همشهری آنلاین/ مرضیه موسوی: ماسک و شیلد چهره مغازه‌داران را پوشانده. یکی با خنده می‌گوید: «خدا را شکر قبل از کرونا آنقدر همدیگر را دل سیر دیده بودیم که حالا با ماسک و شیلد هم همسایه‌های بازاری خودمان را می‌شناسیم. » درهای فلزی که بازار را به آستان امامزاده صالح(ع) می‌رسانند هنوز بسته‌اند. فروشنده‌های مواد غذایی و خوراکی حواسشان است جنس را به اندازه مصرف روزشان خریداری کنند و از پر کردن قفسه‌ها خودداری می‌کنند. قدیمی‌ترها می‌گویند که حتی بعد از سیل سال ۱۳۶۶ هم بازار تجریش چنین تعطیلی را به خود ندیده بود.
سنگینی بار اجاره‌بها
کرکره مغازه را بالا داده و با وسواس مشغول ضدعفونی کردن پیشخوان است. طبق عادتی قدیمی هر روز ساعت ۸ صبح مغازه را باز می‌کند. چند روزی است که بعد از ۲ ماه تعطیلی سراغ مغازه‌اش آمده. هرچه آن روزها وقت سر خاراندن نداشت، در این روزهای کم جانی بازار فرصت کافی برای انجام دادن کارهای شخصی‌اش دارد. «باقر طاهری» ماسک و دستکش پوشیده و اسپری ضدعفونی‌کننده را در دسترس مشتریان گذاشته است. می‌گوید: «تنها نیمی از مشتریانی که به اینجا می‌آیند اصول بهداشتی لازم را رعایت می‌کنند. ما از هر کسی که پا به مغازه بگذارد می‌خواهیم دست خود را ضدعفونی کند تا اگر به اجناس مغازه دست زد برای مشتری‌های بعدی مشکلی پیش نیاید. البته نخستین توصیه ما این است که به چیزی دست نزنند. » او هم مثل همه کاسبان بازار تجریش، رونق بازار شب‌عید را از دست داده و اجاره ۲ ماه مغازه‌اش را بدون داشتن هیچ درآمدی پرداخت کرده است: «برخی از صاحب ملک‌ها اجاره این ۲ ماه را به مغازه‌داران بخشیدند. اما برخی هم که توان این کار را نداشتند اجاره را دریافت کردند. این ۲ ماه برای مغازه‌داران به‌خصوص افرادی که در ملک اجاره‌ای کاسبی می‌کنند خیلی سخت بود. چون بی‌هیچ درآمدی باید هزینه سنگین اجاره را پرداخت کنند. اجاره‌ای که از ماهی ۸ میلیون تومان شروع می‌شود و بسته به متراژ و موقعیت ملک بیشتر هم می‌شود. »
کاری که سیل با بازار نکرد
حافظه تاریخی کاسبان بازار تجریش چنین تعطیلی طولانی مدتی را در یاد ندارد. حتی سالهای جنگ تحمیلی هم تنها ساعتی بعد از شنیدن آژیر قرمز بود که بازارچه تعطیل می‌شد و مردم به پناهگاه‌ها می‌رفتند. با سفید شدن وضعیت، دوباره هیاهو در بازارچه از سر گرفته می‌شد. «منصور گرشاسبی» مغازه ۷۰ سالهای رامی‌گرداندکه از پدر و پدربزرگش به ارث رسیده است. او می‌گوید: «تا قبل از شیوع کرونا، زمان وقوع سیل تجریش در سال ۱۳۶۶ طولانی‌ترین زمان بسته بودن بازار تجریش بود. آن زمان مغازه‌های بازارچه همه در گل فرو رفته و همه اجناس از بین رفته بود. با این حال ۲ هفته بعد از سیل بازارچه‌ای بیرون از اینجا دایر کردند و هرکسی اینجا مغازه‌ای داشت در آن بازارچه موقت غرفه‌ای گرفت. حدود ۲ سال کسب و کار به همین شکل ادامه داشت تا اینکه دوباره بازار تجریش بازسازی شد. » از اولویت‌های مردم می‌گوید که این روزها با تعطیلی اغلب کسب و کارها تغییر کرده و کمتر مشتری سراغ ظروف مسی مغازه او را می‌گیرد: «فشار اقتصادی این روزها متوجه همه اقشار جامعه است. مردم بیشتر ترجیح می‌دهند مواد غذایی و مایحتاج اولیه خود را بخرند و خرید ظروف مسی و بسیاری از کالاها جزو اولویت آنها نیست. از طرفی تا قبل از کرونا بیشترین فروش ما، فروش سر چراغ بود که از ساعت ۱۸ تازه شروع می‌شد. اما فعلاً مغازه‌هایی که در فضاهای بسته و مسقف هستند باید ساعت ۶ عصر تعطیل کنند. به همین دلیل چندان‌فروشی نداریم. »
عبور از روزگار بی‌رونق بازار
میوه‌فروشی‌های تجریش حکایت دیگری دارند؛ روزهایی که بازار، بسته و کسب و کار همسایه‌ها تعطیل بود به اینجا می‌آمدند و جای خالی دوستان و کاسبان همسایه را می‌دیدند. «امین رضایی» از فروشندگان تره‌بار تجریش می‌گوید: «گرچه میوه‌فروشی‌ها و فروشندگان مواد غذایی به فعالیت خود ادامه می‌دادند اما بسته بودن مغازه‌های بازار و شرایط قرنطینه باعث شده بود مشتریان ما خیلی کم شوند. » او از اجاره‌بهایی می‌گوید که پرداخت آن این روزها از دغدغه‌های مهم کاسبان است و پرداخت عوارض و مالیات و دیگر بدهی‌هایی که اگر از بارشان کم شود، کاسبان هم می‌توانند با آرامش خاطر بیشتری از این روزهای بی‌رونق عبور کنند: «در هر مغازه این بازارچه چندین نفر روزی‌رسان خانواده‌های خود بودند و مستقیم و غیرمستقیم از آن کسب درآمد می‌کردند. اما این روزها با کم شدن مشتری، زندگی همه این افراد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. »
کمک برای عبور از بحران کرونا
معافیت‌های مالیاتی و عوارض یکی از درخواست‌هایی است که کاسبان بازار تجریش از آن برای عبور از مشکلات اقتصادی این روزها یاد می‌کنند. با این حال به گفته «مجید صالحی» مدیر روابط‌عمومی شهرداری منطقه یک، شهرداری برای اعمال این معافیت‌ها تابع دستورالعمل‌های شورای اسلامی شهر است: «معافیت از پرداخت بدهی و عوارض و تخفیف در این زمینه دست شهرداری مناطق نیست و طرحی کلی است که باید از سوی شورای‌شهر تصویب شود. در صورت تصویب و تأیید این طرح شهرداری منطقه یک هم مجری قوانین و دستورالعمل‌ها خواهند بود. » ضدعفونی کردن معابر و گذرگاه‌های منطقه به‌خصوص در معابر پرتردد یکی از مهم‌ترین کارهایی است که شهرداری طی ماه‌های گذشته در منطقه انجام داده است و با بازگشایی بازارها و پاساژها آن را با جدیت بیشتری انجام می‌دهد. صالحی می‌گوید: «از آغاز شیوع کرونا تمام معابر و پایانه‌ها و گذرگاه‌های منطقه حداقل روزی یکبار به‌طور کامل ضدعفونی می‌شدند. سرپناه‌ها و معابر پر تردد دفعات بیشتری از این خدمات بهره‌مند می‌شدند و با باز شدن بازار تجریش ضدعفونی کردن این محل هم به‌صورت مستمر و در دفعات مورد نیاز انجام می‌شود. » جلب کمک و مشارکت‌های مردمی برای تأمین ماسک و گان و اقلام مورد نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از دیگر فعالیت‌های شهرداری منطقه در این روزها بوده است: «به کمک مردم و گروه‌های جهادی به تأمین اقلام بهداشتی مورد نیاز مراکز درمانی پرداختیم. همچنین تولید آب میوه طبیعی و توزیع آن در مراکز درمانی میان کادر پزشکی و درمانی هم از دیگر اقدامات ما بود که به کمک گروه‌های جهادی منطقه انجام شد. با آغاز ماه مبارک رمضان با جلب مشارکت‌های مردمی و گروه‌های جهادی منطقه هزار بن کالا بین خانواده‌های نیازمند منطقه توزیع می‌شود. »