مقوله بافت‌های فرسوده موضوعی پیچیده است و وقتی می‌گوییم «شهر موجودی زنده است پس در سیرتکاملی بافت‌هایش دچار فرسودگی می‌شود که این امر طبیعی است.» سید «حمید موسوی»، مدیر اسبق معماری و ساختمان شهرداری تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار ما درباره آسیب‌های ناشی از نوسازی و بازآفرینی نادرست توضیحاتی می‌دهد.

همشهری آنلاین- زینب زینال زاده:  به هر حال نوسازی در جامعه شهری امروزی باید با اصول و رعایت مقررات شهری انجام شود و اگر غیر از این باشد بی‌شک آسیب‌هایی وارد می‌کند که کما کان در محله‌ها و کوچه‌ها شاهد آنها هستیم. 
براساس تعریف شورای عالی شهر سازی، ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری، مؤلفه و ملاک تشخیص بافت‌های فرسوده از غیرفرسوده است. سید محمد موسوی این تعریف را قبول دارد، اما می‌گوید: «این تعریف، مبنای بسیاری از مطالعات و تصمیمات در برنامه‌ریزی و طراحی شهر بوده است اما شکل، ساختار و ویژگی‌های بافت‌های فرسوده و البته آسیب‌ها و نقاط قوت و ضعف در محله‌ها و مناطق و حتی کوچه‌ها متفاوت است و باید مؤلفه‌های اجتماعی و اقتصادی به آن اضافه شود.» 
او با تجویز نسخه واحد در نوسازی بافت‌های فرسوده همه مناطق مخالف است و می‌گوید: «محله‌های تهران هریک ویژگی‌های خاص، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای متفاوتی دارند. بنابراین نمی‌توان نسخه واحد برای شناسایی بافت فرسوده و نوسازی آنها تجویز کرد. متأسفانه در سال‌های اخیر با همین نسخه واحد و تخریب همه بافت‌های فرسوده و نوسازی بدون پیوست‌های اجتماعی محله، آسیب‌هایی به مناطق زده است که نمونه آن در محله‌های «هرندی»، «شوش» و «سیروس» دیده می‌شود.»

  • بهسازی بهترین روش

به گفته موسوی اگر در جریان نوسازی به زیرساخت‌های موجود توجه نشود، آسیب‌ها دوچندان می‌شوند و ممکن است بافت‌های سالم هم دستخوش تغییرات قرار بگیرند. او می‌گوید: «مهاجرت و کوچ جمعیت بومی، ایجاد ناهمگونی در حجم و نمای ساختمان‌ها و ایجاد فضاهای بی‌دفاع شهری در اثر عقب‌نشینی املاک نوسازی شده، همسایگی و همنشینی شهروندان با فرهنگ‌ها و نگرش‌ها و قومیت‌های مختلف، عمده‌ترین آسیب‌های اجتماعی هستند که این روزها شهروندان و محله‌ها در بافت‌های نوسازی شده با آنها دست به گریبانند.» 
موسوی از واژه بازآفرینی و بهسازی به جای نوسازی استفاده می‌کند و می‌گوید: «تخریب و نوسازی مانند جراحی کردن است. وقتی دست به جراحی می‌زنیم و شکاف ایجاد می‌کنیم، بدون‌ تردید برای رسیدن به عضو آسیب دیده، صدماتی به اندام‌های دیگر می‌زنیم. در شهر هم وقتی به سمت تخریب و بازسازی می‌رویم این اقدامات آسیب‌هایی ایجاد می‌کند. بنابراین بازآفرینی و بهسازی بافت‌های قدیمی، بهترین گزینه است که حداقل از هجوم جمعیت ناهنجار جلوگیری می‌کند.» 

  • قطعه‌بندی درست 

در گذشته، وسعت شهر تهران بسیار محدود بود و الگوی حرکتی شهروندان در شهر، بر مبنای حرکت پیاده یا با وسایل حرکتی اولیه بود و خبری از ترافیک نبود. برای همین معابر براساس نیاز روزگار قدیم تعریف شده است. در گذر زمان، رشد شهرنشینی و تغییر سبک زندگی، مشکلاتی را به کلانشهر تهران وارد کرده است که دیگر معابر پاسخگوی این حجم‌ تردد و تراکم جمعیت نیست. موسوی می‌گوید: «توسعه غیراصولی در برخی از مناطق مانند محله «سیروس» منطقه 12، که کم‌عرض بودن معابر، رفت‌وآمد را برای سواره‌روها و عابران پیاده و حتی خودروهای امدادی مشکل کرده است، برای رفع این معضل نیاز به تعریض گذر است که این کار باید با مطالعه و نظام قطعه‌بندی انجام شود تا آسیب‌های دیگری به محله وارد نشود.»