این را معاون دبیر کل و مدیر اجرایی دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل متحد دیروز در دومین نشست چهارجانبه نمایندگان ایران، افغانستان، پاکستان و سازمان ملل اعلام کرده است.
«آنتونیو ماریا کاستا» با اشاره به اینکه موادمخدر، هم‌اکنون عامل جدی گسترش ناآرامی در منطقه خاورمیانه است می‌گوید:«تولید موادمخدر در افغانستان قربانی زیادی از کشورهای همسایه به‌ویژه ایران می‌گیرد که باید برای رفع این معضل، همکاری کشورهای درگیر در جهت تبادل اطلاعات و توزیع تجهیزات از جمله سگ‌های موادیاب افزایش یابد.»
معاون دبیر کل و مدیر اجرایی دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل وی همچنین با اذعان به این که تقاضای موادمخدر در اروپای غربی و همچنین برخی از کشورهای اروپای شرقی از جمله روسیه افزایش یافته است، ادامه می‌دهد:«تولید تریاک در افغانستان هم اکنون در پنج استان جنوبی متمرکز شده که با توجه به این موضوع، اقدامات مبارزه‌ای نیز باید بر این استان‌ها متمرکز شود.
این درحالی است که از سال 2001 به این سو همواره تولید مواد افیونی در افغانستان روند قابل توجه صعودی داشته است و از سوی دیگر میزان گردش پول قاچاق موادمخدر در دنیا بیش از 300 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که با درآمدهای کشوری چون سوئد برابری می‌کند.
تخدیر همسا‌یه‌ها
در کار موادمخدر اگر از یک سو، پول‌های میلیاردی به جیب قاچاقچیان می‌رود، اما برای کشورهای درگیر با این مشکل تجارت مرگ محسوب می‌شود. چون بخش زیادی از هزینه‌ها را باید کشورهای همسایه‌ای چون ایران به دوش بکشند. ما همسایه کشوری هستیم که به تنهایی می‌تواند با استان‌ها و مزارع خشخاشی که دارد دنیایی را به دود دهد.
با این همه، ژنرال «خدای داد»، وزیر مبارزه با موادمخدر افغانستان، با اعلام اینکه سطح زیرکشت خشخاش در این کشور، امسال نسبت به سال گذشته 25 درصد کاهش پیدا خواهد کرد، لحنی امیدوار‌کننده به سخنانش می‌دهد و می‌گوید:«پارسال تنها 13 استان افغانستان عاری از کشت موادمخدر بودند که این تعداد در سال‌جاری به 15 استان افزایش می‌یابد. از طرف دیگر، تولید خشخاش در افغانستان به 8 هزار و 200 تن رسیده است.»
دردسرهای این کشفیات تنها مختص به ایران نیست. به گفته ژنرال «سید خالد جعفری»، رئیس هیات پاکستانی مبارزه با موادمخدر، امسال کشفیات پاکستان از موادمخدر تولیدی افغانستان به 35 تن هروئین و مورفین و 115 تن حشیش رسیده است. پاکستانی‌ها تا سال قبل 14 هزار تن پیش‌ساز تولید هروئین کشف کرده‌اند.
مواد پیش‌ساز موادی هستند که برای مصارف دیگر صنعتی لازم است. این مواد با اسناد و مدارک قانونی از کارخانه‌ها خارج شده و اگر به آزمایشگاه‌های افغانستان برسدمی‌توان از آن مواد خالص‌تری تولید کرد و از حجم زیاد آن برای حمل‌ونقل کاست.
بی‌تردید برای خنثی کردن این تهدید‌ها نمی‌توان از همسایه‌های افغانستان انتظار داشت که به تنهایی عمل کنند و در این میان همکاری کشورهای دیگر اهمیت خاصی دارد. افزایش تولید موادمخدر، جاسازی مخفی‌تر و حمل سریعتری را برای قاچاقچیان فراهم آورده است که این وضعیت هزینه‌های سنگینی را به بودجه سالانه کشورها تحمیل می‌کند.
فاجعه موادمخدر آن کوه یخی را می‌ماند که قسمت بزرگ آن پنهان است. بی‌گمان ورود این مواد به کشور مشکلات زیادی را برای جامعه ایران به وجود می‌آورد که شاید اولین نتیجه‌اش در دسترس قرارگرفتن آسان آن باشد؛ امری که باید به هزینه‌های بی‌شمار مبارزه با ورود این مواد به کشور افزوده شود. با این همه نمی‌توان از اقدامات ایران در این رابطه چشم‌پوشی کرد.
ایران سدی محکم اما خسته
دکتر «محمدرضا جهانی»، جانشین دبیر ستاد مبارزه با موادمخدر، با اشاره به صدمات تحمیل شده به ایران در این راه می‌گوید:«ایران در سال‌های اخیر به موازات افزایش تولید و قاچاق موادمخدر صدمات زیادی دیده است و با داشتن بالاترین حجم کشفیات و تقدیم 3500 شهید و 11 هزار جانباز قدم‌های گسترده‌ای برداشته است.» با این حال سعی ایران توجه بیشتر به موضوعات کاهش تقاضا، مقابله فیزیکی با موادمخدر را نیز مدنظر قرار داده است.
جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه می‌دهد:«مشکل منطقه در حال حاضر همان تولید و وجود مسیرهای ترانزیتی موادمخدر است و از مهم‌ترین عوامل ادامه این مشکلات تفاوت در درک تهدید و برخوردهای گزینشی با منافع خارج از این مبارزه توسط برخی از کشورهاست.»
به گفته جهانی ایران در سال 2006 موفق به کشف 500 تن مواد افیونی شده و از جمله اقدامات دیگر آن می‌توان به ساخت 400 کیلومتر خاکریز، 200 کیلومتر دیوار بتنی، 7 متر کانال، ایجاد 20 کیلومتر موانع بتنی و ایجاد 110 کیلومتر سیم خاردار در مرزها اشاره کرد.
با وجود همه این اقدامات اما ایران همچنان گلوگاه کشف موادمخدر و شاهراه ارسال این مواد به اروپاست.
به همین خاطر هم 7/93 درصد مواد‌افیونی در جهان توسط ایران کشف می‌شود. بیشترین خطر در زمینه موادمخدر متوجه کشورهای اروپایی است و علت آن نیز این است که برابر گزارش سازمان UNODC در سال 2006 از هر هزار نفر اروپایی 7 نفر آنها بین سن 15 تا 60 سالگی یک بار مصرف موادمخدر را تجربه کرده اند در حالی که این میانگین در دنیا 4 نفر در 1000 نفر است.
در افغانستان 320 لابراتوار مدرن تبدیل تریاک به هروئین وجود دارد که این لابراتوارها در سال 2006 موفق شدند بیش از 500 تن هروئین تولید و منتشر کنند. نکته قابل توجه این است که هر کیلوگرم هروئین در افغانستان 3 هزار یورو به فروش می‌رسد، ولی همین میزان دراروپا حداقل 100 هزار یورو است.
از آنجایی که موضوع موادمخدر کاملا جهانی و بدون مرز است، باید تمامی دولت‌ها بدون ملاحظات سیاسی در جهت مبارزه با مواد مخدر با هم همکاری داشته باشند. دکتر احمدی مقدم، حوزه مبارزه با موادمخدر را در 3 گروه تعریف می‌کند و می‌گوید:«2 گرو ه اول آن یکی مبارزه با عرضه موادمخدر وتوزیع آن است و دیگری مبارزه با تقاضاست. سومین مسئله همان پیشگیری است که با تمام جامعه در ارتباط است و ما در تلاش هستیم با این اقدامات گرایش به موادمخدر را کمتر کنیم.»
آنتونیو ماریا کاستا هم در این رابطه تاکید می‌کند:«باید کاهش عرضه و تقاضا با هم پیش روند؛ چون با کم کردن عرضه و تقاضای بالا، به‌دلیل سود سرشار، این تجارت باز هم کسی هست که تولید کند! بنابراین باید در مقابل قاچاقچی‌ها سخت‌گیر باشیم و به معتادان باید برای بازپروری کمک کنیم.»
با این همه دست فقر همچنان در مزارع افغاستان خشخاش می‌کارد و این نه تنها برای دنیا مضر است که دود این خشخاش هم به چشم کشورهای همسایه‌ای چون ایران می‌رود. بی‌گمان برای حل این مشکل بدون همیاری بین‌المللی نمی‌توان تنها به اقدامات چند کشور همسایه بسنده کرد و همیاری‌های بین‌المللی در این راه اهمیت خاصی دارد.