای سکوت جوانک ناس فروش! بی پروایی رضا از صحبت درباره ناس، مجبورمان می کند دلیل حضورمان را با صراحت بیان کرده و از آنها برای تهیه فیلم و عکس از گفت و گوی آزادمان با موضوع « ناس فروشی در روزهای کرونایی» اجازه بگیریم، برای مصاحبه در قالب ضبط صدا مشکلی ندارند، حتی بی هیچ واهمه ای استقبال هم می کنند، اما اجازه تهیه فیلم را نمی دهند. چاره ای نیست به همین بسنده می کنیم.
رضا در ابتدای صحبت هایش به بازار داغ معامله ناس در بازارچه امین السطان خیابان مولوی اشاره می کند و می گوید: «همه مردم اینجا را می شناسند. امین السطان، مرکز خرید و فروش ناس است. البته داخل مغازه های بازارچه، کیف و کفش، پارچه، ساک و چمدان، حبوبات و انواع چای خشک هم عرضه می شود، اما جنس ثابت همه، ناس است. حالا که مغازه ها تعطیل اند، خریداران ناس بیشتر شده و کسب و کارها بیشتر از گذشته رونق گرفته است. »
- قانونی یا غیرقانونی؟
همین طور که رضا مشغول سخنرانی از ناس و تاریخچه آن در بازار امین السلطان است، عده ای مشغول خرید و فروش و مصرف این گیاه سبز رنگ پشت سر او هستند.
«مالک»، فروشنده ناس است و به گفته خودش سال های زیادی است که از این راه امرار معاش می کند. او اهل کشور افغانستان است و می گوید: «ناس همه جا پیدا می شود اما ناس هایی که من می فروشم از افغانستان می آورم و بسیار مرغوب اند.»
ناس یک نوع ماده مخدر است و باورمان نمی شود اینها چنین بی پروا از این ماده اعتیاد آور سخن می گویند. وقتی می گویم: «ناس ماده مخدر است» همه فروشنده ها اعتراض می کنند، یکی با صدای بلند می گوید: «ضرر ناس کمتر از سیگار است. خیلی ها برای ترک سیگار، ناس مصرف می کنند و اصلا ماده مخدر نیست. »
می گویند ناس از برگ خشک شده تنباکو و آهک تهیه می شود و بوی تندی دارد و مهاجران کشورهای پاکستان، افغانستان و هند، مشتری های پر و پاقرص این ماده هستند. مالک از کشور افغانستان ناس می آورد اما هستند فروشنده هایی که این ماده مخدر را از استان های مختلف کشور از جمله «کرمان» و «اصفهان» تهیه و در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند.
- ماموران کجایند؟
هنوز باورمان نمی شود در میان فروشندگان ناس مشغول تهیه گزارش هستیم. اگر این فروشنده ها اینجا تریاک و شیشه و هروئین عرضه می کردند، قاچاقچی محسوب می شدند و ماموران نیروی انتظامی با آنها برخورد می کردند، اما چرا ناس، این گونه آزادانه خرید و فروش می شود. وقتی درباره برخورد نیروهای انتظامی سئوال می کنیم، فروشنده ها می گویند: «ماموران چندین بار آمدند و فروشندگان را جمع آوری کردند، اما چون ماده مخدر نبود، دست از این کار کشیدند. »
«احمد»، فروشنده دیگری است که بسته های ۱۰۰گرمی ناس را به دست گرفته و با نشان دادن آنها می گوید: «ناس، مواد مخدر نیست وگرنه ما چنین آزادانه نمی توانستیم خرید و فروش کنیم. » فروشندگان ناس در ادامه صحبت های احمد می گویند: «ناس به سیگار افغانستانی معروف است و اصلا اعتیاد آور نیست. یکی از آن دور داد می زند، ناس دندان ها را محکم می کند و جوانکی زیر لب زمزمه می کند که ترکش محال است. »
- رونق کسب و کار به یمن کرونا
این روزها که همه کسب و کارها به سبب حضور ناگهانی کرونا تعطیل شده است، ناس فروشان خوشحالند و با صدای بلند می گویند: «کرونا موجب رونق کسب و کارمان شده است. » هیچ یک از فروشنده ها ماسک و دستکش ندارند و وقتی همه نگران روزهای آتی هستند، آنها از افزایش مشتری هایشان می گویند. یکی از فروشنده ها که قد و قامت کوتاهش در میان جمعیت سخت دیده می شود، می گوید: «روزانه بیش از ۵۰۰ بسته ناس ۱۰۰ گرمی می فروشیم. » البته این آمار یک فروشنده است. با یک نگاه به طور تقریبی بیش از ۲۰ فروشنده در بازارچه مشغول کار هستند و اگر این اعداد و ارقام را جمع و تفریق کنیم، بی شک عدد سرسام آوری به دست می آید. عددی که نشان از خرید و فروش گونه ای از مواد شبه‌مخدر که نه تنها ماموران نیروی انتظامی بلکه کرونا هم حریفش نشده است. بسته شدن مغازه ها و البته کیوسک های به ظاهر مطبوعاتی که عرضه کننده اصلی مواد دخانی در تهران هستند، کار ناس فروشان را سکه کرده است.
- سرخوشی ارزان قیمت
ماجرا به اینجا ختم نمی شود. فراموش کردن سختی ها و رسیدن به سرخوشی، شاید نخستین دلیلی است که معتادان مطرح می کنند. البته این روزها تهیه مواد مخدر به سختی و با قمیت بالا انجام می شود. در چنین شرایطی تهیه مواد شبه‌مخدر تنها با ۲ هزار تومان بی تردید برای مصرف کنندگان خوشایند است. احمد می گوید: «ناس هم مانند سیگار «نیکوتین» دارد اما نیاز به دود کردن نیست و برای همین مشکلی برای ریه ها ایجاد نمی کند. همین مزیت است برای کسانی که با دود مشکل دارند، از این ماده استفاده می کنند. »
پاکت های سیگار بیش از ۱۰ هزار تومان عرضه می شود و بسته های ۱۰۰ گرمی ناس فقط ۲ هزار تومان است. احمد می گوید: «یک بسته ۱۰۰ گرمی ناس برای ۲ روز کافی است و مصرف کنندگان با ۲ هزار تومان می توانند مواد ۲ روزشان را تامین کنند. » درست است این ماده بیشتر از سوی افغانستانی ها مورد استفاده قرار می گیرد، اما در میان خریداران ناس، جمعیت جوان و حتی نوجوان های ایرانی هم کم نیست. بچه هایی که ناس را انتخاب کردند که قابلیت استعمال بدون دود کردن را هم دارد، کافی است ناس را زیر زبان بگذارند در حالی که کنار خانواده نشسته اند! بازار داغ ناس‌فروشی در سایه کرونا نگران کننده است. بازاری که سال های سال در یکی از آسیب خیز ترین محله های شهر تهران دایر است و این روزها بوی اعتیاد می دهد.