همشهری آنلاین_ مریم قاسمی: این محله دارای اصالت فرهنگی و مذهبی است و به گفته اهالی بومی و قدیمی، حدود ۱۰۰ سال پیش در این محدوده به جز کوره‌های آجرپزی و مزارع کشاورزی، خانه و محله‌ای وجود نداشت و در اواخر سلطنت پهلوی دوم بود که به مرور زمان مهاجران از روستا و شهرهای مختلف به این قسمت از پایتخت آمدند و با ساخت خانه‌های کوچک و بزرگ رنگ و بوی تازه‌ای به این گوشه از شهر دادند.
یکی از افرادی که عنوان می‌شود در شکل‌گیری این محله تأثیرگذار بوده، «سیدحسین سجادی» است که سال‌ها قبل از شروع فعالیت شهرداری منطقه۱۸ زمین‌های این محدوده را قطعه‌بندی و روی نقشه‌های دستی پیاده کرد. به این صورت کوچه و خیابان‌های محله سجاد جنوبی ترسیم و تفکیک شد.
- همه اقوام اینجا جمع شده اند
«اکبر منصوری» شهروند ۶۲ساله محله سجادی جنوبی درباره تنوع اقوام جمعیتی این محدوده می‌گوید: «زمانی که مهاجرت خانواده‌ها از روستاها و شهرهای مختلف کشور به شهر شروع شد، اقوام مختلفی به دلیل ارزانی زمین به این محدوده از شهر آمدند و شروع به ساخت سرپناه کردند. دلیل تنوع قومیتی در محله‌های مختلف منطقه۱۸ نیز به این دلیل است.»
او عقیده دارد که زندگی در میان خانواده‌هایی که با فرهنگ و آداب مختلفی حضور دارند، جذابیت‌های خاص خودش را دارد. البته دورهمی‌ها و شب چره از برنامه‌های ریشه‌دار برخی از این اقوام است که متأسفانه این روزها به‌خصوص عید نوروز به دلیل شیوع ویروس کرونا شاهد اجرای آن در محله نبودیم.»
- همدلی از همزبانی بهتر است
«نادر خورشیدی» بازنشسته آموزش و پرورش و سال‌ها به‌عنوان معلم در کنار دانش‌آموزان منطقه۱۸ بوده است. او که ساکن محله سجادی جنوبی است و اطلاعات خوبی از هویت و فرهنگ ساکنان این نقطه از شهر دارد، به نمونه بارز هویت فرهنگی و ویژگی اجتماعی این محله اشاره می‌کند و می‌گوید: «اغلب ساکنان محله آذری‌زبان هستند.
به همین دلیل بیشتر هیئت‌های مذهبی در این محدوده با زبان آذری به مدیحه‌سرایی می‌پردازند و به شکل سنتی عزاداری و نوحه‌خوانی می‌کنند. » خورشیدی به کمک‌های خیرخواهانه اهالی در ماه مبارک‌رمضان اشاره می‌کند و می‌گوید: «درست است که ویروس کرونا زندگی مردم را با دردسر همراه کرده، اما اهالی از حال همسایه‌ها و اهل محل غافل نبودند و به یاری نیازمندان و گرفتاران شتافتند.»
او تأکید می‌کند شناسایی و کمک‌رسانی به خانواده‌های محروم و نیازمند در بین همه اقوام وجود دارد، اما بین آذری‌زبان‌ها خاص است. انسجام و همدلی جمعیت آذری‌زبان‌ها باعث شده که خیلی زود از مشکلات و گرفتاری یکدیگر باخبر شوند و حتی قبل از اینکه مسئولان به میدان بیایند، خودشان با همیاری یکدیگر به رفع مشکلات محله و همسایه‌ها اقدام می‌کنند.
- مبادله کالا به کالا برای تأمین مایحتاج زندگی
«احمد بدری» یکی دیگر از افراد بومی محله سجادی جنوبی است که چند نسل قبل از او نیز ساکن این محله بوده‌اند. او به گفته‌های پدر مرحومش حاج اسماعیل پالان‌دوز اشاره می‌کند و می‌گوید: «این‌طور که پدرم برای ما تعریف کرده، قدیم‌ها امکانات این محله خیلی کم بوده و اینجا مغازه و فروشگاهی وجود نداشته است. بیشتر وقت‌ها مردم برای تأمین مایحتاج زندگی خود، مبادله کالا به کالا داشتند. مثلاً تعدادی تخم‌مرغ می‌دادند و به جای آن مقداری آرد یا برنج می‌گرفتند. آن زمان وسیله رفت و آمدی هم وجود نداشت تا مردم استفاده کنند. شهروندان پای پیاده یا با گاری و درشکه به محله‌های دیگر رفت‌وآمد داشتند.
چند قران می‌دادند تا آنها را از این محله به مرکز شهر ببرند. پدرم آن زمان فکر نمی‌کرد که روزگاری این محدوده از شهر هم از امکانات متنوع برخوردار شود.»
وی درباره نخستین وسیله نقلیه‌ای که به این محله آمده است می‌گوید: «شاید حدود ۵۰سال قبل بود که یکی از اهالی با خرید خودرو تغییری در وضعیت عبور و مرور اهالی محله به وجود آورد. ماشین او با سوخت گازوئیل کار می‌کرد و وقتی در محله به راه می‌افتاد، دود غلیظ و سیاه رنگی از اگزوز آن بیرون می‌آمد. به همین خاطر اهالی به آن «ماشین دودی» می‌گفتند. یادم می‌آید وقتی این ماشین در محله راه می‌افتاد، بچه‌ها از خانه بیرون می‌آمدند تا بتوانند از نزدیک این ماشین را تماشا کنند. دیدن‌ماشین برایشان تازگی داشت و حتی آرزو داشتند فقط یکبار روی صندلی آن بنشینند.»
بدری اضافه می‌کند: «آقا اصلان صاحب این ماشین دودی بود که با اهالی ارتباط خوبی هم داشت. به مرور زمان او وظیفه جابه‌جایی و انتقال شهروندان به نقاط مختلف شهر را برعهده گرفت. بعضی‌ها به او مقداری پول می‌دادند و عده‌ای هم به جای کرایه، یک ظرف سرشیر یا ماست به آقا اصلان می‌دادند. ناگفته نماند که او حساب دفتری هم داشت و کرایه بعضی از اهالی را به‌صورت ماهانه دریافت می‌کرد. آن دوران که مثل حالا اتوبوس، تاکسی، آژانس و... وجود نداشت. اهالی در مواقع ضروری به در خانه آقا اصلان می‌رفتند و از او می‌خواستند تا آنها را به مقصد برساند.»
- خیابان‌ها را اهالی آسفالت کردند
در طول سال‌های متمادی این فرهنگ در بین اهالی محله سجادی جنوبی جا افتاده که هر کسی به اندازه توان خود در امور خیریه نقشی داشته باشد و منتظر دعوت نمانند. این فرهنگ ناب ریشه در گذشته محله دارد و نسل به نسل انتقال پیدا کرده است.
«نادر خورشیدی» دبیر بازنشسته آموزش و پرورش می‌گوید: «فراموش نمی‌کنیم که قدیم‌ترها این محل حتی یک خیابان آسفالت شده نداشت و اهالی از جاده خاکی عبور و مرور می‌کردند. قبل از شروع کار شهرداری در منطقه۱۸، شهروندان نیکوکار محله آستین همت بالا زدند و برای آسفالت خیابان سجادی جنوبی اقدام کردند. در حقیقت برنامه‌های مشارکت‌جویانه اهالی نیکوکار محل از تهیه جهیزیه برای نوعروسان نیازمند گرفته تا تهیه مایحتاج زندگی خانواده‌های کم‌بضاعت، از همان روزهای نخست شکل‌گیری محله در فهرست امور مشارکتی اهالی قرار داشته است.»
- محله‌ای پرتراکم
محله سجادی جنوبی که اکنون سکونتگاه اقوام مختلف شده، تاریخچه جالب و ویژگی‌های دیگری هم دارد که افراد بومی و محلی می‌توانند درباره آن صحبت کنند. افرادی که عمرشان را در این محله گذرانده‌اند و حرف‌های ناگفته زیادی دارند. محله سجادی جنوبی یکی از گذرگاه‌ها و نقاط اصلی منطقه ۱۸ محسوب می‌شود که در ضلع جنوبی خیابان شهید بهرامی، ضلع شمالی بزرگراه آزادگان، شرق بلوار الغدیر و غرب بزرگراه شهید آیت‌الله سعیدی (جاده ساوه) واقع شده است. محله سجادی جنوبی از نقاط پررفت و آمد و متراکم منطقه ۱۸ است که از اقوام مختلفی همچون اراکی، تبریزی، قزوینی و اردبیلی تشکیل شده است.»