همشهری آنلاین_ زهرا بلندی: هر روز صبح زود خستگی‌هایشان را پشت ماسک پنهان می‌کنند و آماده خدمت‌رسانی به بیماران می‌شوند. مراقبان سلامت مرکز جامع سلامت امام علی(ع) را می‌گوییم که با شیوع بیماری کووید ۱۹ محل کارشان به تنها مرکز ارائه خدمات به بیماران مشکوک به کرونا در منطقه ۱۹ اختصاص داده شده است. در روزهایی که مبارزه با این ویروس کماکان یکی از دغدغه‌های بزرگ شهروندان محسوب می‌شود، برای آشنایی با خدمات این مرکز و حال و روز بیماران به آنجا سر زده‌ایم.
حداقل ۶ دهه از سال‌های زندگی‌اش می‌گذرد. نه ماسک به‌صورت دارد و نه دستکش پوشیده است. تازه فهمیده ویروس ناشناخته قرن بیست و یکم در نمونه آزمایشش دیده شده است. درحالی‌که گوشه مانتو بانویی میانسال را گرفته، ماسک اهدایی را با اکراه به‌صورت می‌زند و با چهره‌ای آشفته لنگان‌لنگان وارد اتاق پزشک می‌شود. عروسش که همراه او آمده، می‌گوید: «بیماری قند دارد و باید هر روز پیاده‌روی کند. هرچقدر گفتیم که حین بیرون رفتن ماسک بزن گوشش بدهکار نبود و بالاخره دچار بیماری شد. »
بانوی میانسال با اشاره به اینکه ابتدا به مرکز شهید آیت مراجعه کردند و سپس برای انجام نمونه به این مرکز ارجاع داده شده‌اند، می‌گوید: «قرار است همه اعضای خانواده برای نمونه‌گیری کرونا اقدام کنیم. متأسفانه اگر در هر خانواده یک نفر هم نکات توصیه شده را جدی نگیرد، امکان ابتلا به این بیماری برای بقیه هم وجود دارد. » این سناریویی است که هر روز حداقل یک مورد مشابه آن را در این مرکز می‌توان دید. خانمی که پشت پیشخوان نشسته با بیان این جمله می‌گوید: «معمولاً افراد مسن‌تر کمتر به پروتکل‌های بهداشتی اهمیت می‌دهند و راضی کردن آنها از سوی خانواده‌هایشان هم بسیار مشکل و خسته‌کننده است. »
«وجیهه عباسی» درحالی‌که ضمن غربالگری تلفنی شهروندان، اطلاعات مراجعه‌کنندگان حاضر را در سیستم ثبت می‌کند، می‌گوید: «پیش از شیوع ویروس کرونا فقط در بخش پذیرش فعالیت داشتم، اما به محض آغاز خدمت‌رسانی به بیماران کرونای مثبت، آمادگی خود را برای فعالیت بیشتر به‌عنوان مراقب سلامت اعلام کردم و از ابتدای کار تاکنون طی تماس‌های تلفنی با شهروندان، غربالگری ۳ هزار نفر از ساکنان منطقه ۱۹ را به ثبت رسانده‌ام. »
- قدر عافیت را می‌دانم
تعداد مراجعان کمتر از حد انتظارمان است. با حسابی سرانگشتی به نظر می‌رسد هر ۱۵ دقیقه یک نفر برای نمونه‌گیری، معاینه پزشک عمومی یا پایش بعد از بهبودی وارد این مرکز می‌شود. برخی همه نکات بهداشتی برای مقابله با کرونا را به خوبی رعایت کرده‌اند و گروهی دیگر انگار هیچ اطلاعی از خطری که در کمین‌شان است ندارند. صرف زمان برای توجیه برخی مراجعه‌کنندگان و اهدای ماسک به آنها یکی از کارهایی است که حین ورود با بردباری توسط مراقبان سلامت انجام می‌شود. «حسین کاوه» ۶۸ ساله، ساکن محله شهرک رسالت است که بعد از چند هفته جدال با ویروس کرونا و بهبودی، اکنون برای پایش مجدد به اینجا آمده است. ماسک زده و با رعایت فاصله اجتماعی از زحمت‌های کادر درمانی تشکر می‌کند. این بازنشسته نظامی و راننده تاکسی با بیان اینکه در روزهای ابتدایی شیوع بیماری کرونا دست از کار نکشیده و آن‌طور که باید نکات توصیه‌ها را رعایت نکرده است، می‌گوید: «اوایل اسفند بیماری‌ام کم‌کم با تنگی نفس و بی‌اشتهایی شروع شد. ۲۰ اسفند به این مرکز مراجعه کردم و متوجه شدم کرونا مثبت هستم. با دریافت دارو به درمانم در قرنطینه خانگی ادامه دادم، اما افاقه نکرد و بعد از یک هفته به دلیل شدت گرفتن بیماری برای بستری و قرنطینه به بیمارستان بعثت نیروی هوایی منتقل شدم. »
با رضایت از خدمات این مرکز یاد کرده و می‌گوید: «با بضاعت و امکانات محدود محله‌ای در جنوب شهر، بهترین خدمات را به مراجعان ارائه می‌کنند. » او از شدت بیماری و سختی‌هایش یاد کرده و می‌گوید: «قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار شود. حالا نه تنها خودم نکات توصیه شده را با جدیت رعایت می‌کنم، بلکه مراقب اعضای خانواده هم هستم. بعد از گذراندن روزهای سخت بیماری، توصیه من به شهروندان این است که این بیماری را جدی بگیرند. »
- خدمات‌رسانی به همنوعان رضایتبخش است
دلشوره دارد. نوک انگشتانش را به کف دست چسبانده و یکی پس از دیگری فشارشان می‌دهد. بعد از ابتلای همسر و پسرش به کرونا، او را برای نمونه‌گیری به اینجا دعوت کرده‌اند. پزشک به آرامی از ضرورت نمونه‌گیری و تبعات انجام ندادن آن می‌گوید و بانوی پابه‌سن گذاشته با بی‌میلی قصد تغییر نظر پزشک را دارد. افرادی که اعضای نزدیک خانواده‌شان دچار این بیماری شده یا خودشان دارای علائم کرونا باشند، برای نمونه‌گیری به بخش انتهایی سالن و داخل حیاط منتقل می‌شوند. «زهرازندی‌زاده» نمونه‌گیر آزمایشگاه است. لباس کار ایزوله پزشکی به تن دارد و ضمن آسوده کردن خیال زن از راحتی نمونه‌گیری، ابزار کارش را با دقت آماده می‌کند. بانویی که قبل از شیوع کرونا مدیریت آزمایشگاه را به عهده داشته است، درباره حضورش در اینجا می‌گوید: «از اواخر فروردین هر روز از ساعت ۸ تا ۱۴ اینجا هستم. دروغ است اگر بگویم کار کردن با این لباس‌ها و در چنین شرایطی برایم سخت نیست، اما از اینکه بتوانم در این چالش بزرگ و سخت گره‌ای از مشکلات همنوعانم باز کنم برایم رضایتبخش است و تا هر زمان که توان داشته باشم خدمتگزار خواهم بود. »
«فاطمه امیدی» یکی دیگر از بیماران بهبودیافته از کروناست که پشت در اتاق پزشک نشسته است. این بانوی ۲۵ ساله جواب سی‌تی‌اسکن و آزمایش‌هایش را در دست گرفته و با اشاره به اینکه برای بررسی روند بهبودی‌اش به اینجا آمده، می‌گوید: «با وجود رعایت پروتکل‌های بهداشتی در روزهایی که برای انجام مراحل شیمی درمانی فرزندم به بیمارستان تردد داشتم، دچار این بیماری شدم. حدود یک ماه پیش بیماری‌ام با سردرد شدید شروع شد. بیشترین دغدغه‌ام مبتلا نشدن فرزندم است که بر اثر شیمی درمانی سیستم دفاعی بدنش ضعیف شده است. ما مجبوریم برای درمان او از خانه خارج شده و به بیمارستان برویم، اما از همه مردم تقاضا دارم برای کمک به ریشه‌کن شدن هرچه زودتر این بیماری و کمک به افرادی که مجبورند برای پیمودن روند درمان از خانه خارج شوند، همچنان به مبارزه با این بیماری ادامه دهند و نکات بهداشتی را رعایت کنند. »
- کاهش تعداد بیماران کرونا مثبت
«در روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا تعداد مراجعان مبتلا به این مرکز بسیار زیاد بود، اما خوشبختانه این روند سیر نزولی داشت و از اوایل اردیبهشت تعداد مراجعان خیلی کاهش یافته است. »
سرپرست مرکز جامع سلامت امام علی(ع) با بیان این موضوع می‌گوید: «خدمات‌رسانی ویژه به بیماران کووید منطقه ۱۹ و بخش آفتاب از ۷ اسفند سال گذشته در این مرکز کلید خورد. در مرحله اول همه افراد تحت پوشش این مرکز و همچنین افرادی که در سامانه خوداظهاری مشارکت داشتند تلفنی پایش شده و هرکسی مشکل خاصی مرتبط با بیماری کرونا داشت برای مراجعه به مرکز دعوت شد. »
«احمد شعبانیان» با اشاره به اینکه بعد از معاینه پزشک در صورت نیاز نمونه این افراد دریافت می‌شود، می‌گوید: «این نمونه‌ها به دانشگاه وزارت بهداشت ارسال و یک روزه جواب آماده می‌شود. براساس جواب آزمایش و وضعیت بیمار تصمیم‌گیری‌های لازم برای قرنطینه خانگی یا ارجاع بیمار به بیمارستان‌های دانشگاه تهران انجام می‌شود. »
از دیگر خدمات این مرکز حضور روزانه ۲ پزشک و ارائه داروهای پروتکل وزارت بهداشت به‌صورت رایگان به بیماران است که شعبانیان با اشاره به آنها می‌گوید: «با توجه به علائم و شرایط بیمار، در صورتی که نیازمند درمان سرپایی باشد، با ارائه دارو و تجویز قرنطینه خانگی مرخص می‌شود و اگر نیازمند بستری در مراکز درمانی باشد، از طریق سامانه سیب به یکی از بیمارستان‌های دانشگاه تهران ارجاع داده می‌شود. در روزهای ابتدایی روزانه حدود ۲۰ بیمار کرونا مثبت شناسایی می‌شد، اما اکنون میانگین بیماران کرونا مثبت تک رقمی شده است. » همه خدمات مرتبط با کرونا در این مرکز رایگان ارائه می‌شود و ساکنان منطقه ۱۹ برای استفاده از خدمات آن می‌توانند هر روز از ساعت ۸ تا ۲۲ و در روزهای ماه مبارک رمضان از ساعت ۸ تا ۲۰ به شهرک رسالت، خیابان صاحب‌الزمان(عج)، کوچه محبی مراجعه کنند یا برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های ۵۵۵۱۷۰۹۰، ۵۵۰۲۵۵۴۷ و ۵۵۰۲۳۴۳۸ تماس بگیرند.
- مشارکت شهروندان فراتر از انتظار بود
این روزها با مشاهده کوچک‌ترین علائم سرماخوردگی، با تبی خفیف یا سرفه‌ای خشک شاید خود را ببازیم و دلمان بخواهد ملاقاتی فوری با پزشک داشته باشیم. اینکه در چنین شرایطی باید به کجا مراجعه کنیم مسئله‌ای است که هنوز هم برخی شهروندان به درستی پاسخ آن را نمی‌دانند. برای آشنایی بیشتر با مراکز خدمات سرپایی ۱۶ ساعته کووید ۱۹ که تحت پوشش مرکز بهداشت جنوب تهران به ارائه خدمات رایگان می‌پردازند، با دکتر «محمدرضا سلمانی ندوشن» مدیر مرکز بهداشت جنوب تهران به گفت‌وگو نشستیم.
باتوجه به اینکه مناطق ۱۶، ۱۷ و ۱۹ تحت پوشش مرکز بهداشت جنوب تهران هستند، کدامیک از مراکز در این مناطق به مراکز خدماتدهی کرونا اختصاص داده شده‌اند؟
خدمات‌رسانی ویژه به بیماران کووید ۱۹ طرحی است که با شیوع ویروس کرونا از ۷ اسفند سال گذشته در برخی از مراکز جامع سلامت به اجرا درآمده است. به‌طور کلی در هر منطقه حداقل یک مرکز جامع سلامت به این کار اختصاص داده شده که شامل مرکز شهید واحدی در منطقه ۱۶، مرکز امام علی(ع) در منطقه ۱۹ و مراکز میثم و ابوذر در منطقه ۱۷ می‌شود. این مراکز هر روز از ساعت ۸ تا ۲۲ و در ماه مبارک رمضان از ساعت ۸ تا ۲۰ آماده خدمت‌رسانی به بیماران هستند.
چه خدماتی در این مراکز به بیماران ارائه می‌شود؟
غربالگری روزانه شهروندان، معاینه، نمونه‌گیری از حلق، مشاوره تلفنی و تحویل داروهای پروتکل وزارت بهداشت به بیماران از جمله خدمات مهمی است که رایگان در این ۴ مرکز انجام می‌شود. هر روز از ساعت ۸ تا ۱۲ از افراد مشکوک به کووید ۱۹ نمونه‌گیری و نمونه‌ها به دانشگاه وزارت بهداشت ارسال می‌شود. با دریافت جواب کشت تا شب، براساس میزان وخامت بیماری، برای هر بیمار درمان سرپایی و قرنطینه خانگی تجویز می‌شود و بیماران نیازمند بستری به بیمارستان‌های زیرنظر دانشگاه تهران معرفی می‌شوند. در ضمن طی تماس‌های تلفنی روزانه، روند بهبودی بیماران کنترل می‌شود.
بقیه مراکز جامع سلامت و پایگاه‌های بهداشت در این حوزه فعالیتی ندارند؟
معاینه اولیه بیماران در دیگر مراکز و پایگاه‌ها هم انجام می‌شود، اما در صورت تأیید علائم کرونا از سوی پزشک، فرد مشکوک برای نمونه‌گیری و تجویز دارو به مراکز ویژه ارجاع داده می‌شود. ساعت فعالیت مراکز عادی هم از ۸ تا ۱۴ است.
روزانه چه تعداد مراجعه‌کننده به مراکز مناطق ۱۶، ۱۷ و ۱۹ مراجعه می‌کنند؟
آمار جداگانه‌ای از وضعیت هر منطقه وجود ندارد، اما به‌طور کلی در مراکز ششگانه مناطق ۱۰، ۱۱، ۱۶، ۱۷ و ۱۹ تاکنون از حدود ۵ هزار و ۷۰۰ نفر نمونه گرفته شده که از میان آنها هزار و ۶۰۰ نفر کرونا مثبت بوده‌اند. متأسفانه ۳۲۰ نفر هم فوت کرده‌اند. طی مقطعی از اوایل سال نو تا ۲۵ فروردین تعداد مراجعه‌کنندگان روزانه به بیش از ۱۰۰ نفر می‌رسید، اما در ۲ـ ۳ هفته اخیر تعداد این افراد تا حد زیادی کاهش یافته و به‌صورت میانگین فقط ۳۰ مورد مشکوک به مراکز تحت پوشش مراجعه می‌کنند.
افراد با چه علائمی نیاز است به این مراکز مراجعه کنند؟
توصیه می‌شود افرادی که علائمی همچون گلودرد، تب، آبریزش بینی، سرماخوردگی، درد عضلات، کاهش حس بویایی و چشایی حتی در بعضی مواقع علائم گوارشی مثل اسهال و تهوع دارند و از سوی دیگر بیمار کرونا مثبت در بین بستگان و نزدیکان‌شان وجود دارد، برای بررسی وضعیت و در مرحله بعد نمونه‌گیری به پایگاه‌های سلامت و مراکز جامع سلامت مراجعه کنند.
میزان همکاری ساکنان مناطق جنوبی پایتخت در مقابله با کرونا چقدر بوده است؟
میزان مشارکت شهروندان در مناطق جنوبی متغیر بوده است، اما به‌طور کلی به دلیل بافت فرهنگی مناطق جنوبی، میزان رعایت شهروندان فراتر از سطح انتظارات ما و نسبتاً مطلوب بوده است. برای مثال میزان آلودگی منطقه ۱۹ در روزهای ابتدایی شیوع بیماری کووید ۱۹ بسیار بالا بود، اما مشارکت قابل توجه گروه‌های جهادی ـ چه توسط سازمان‌ها و چه به‌صورت مردمی‌ـ در تولید ماسک، توزیع اقلام بهداشتی و ضدعفونی معابر و خانه‌ها نقش زیادی در کنترل این بیماری داشته است.
طرح یا برنامه خاصی برای التیام بخشیدن به خانواده‌های سوگوار یا افرادی که درگیر بیماری کرونا هستند درحال اجراست؟
برای روحیه بخشیدن به بیماران کرونا مثبت و خانواده‌های سوگوار طرح ارائه خدمات روان‌شناسی و روانپزشکی به اجرا درآمده است.
روزانه ۱۰ کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی و یک روانپزشک در مرکز سلامت مهرگان منطقه ۱۷ مستقر هستند و براساس بانک اطلاعاتی با این افراد تماس‌های تلفنی برقرار می‌کنند. این گروه ضمن ارائه مشاوره‌های تلفنی، درصورت نیاز به درمان دارویی، با مشارکت تیم‌های جهادی داروها را به دست افراد می‌رسانند.