همشهری آنلاین_ پریسا نوری: شیوع کرونا دخل و خرج زندگی بسیاری از مردم به‌ویژه آنها که درآمدشان در گرو فعالیت روزانه‌شان بود، را بر هم زد. در ماه‌های اسفند و فروردین، قرنطینه، دورکاری کارمندان و خلوت شدن شهر، معیشت رانندگان تاکسی که گذران زندگی‌شان با حضور مردم در خیابان‌های شهر مرتبط است را نشانه گرفت و پس از آن حذف طرح ترافیک و اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی در تاکسی‌ها بدون جبران ضرر و زیان آنها، وضعیت معیشت این قشر آسیب‌پذیر را به مراتب سخت‌تر کرد. برای تهیه گزارشی از مشکلات تاکسیرانان، به بزرگ‌ترین پایانه تاکسیرانی شمال شرق تهران در ضلع شمالی میدان رسالت رفتیم و ساعتی پای درد دل جمعی از رانندگان خطوط تاکسی پایانه رسالت نشستیم.
- کاهش دو سوم درآمد به دلیل کرونا
نزدیک ظهر به پایانه تاکسیرانی در ضلع شمال غربی میدان رسالت می‌رسیم، صف طولانی تاکسی‌های زرد در خطوط ۲۲گانه پایانه رسالت از دور پیداست. راننده‌ها در دسته‌های چندتایی دور و اطراف ایستگاه جمع شده و مشغول صحبتند و به دنبال هر مسافری که وارد پایانه می‌شود به امید اینکه مسافر خط آنهاست چشم می‌دوانند و خیلی‌هایشان ناامیدانه رو برمی‌گردانند. پایانه خلوت است و تک‌وتوک مسافر پیدا می‌شود به‌طوری که هر نیم ساعت یک تاکسی پر از مسافر پیروزمندانه از پایانه خارج می‌شود. البته نبود مسافر برای رانندگان تازگی ندارد و از نخستین روزهای شروع کرونا وضع به همین منوال است. «اسماعیلی» از رانندگان خط رسالت‌ـ شهرک غرب که با ماسک و دستکش پشت فرمان در انتظار مسافر نشسته، معتقد است بی‌رونق‌ترین روزهای کاری‌اش را در ۱۵ سال گذشته، می‌گذراند: «از ساعت ۷ صبح تا ۱۱ فقط ۲ سرویس رفتم و با این وضع تا شب نهایتاً ۶۰ هزار تومان کار می‌کنم، در حالی که قبلاً دخل روزانه‌ام ۱۸۰ هزار تومان بود. یعنی درآمدم یک سوم شده است. » او در ادامه کرونا و نبود طرح ترافیک را عامل این مشکلات می‌داند: «از وقتی طرح ترافیک حذف شده مردم از ترس کرونا با ماشین شخصی‌شان بیرون می‌روند و کسی سوار تاکسی نمی‌شود. در واقع هرکسی ماشین دارد این روزها با ماشین خودش می‌رود، این موضوع هم باعث ترافیک خیابان‌ها شده و هم مسافران ما را کم کرده یعنی همین ۴ تا مسافر را هم که جابه‌جا می‌کنیم باید ۴ ساعت در ترافیک بمانیم. »
- کرایه مسافر چهارم از جیب مسافر یا راننده؟
«خانوم! تجریش می‌ری بیا، داریم راه می‌افتیم! » این را راننده تاکسی خط تجریش که جلو در نیمه باز تاکسی منتظر یک مسافر ایستاده با صدای بلند می‌گوید. نزدیک می‌روم و داخل تاکسی را نگاه می‌کنم یک مسافر جلو و یک مسافر عقب سوار کرده است. خودم را معرفی می‌کنم و می‌گویم: «چه خوب که فاصله اجتماعی را رعایت می‌کنید و با ۳ مسافر حرکت می‌کنید. » دستش را روی سقف ماشین گذاشته، آهی کشیده و می‌گوید: «اجباره اگه بیشتر سوار کنیم ۵۰ هزارتومن جریمه می‌شیم. » سپس نگاه کوتاهی به مسافران داخل ماشین انداخته و بلافاصله در تصحیح حرفش می‌گوید: «البته برای حفظ سلامتی مسافرها و خودمان هم بد نیست کرایه نفر چهارم را هم تقسیم کنیم تا به کسی فشار نیاد...» حرفش هنوز تمام نشده که مرد جوانی که صندلی جلو نشسته سرش را از پنجره بیرون آورده و خطاب به راننده با دلخوری می‌گوید: «آقا رو من حساب نکن، چرا باید کرایه اضافه بدم؟ گفتن تا خرداد کرایه‌ها نباید زیاد بشه. منم پول زور نمی‌دم. یعنی ندارم که بدم...» راننده با دلخوری از حاضرجوابی مسافر رو به او می‌گوید: «حالا شما خودتو ناراحت نکن با هم کنار میایم. اگه راضی نیستی هم نده، اصلاً کرایه‌اتو هم مهمون ما باش...» سپس غرغرکنان، زیر لب نجوا می‌کند «ما هم آدمیم خرج زن و بچه و زندگی داریم...» و رو به من می‌گوید: «می‌بینید! با این طرح‌ها و برنامه هاشون از جیب راننده‌ها می‌بخشن و ما و مسافرها رو به جون هم میندازن! »
- از افزایش کرایه‌ها خوشحال نیستیم
هر سال افزایش کرایه ناوگان حمل‌ونقل عمومی از اول اردیبهشت ماه اعمال می‌شد، ولی امسال به دستور ستاد ملی مقابله با کرونا، افزایش نرخ کرایه‌ها با یک ماه تأخیر یعنی از اول خرداد اجرایی می‌شود. از این‌رو طبق مصوبه شورای‌شهر تهران، از ۲ روز دیگر برچسب کرایه‌های جدید با افزایش ۲۵درصدی بر پیشانی تاکسی‌ها می‌نشیند تا بخشی از مشکلات معیشتی این قشر آسیب‌پذیر را برطرف کند. اما برخلاف انتظار افزایش کرایه‌ها چندان برای رانندگان تاکسی خوشایند نیست.
«رجبی» راننده خط ونک‌ـ رسالت در این‌باره می‌گوید: «همه فکر می‌کنند ما از زیاد شدن کرایه‌ها خوشحال می‌شویم در حالی که این‌طور نیست چون افزایش کرایه‌ها، باعث کم شدن مسافر می‌شود. » رجبی به خطوط اتوبوسرانی تجریش، ونک، میدان صنعت و... در خیابان‌های مجاور پایانه رسالت اشاره کرده و می‌افزاید: «اینجا هم اتوبوس دارد و هم مترو؛ پس وقتی کرایه تاکسی گران شود مردم ترجیح می‌دهند با اتوبوس و مترو بروند چون برایشان نمی‌صرفد. » راننده جوانی که تازه سر خط رسیده و شاهد گفت‌وگوی ما بود، در تأیید صحبت‌های همکارش می‌افزاید: «افزایش ۲۵درصدی کرایه هم با توجه به تورم ۴۰درصدی منصفانه نیست. باید حداقل ۴۰درصد کرایه تاکسی‌ها افزایش پیدا کند، اما همان‌طور که همکارم گفت در این صورت هم مسافران کمتر می‌شوند و هم ما بیکار می‌شویم، پس تا تورم مهار نشود حتی اگر کرایه دو برابر شود باز وضع ما درست نمی‌شود. »
- گرانی لوازم یدکی و دغدغه نوسازی تاکسی
«پراید ۹۰ میلیونی و حباب بازار خودرو» موضوع گفت‌وگوی داغ رانندگان خط پاسداران است. فرهادی یکی از رانندگان میانسال خط پاسداران که به گفته خودش فارغ‌التحصیل مهندسی عمران دانشگاه شریف است و سال‌ها قبل چندین پروژه عمرانی از جمله نخستین پل عابرپیاده در جاده قیامدشت، مخازن آب صالح‌آباد، ورزشگاه بهار در منطقه ۱۹ و... را طراحی کرده و از بد روزگار به دلایلی مدرک و سابقه کارش را بی‌خیال شده و ۲۰ سالی است که خرجش را از تاکسی درمی‌آورد، درباره تأثیر گرانی خودرو بر کسادی کار تاکسیرانان می‌گوید: «وقتی قیمت خودرو نجومی می‌شود، لوازم هم بی‌دلیل گران می‌شود مثلاً دیسک تا چند روز پیش جفتی ۹۰ هزار تومان بوده حالا شده ۲۱۰ هزار تومان، تسمه تایم شده ۳۵۰ هزار تومان و دیسک صفحه به یک میلیون رسیده، با این حال درآمد ما کمتر از نصف شده، پس طبیعی است که خراب شدن ماشین کابوس این روزهای همه رانندگان تاکسی است. » این راننده میانسال که دوستانش او را مهندس صدا می‌زنند، موبایلش را نشان داده و می‌گوید: «در این آشفته بازار خودرو و کسادی کار، برایمان مسیج آمده که برای نوسازی تاکسی، ۲۰ میلیون تومان بدهیم تا وام ۵۰ میلیونی بگیریم، اما نه پول پیش را داریم و نه با این وضع درآمدها از پس اقساطش برمی‌آییم. » مهندس در ادامه با ناراحتی می‌گوید: «تا حالا جایی نگفته‌ام اما اگر شرایط این‌طور ادامه پیدا کند توان پرداخت شهریه دانشگاه فرزندم را ندارم و ناچار باید ترک تحصیل کند. »
- رعایت پروتکل بهداشتی
علاوه بر کمبود مسافر و ترافیک خیابان‌ها، یکی از نگرانی‌هایی که رانندگان تاکسی به دلیل تردد زیاد در شهر و سروکار داشتن با پول خرد بیش از دیگران با آن مواجهند، خطر آلوده شدن به ویروس کروناست.
از این‌رو برای مقابله با این ویروس، باید پروتکل‌های بهداشتی از جمله نصب کاور پلاستیکی، استفاده از دستکش و ماسک و مواد ضدعفونی را رعایت کنند. اما رعایت این پروتکل هزینه‌بر است و از عهده راننده‌ها خارج. از این‌رو اتحادیه تاکسیرانان و شهرداری موظفند با تأمین و توزیع امکانات بهداشتی مثل ماسک و دستکش و محلول ضدعفونی تاکسیرانان را حمایت کنند. «فاضلی» راننده تاکسی خط میدان قدس که محاسن سپیدش را با ماسک سیاهی پوشانده است، در این‌باره می‌گوید: «یک بار از طرف اتحادیه آمدند و بین رانندگانی که در پایانه بودند ماسک و دستکش و ژل ضدعفونی و کاور پلاستیکی توزیع کردند، اما آن ساعت من و خیلی از همکارانم در پایانه نبودیم و چیزی عایدمان نشد. » او درباره الزام استفاده از ماسک و دستکش و ضدعفونی خودرو می‌گوید: «من و خیلی از همکارانم ماسک پارچه‌ای که قابل شست‌وشو است، استفاده می‌کنیم، دستکش پلاستیکی هم تا جایی که بتوانیم تهیه می‌کنیم، اما محلول ضدعفونی گران است و بعد از هر سرویس نمی‌شود استفاده کرد، از این‌رو به ناچار هر شب بعد از آخرین سرویس یکبار دستگیره‌های ماشین را با اسپری ضدعفونی می‌کنیم. کاور هم نداریم و شهرداری قول داده است که برایمان تهیه کند. » او در ادامه می‌گوید: «خوشبختانه با رعایت اصول بهداشتی، تا جایی که می‌دانم هیچ‌کدام از رانندگان تاکسی منطقه ۴ به کرونا مبتلا نشده‌اند. »
- پایانه رسالت در انتظار سقف
ساعتی از ظهر گذشته و آفتاب تا وسط آسمان بالا آمده و راننده‌ها برای فرار از گرمای هوا، در سایه دیوار سرویس بهداشتی و نمازخانه در شرق پایانه ایستاده‌اند. با وجودی که اینجا بعد از پایانه آزادی، بزرگ‌ترین پایانه تاکسیرانی پایتخت است، اما هنوز سقف و سایبان ندارد. «بیگدلی» یکی از رانندگان خط آزادی با گلایه از مسقف نبودن پایانه رسالت می‌گوید: «به نظر من یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این پایانه نداشتن سقف و سایبان است، چراکه مسافران و رانندگان این پایانه مجبورند در زمستان زیر برف و باران و در تابستان زیر برق آفتاب بایستند. » او در حالی که دستش را سایه‌بان صورتش کرده، در ادامه می‌گوید: «هنوز بهار است و هوا خیلی گرم نشده اما در فصل تابستان مسافرها از اینکه صندلی‌های تاکسی زیر برق آفتاب داغ می‌شود گلایه می‌کنند. »
«دلیری» یکی دیگر از رانندگان خط کوهک با تأیید صحبت‌های همکارش به پایانه تاکسیرانی ضلع جنوبی میدان رسالت که در منطقه ۸ شهرداری واقع شده، اشاره کرده و می‌گوید: «آن پایانه از اینجا کوچک‌تر و تاکسی‌هایش هم کمتر است اما سال‌هاست که مسقف شده، اما اینجا با وجود قول‌های تاکسیرانی و شهرداری هنوز سقف و سرپناه ندارد. » او در توضیح بیشتر می‌گوید: «حدود ۲ سال پیش عده‌ای مهندس از طرف شهرداری آمدند و از اینجا بازدید کردند و گفتند می‌خواهند سقف و مجتمع ایستگاهی بزنند و تاکسی‌ها سروسامان بگیرند اما هیچ خبری نشد. بعد از یک مدت هم دوباره چند نفر دیگر آمدند و گفتند برای پایانه سقف درست می‌کنند، اما هر وقت این موضوع را از اداره تاکسیرانی پیگیری کردیم گفتند فعلاً خبری نیست. »
- تعیین تکلیف برای ایجاد پلازا یا سقف
مسقف شدن پایانه تاکسیرانی رسالت خواسته بجا و چندین ساله رانندگان و مسافران تاکسی این پایانه است و حرف جدیدی نیست. از چند سال پیش در شهرداری منطقه حرف و حدیث‌هایی برای ساماندهی و مسقف کردن این پایانه مطرح شده اما هنوز هیچ‌کدام به مرحله اجرا نرسیده است. چرایی این موضوع را از «مهدی اناری» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۴ جویا شدیم که در پاسخ از امکان اجرای طرح پلازای شهری در میدان رسالت پرده برداشت. او گفت: «در حال انجام مطالعات اولیه هستیم که در راستای توسعه قلمرو شهری، محدوده پایانه رسالت مانند آنچه که در میدان هفتم‌تیر ایجاد شده، تبدیل به پلازای شهری بشود که در این صورت پایانه به زیر زمین منتقل می‌شود. » معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه ۴ در توضیح بیشتر افزود: «تا ۴ یا ۵ ماه آینده طبق نظر کارشناسان که بر پیوست‌های اقتصادی، اجتماعی، و... این طرح مشغول مطالعه هستند، به یک نتیجه قطعی می‌رسیم که پلازا ایجاد کنیم یا فقط پایانه را مسقف کنیم، اگر قرار بر ساخت پلازا باشد که چون پروژه بزرگی است حداقل ۴ سال طول می‌کشد اما در صورتی که قرار بر مسقف کردن پایانه شود شاید تا پایان همین سال انجام شود. »