همشهری آنلاین_ شهره کیانوش‌راد: روال عادی زندگی هم تغییر کرد. تغییراتی که یکی از نتایج آن افزایش حجم زباله‌های تولیدی بود. این میان، ماسک، دستکش و انواع و اقسام ظروف پلاستیکی و مواد ضدعفونی‌کننده هم به فهرست بلندبالای دیگر زباله‌ها اضافه شد تا سطل‌های مکانیزه شهر هر روز زودتر از همیشه پر شوند. از طرفی از آنجایی که تفکیک زباله باعث انتشار بیشتر ویروس می‌شود، سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران دستور توقف تفکیک پسماند را به شهرداری مناطق ابلاغ کرده و برخورد با زباله‌گردهای شهر را در دستور کار قرار داده است. اگرچه این روزها مأموران شهرداری با همکاری نیروهای انتظامی برخورد با زباله‌گردها را بسیار جدی گرفته‌اند اما هنوز هم در برخی اماکن و پاتوق‌های شلوغ و پر تردد شاهد هجوم زباله‌گردها به سطل‌های زباله و نگرانی اهالی محله‌ها هستیم. سراغ برخی محله‌هایی رفتیم که این روزها با هجوم انواع و اقسام زباله‌گردهای غیرمجاز روبه‌رو شده‌اند و در گفت‌وگو با اهالی، شورایاران و مسئولان شهرداری ابعاد مشکل و چگونگی برخورد با زباله‌گردها را بررسی کردیم.
- وانتی‌های ناشناس در کمین زباله
وانت سفیدرنگ در سراشیبی تند خیابان زبردست و مقابل سطل زباله فلزی توقف می‌کند. از انبوه گونی‌های پر از زباله‌ای که بار ماشین کرده معلوم است روز پررونقی داشته. مرد جوانی که هیچ نشانی از رعایت موارد بهداشتی در ظاهرش دیده نمی‌شود از وانت پیاده می‌شود و سراغ سطل زباله می‌رود. طولی نمی‌کشد که دوباره اطراف سطل زباله را شیرابه زباله‌های‌ریز و درشت برمی‌دارد و گونی دیگری به انبوه زباله‌های پشت وانت اضافه می‌شود. این روزها در محله گلابدره نه تنها در خیابان زبردست بلکه در اطراف میدان آبک، خیابان کوهستان و هر جا که سطل زباله‌ای در نزدیکی مغازه‌ها و خیابان‌های اصلی محله باشد، پیدا کردن وانت‌بارهای پر از گونی زباله کار دشواری نیست. «محمدرضا ترابی گودرزی» از معتمدان محله گلابدره می‌گوید: «این وانتی‌های ناشناس هر روز به محله می‌آیند. انگار برای پر شدن سطل‌ها کمین می‌کنند. اگرچه این روزها که ویروس کرونا سبک زندگی مردم را تغییر داده و باعث افزایش حجم تولید زباله شده، شهرداری ۲بار در روز سطل‌های زباله را تخلیه می‌کند اما در فواصل تخلیه سطل‌ها، وانتی‌ها و زباله‌گردها چند بار سراغ سطل‌های زباله می‌آیند.» گودرزی زباله‌هایی را که اطراف سطل پخش شده است نشان می‌دهد و می‌گوید: «زباله‌گردها نه تنها خودشان هیچ‌کدام از موارد بهداشتی را رعایت نمی‌کنند بلکه سلامتی پاکبان‌ها و اهالی را هم به خطر می‌اندازند. متأسفانه از زمان شیوع ویروس کرونا تعداد آنها بیشتر شده و تذکرات ما هم فایده‌ای ندارد.»
- زباله‌گردهای تمام‌عیار
حاشیه روددره فرحزاد هم این روزها شباهت زیادی با روددره مقصودبیک در منطقه یک دارد. معتادان و کارتن‌خواب‌هایی که سال‌هاست با ساخت آلونک‌هایی از در و پنجره‌های زهوار دررفته و لوازم دورریختنی حاشیه فرحزاد را قرق کرده‌اند. «رحیم فرحزادی» عضو شورایاری و یکی از معتمدان محله فرحزاد می‌گوید: «کارتن‌خواب‌ها و زباله‌گردها، حاشیه روددره را به محل دپوی گونی‌های زباله تبدیل می‌کنند. اگرچه شهرداری و دیگر نهادهای مسئول این روزها بیشتر از قبل با این افراد برخورد می‌کنند اما باز هم گونی‌های پر از زباله در نقاط مختلف روددره روی هم تلنبار می‌شود. علاوه بر کارتن‌خواب‌ها، زباله‌گردهایی که گونی‌های زباله را روی شانه‌های خود انداخته‌اند، هر روز به دل کوچه‌های محله می‌زنند. هرکدام از آنها هم شده‌اند یک زباله جمع‌کن تمام‌عیار. در نتیجه شیرابه و بوی بد زباله همه کوچه‌ها و خیابان‌های محله را برداشته است. گونی‌ها را به مکان‌هایی می‌برند که در حاشیه روددره در نظر گرفته‌اند و روی هم تلنبار می‌کنند. متأسفانه در این بخش از محله خانه‌های مسکونی فاصله بسیار کمی با زباله‌ها دارد و همین مسئله به‌ویژه در این روزهای حساس همه را نگران کرده است.»
- حاشیه رودخانه در اختیار «کتفی کولی‌ها»
حضور زباله‌گردها در محله گلابدره تنها به خیابان‌های اصلی این محله محدود نمی‌شود. کمی آن سوتر از خیابان‌های زبردست و کوهستان در ضلع شرقی محله گلابدره، جایی که خانه‌های قد و نیم قد به حاشیه رودخانه گلابدره می‌رسند، گونی‌های پر از زباله جلب توجه می‌کند. در انتهای کوچه بن‌بست گل‌محمدی و در حاشیه رودخانه، انبوهی از زباله‌های خشک و تر و گونی‌هایی که کتفی کولی‌ها و زباله‌گردها پر کرده‌اند نه تنها جلوه بدی به محله داده، بلکه در روزهای حکمرانی ویروس کرونا نگرانی اهالی را بیشتر کرده است. گودرزی می‌گوید: «پیش از شیوع ویروس کرونا هم انباشت زباله در این محدوده یکی از مشکلات محله ما بود. این روزها هم زباله‌گردها، زباله‌هایی را که از خیابان‌ها و کوچه‌ها جمع کرده‌اند به این نقطه می‌آورند و علاوه بر انتشار بوی بد، سلامتی اهالی را تهدید می‌کنند.» این درحالی است که در محله گلابدره جوانان و داوطلبان بسیاری با مشارکت بسیج محله برای ضدعفونی کردن خیابان‌ها آستین همت بالا زده‌اند. اما حضور پرتعداد زباله‌گردها زحمات آنها را بی‌ثمر می‌کند. «میرمحمد ابوالقاسمی» دبیر شورایاری گلابدره می‌گوید: «اگرچه جوانان داوطلب محله تا امروز طی چند مرحله خیابان‌های گلابدره را ضدعفونی کرده‌اند اما هجوم وقت و بی‌وقت زباله‌گردها به خیابان‌های زبردست و کوهستان و... باعث نگرانی اهالی شده است. هیچ‌کدام از وانتی‌ها و زباله‌گردها از اهالی محله نیستند. اما این روزها بیشتر از قبل در خیابان‌های محله پرسه می‌زنند.»
- سطل‌های زباله ۲بار در روز تخلیه می‌شوند
شهرداری منطقه یک هم در این روزهای کرونایی با همکاری نیروی انتظامی و مأموران سازمان مدیریت پسماند عزم خود را برای مقابله با زباله‌گردها جزم کرده است. «محمود کجوری» رئیس اداره بازیافت منطقه یک از برخورد با زباله‌گردها می‌گوید: «نواحی ده‌گانه منطقه یک را به ۳بخش تقسیم کرده‌ایم و در هر بخش با ۲اکیپ کامل علاوه بر سرکشی مستمر به خیابان‌ها با زباله‌گردها برخورد می‌کنیم. مأموران ما در صورت مشاهده خودروهایی که اقدام به جمع‌آوری زباله می‌کنند، زباله‌های جمع‌آوری شده را از خودرو، تخلیه و به ایستگاه زباله منطقه منتقل می‌کنند.» کجوری از افزایش حجم زباله‌های تولید شده در منطقه و برنامه‌ریزی شهرداری برای جمع‌آوری این زباله‌ها می‌گوید: «از زمان تعطیلی مرکز تفکیک پسماند بلوار اوشان با شیوع ویروس کرونا، در منطقه حدود ۲ هزار تن بیشتر از مدت مشابه در سال گذشته زباله تولید شده است. بنابراین با توجه به افزایش حجم زباله‌ها و برای جلوگیری از فعالیت زباله‌گردها که می‌تواند سلامت شهروندان را تهدید کند، ۲بار در روز سطل‌های زباله در منطقه تخلیه می‌شود تا فرصت کمتری در اختیار این افراد و گروه‌ها قرار بگیرد.»
- دپوی طلای کثیف
تردد زباله‌گردها در این روزهای کرونایی در کوچه‌ها و خیابان‌های تجریش هم باعث نگرانی اهالی این محله شده است. در تجریش ماجرای حضور زباله‌گردها با حضور پررنگ معتادان و کارتن‌خواب‌ها گره خورده است. کافی است چند دقیقه‌ای در نزدیکی روددره مقصودبیک یا در پیاده‌راهی که در حاشیه رودخانه و به موازات بوستان اسکویی ساخته شده است قدم بزنیم. گونی‌های‌ریز و درشتی که با زباله پر شده و ساعتی بعد بار وانت می‌شوند در زوایای پیدا و پنهان روددره خودنمایی می‌کنند. «علیرضا حمیدی» دبیر شورایاری تجریش می‌گوید: «این روزها که برخی صنوف و مغازه‌های بازار به تدریج، باز و حجم تولید زباله بیشتر از قبل شده، حضور زباله‌گردها هم بیشتر شده است. صبح‌ها شمار زیادی از زباله‌گردها یا همان گونی‌برها با کامیون به تجریش می‌آیند و تا تاریکی هوا زباله جمع می‌کنند. گونی‌های پر از زباله را در نقطه‌ای از حاشیه روددره دپو می‌کنند و پایان روز هم با همان کامیون و وانت‌های پر از زباله از محله می‌روند.» با اینکه با مشارکت شورایاران و شهرداری بسیاری از محل‌های دپو زباله در تجریش از بین رفته است اما باز هم حضور زباله‌گردها و دپو زباله در برخی اماکن تجریش نگران‌کننده است. حمیدی می‌گوید: «علاوه بر زباله‌گردها، کارتن‌خواب‌ها و معتادانی هم که در حاشیه روددره زندگی می‌کنند زباله جمع می‌کنند و به این مشکل دامن می‌زنند. متأسفانه این روزها کوچه‌های سلیمان‌زاده و زغالی‌ها و حاشیه روددره مقصودبیک به یکی از محل‌های مورد علاقه زباله‌گردها تبدیل شده است. هرچند مأموران شهرداری به‌صورت مستمر به این مناطق سرکشی می‌کنند اما باز هم در حاشیه روددره مقصودبیک شاهد دپو زباله هستیم. به‌عنوان مثال با خلوت شدن بوستان‌ها، زباله‌گردها هم گوشه‌ای از بوستان اسکویی را که فاصله چندانی با روددره مقصودبیک ندارد به محل دپو زباله تبدیل کرده بودند. هرچند برای مقابله با این گروه‌ها و حفظ سلامتی اهالی مدتی است که برای این بوستان نگهبان در نظر گرفته شده اما دپو زباله در حاشیه مقصودبیک همچنان ادامه دارد.»
- مخفیگاه زباله در میان شمشادهای بزرگراه
علاوه بر کوچه‌ها و خیابان‌های محله، حاشیه بزرگراه‌ها هم یکی از مکان‌های مورد علاقه زباله‌گردها برای جمع‌آوری و دپوی زباله است. این روزها پیدا کردن زباله‌گردها و کارتن‌خواب‌هایی که انواع و اقسام زباله‌های پلاستیکی و ضایعات قابل فروش را در میان شمشادهای وسط بزرگراه همت به‌ویژه در محدوده پل ضرابخانه جمع‌آوری و دپو می‌کنند کار سختی نیست. در ضلع شمال محله صدر و در کوچه‌ها و خیابان‌هایی که به حاشیه بزرگراه صدر می‌رسند هم حضور زباله‌گردها و به‌ویژه کارتن‌خواب‌هایی که با گونی‌های پر از زباله در خیابان پرسه می‌زنند پررنگ شده است. «مهدی سعیدی‌زاده» از معتمدان محله صدر می‌گوید: «زباله‌گردها این روزها در بیشتر خیابان‌های محله دیده می‌شوند. اگرچه جای ثابتی ندارند و در همه کوچه‌ها و خیابان‌ها به دنبال سطل‌های پر از زباله می‌گردند اما در خیابان‌های برادران رحمانی و بهار در محله ما حضور زباله‌گردها بیشتر احساس می‌شود. علاوه بر کارتن‌خواب‌ها که برای تأمین هزینه موادمخدر زباله جمع می‌کنند، زباله‌گردهایی که با وانت به خیابان‌های محله سرکشی می‌کنند هم بیشتر شده است. در محله ما چند گروه جهادی با کمک بسیجیان مسجد صاحب‌الزمان(عج) تلاش می‌کنند کوچه‌ها و خیابان‌ها را ضدعفونی کنند اما زباله‌گردهایی که از مناطق دیگر آمده‌اند تلاش آنها را بی‌ثمر می‌کنند.» در دیگر محله‌ها و خیابان‌های محدوده منطقه ۳ هم شاهد دپوی زباله به‌ویژه در میان شمشادها و فضای سبز وسط بزرگراه هستیم. در محله ونک و در لابه‌لای شمشادهای انبوه وسط خیابان خدامی هم می‌شود از انباشت زباله‌های خشک و تر سراغ گرفت. با گذر از لاین تندرو خیابان خدامی ده‌ها گونی پر از زباله که روی هم انباشته شده و بلندی آن از ارتفاع شمشادهای وسط خیابان هم تجاوز می‌کند، جلوه بدی به این خیابان پر تردد داده است. مرد جوان با لباس‌های کثیف در میان گونی‌های پر از زباله و بی‌توجه به خودروهای عبوری و عابران پیاده به بسته‌بندی زباله‌ها مشغول است و به نگرانی اهالی دامن می‌زند.
- در برخورد با زباله‌گردها خلأ قانونی داریم
از اسفند سال گذشته و همزمان با اعلام رسمی ورود کرونا به کشور، فعالیت مرکز تفکیک پسماند منطقه ۳ در خیابان عرفی شیرازی هم مثل دیگر مراکز تفکیک پسماند پس از صدور بخشنامه سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران برای تعطیلی این مراکز متوقف شد. با وجود تعطیلی این مرکز و تلاش مأموران شهرداری و سازمان مدیریت پسماند برای مقابله با زباله‌گردها اما در خیابان‌های منطقه ۳ هم شاهد حضور زباله‌گردهایی هستیم که به‌صورت غیرقانونی زباله جمع می‌کنند.
«علی‌سالاری‌فر» معاون اداره پسماند شهرداری منطقه۳ از برخورد با زباله‌گردها در خیابان‌های این منطقه می‌گوید: «این روزها با شیوع ویروس کرونا، مأموران شهرداری با همکاری مسئول بازیافت نواحی و عوامل رفع سدمعبر و با مشارکت مأموران انتظامی براساس بخشنامه سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به‌صورت شبانه‌روزی در خیابان‌های منطقه برای برخورد با زباله‌گردها گشتزنی می‌کنند.»
سالاری‌فر درباره خلأ قانوی در برخورد با زباله‌گردهایی که با خودرو اقدام به جمع‌آوری زباله می‌کنند می‌گوید: «بسیاری از خودروهایی که اقدام به جمع‌آوری زباله می‌کنند از مناطق جنوب شهر به منطقه ما می‌آیند. مأموران شهرداری در صورت مشاهده زباله‌گردها، گونی‌های پر از زباله‌شان را تخلیه می‌کنند. اما متأسفانه برای توقیف این خودروها هنگام جمع‌آوری زباله، خلأ قانونی داریم. با وجود این، مأموران ما با تهیه عکس، فیلم و مستندات از این خودروها و ارائه آنها به اداره حقوقی، پیگیر طی مراحل قانونی برای توقیف آنها می‌شوند که البته این روند کمی زمان‌بر است.»
سالاری‌فر از توقیف خودرو زباله‌گردها با همکاری نیروهای انتظامی می‌گوید: «در این مدت به دلیل مقاومت برخی زباله‌گردها در برابر تخلیه زباله‌ها و درگیری برخی از آنها با مأموران، با همکاری نیروی انتظامی ۱۰ خودرو را در منطقه توقیف کردیم و مراحل قانونی برای توقیف دیگر خودروها هم توسط اداره حقوقی در حال پیگیری است.»