همشهری آنلاین_ ثریا روزبهانی: پارک جنگلی «چیتگر» و «میشه زار» آن یکی از همین مکان‌های دیدنی است. ویژگی اصلی پارک جنگلی چیتگر که موجب شده این پارک از صف دیگر پارک‌های جنگلی پایتخت جدا شود، حیات‌وحش بی‌نظیرش است. در این پارک جنگلی، «قوچ» و «میش»، «سنجاب»، «روباه»، «شغال»، «اسبچه» و «خرگوش» و همچنین انواع‌گونه‌های پرنده از قبیل «مرغ مینا»، «کبوتر»، «قرقاوول»، «طاووس»، «عقاب» و «شاهین» زندگی می‌کنند که نشان از تنوع جانوری این پارک جنگلی را دارد.
میشه‌زار پارک جنگلی چیتگر در میان انبوه درختان تنومند و سرسبز پارک، با فاصله اندکی از برج‌های بلندمرتبه و بزرگراه‌های پر تردد غرب پایتخت، قرار دارد. این پارک یکی از بهترین و مجهزترین پارک‌های جنگلی کشور و این میشه‌زار یکی از جذاب و زیباترین مکان‌های دیدینی در قطب گردشگری تهران است. ۱۸ سالی می‌شود که بوستان جنگلی چیتگر، زیستگاه «قوچ لارستان»، یکی از نادرترین حیوانات دنیا است. در سال ۱۳۸۱ جلسه‌های بسیاری برای ساخت «باغ وحش» بزرگ تهران، برگزار و در نهایت مقرر شد تا این طرح در شمال غرب و در محدوده شهرداری منطقه ۲۲ اجرا شود.
«محمدرضا جدی ثانی»، رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه ۲۲، به مراحل ایجاد میشه‌زار در بوستان چیتگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «بوستان جنگلی چیتگر پس از بررسی‌های لازم برای انتخاب مکان مناسب برای ساختاری مدرن و شبیه اقلیم طبیعی‌گونه‌های زیستی از منظر «اکوتوریسم» و «حیات وحش» انتخاب شد. قابلیت نگهداری و تکثیرگونه‌های پستانداران و پرندگان، محیط طبیعی، زیستگاه مناسب جانوری، موقعیت جذب توریسم و اکوتوریسم و محل قرار گرفتن آن در حاشیه شهر، از جمله دلایلی بود که سبب شد تا میشه‌زار قوچ و میش لارستان در بوستان چیتگر با هدف نگهداری ازگونه کمیاب قوچ و «میش لارستانیکا» راه‌اندازی شود.
این میشه‌زار در زمینی به مساحت یک هکتار با امکاناتی همچون ایستگاه و زیستگاه زمستانی و تابستانی حیوانات، آبشخور، انبار علوفه و فنس‌کشی‌های اطراف محوطه ساخته و براساس قرارداد منعقد شده شهرداری منطقه ۲۲ با کانون تخصصی «حیات وحش ایران»، ۱۸ رأس قوچ و میش وحشی از نوع لارستان، لارستانیکا، با اخذ پروانه انتقال و نگهداری از سازمان حفاظت محیط‌زیست به پارک جنگلی چیتگر انتقال پیدا کردند.»
- حفاظت از میش‌های کمیاب
غنی‌سازی اوقات فراغت، تقویت روحیه گروهی، شناخت بیشتر طبیعت، ارتقا حس کنجکاوی، ایجاد نشاط و شادابی، تقویت هوش‌های مختلف، ارتقای تخیل در زمینه هنر و داستان‌پردازی، تمرین احترام به طبیعت، تقویت اعتماد به نفس و استقلال عمل، تقویت مهارت‌های حرکتی، زبان اجتماعی و خود یاری، همه و همه از جمله فرصت‌هایی است که با گشتزنی در این میشه‌زار نصیبتان می‌شود. گونه منحصربه‌فرد از یک نوع قوچ که دارای شهرتی جهانی است و به‌عنوان ریزترین قوچ دنیا یا «قوچ مینیاتور» شناخته می‌شود در این میشه‌زار زندگی می‌کند، برای همین، در آن سال، برای حفظ بقا این‌گونه کمیاب جانوری در زمینه روش ازدیاد و پرورش این‌گونه وحشی در خارج از اقلیم طبیعی، مطالعاتی انجام و برای نخستین بار در سطح کشور و دومین بار در سطح جهان، پس از انجام موفق این کار درباره قوچ و میش وحشی BigHom در آمریکا، با استفاده از دانش و تجربه کارشناسان داخلی اجرا شد. اداره فضای سبز حوزه معاونت امور شهری و فضای سبز منطقه ۲۲، با ساخت میشه‌زار بوستان جنگلی چیتگر، برای حفاظت ازگونه‌های جانوری کمیاب، زیستگاه مناسبی برای پرورش یک‌گونه جانوری کمیاب ایرانی فراهم کرده است. جدی ثانی، رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه ۲۲، درباره وسعت و امکانات این میشه‌زار می‌گوید: «میشه‌زار بوستان جنگلی چیتگر با ۱/۲ هکتار مساحت در فاز غربی این بوستان، به‌عنوان تنها میشه‌زار پایتخت مورد بهره‌برداری قرار گرفت. وجود چنین زیستگاه و محیط‌زیست طبیعی جانوری، علاوه بر ایجاد جاذبه‌های طبیعی و گردشگری در منطقه و جذب گردشگر، به حفظ این‌گونه‌های نادر و کمیاب کمک کرده است. وسعت و گستردگی میشه زار، شرایط اقلیمی کوهپایه‌ای آن و همچنین رعایت اصول و مراقبت از این قوچ و میش‌های مینیاتوری، موجب شده تا خطر انقراض و نابودی این حیوانات کمتر احساس شود و تعداد آنها از زمان ساخت از۲۱ رأس به ۶۲ رأس افزایش پیدا کند.»
- ۱۱میلیون تومان هزینه نگهداری ماهانه
منابع آب کافی، پناهگاه بسیار و پوشش گیاهی متناسب با نیازگونه‌ها، در مجموع، زیستگاه مناسبی را در پارک چیتگر فراهم کرده است، به‌ویژه میشه‌زار این پارک از جنبه‌های زیبا شناختی، بوم‌شناسی، ژنتیکی، آموزشی، گردشگری و اجتماعی‌ـ اقتصادی بسیار اهمیت دارد. رئیس اداره فضای سبز منطقه، هزینه خوراک حیوانات میشه‌زار را ماهانه بین ۷ میلیون و پانصد هزار تومان تا ۱۱ میلیون تومان بیان می‌کند و در ادامه می‌گوید: «برای اطمینان از سلامت حیوانات، دامپزشک هفته‌ای ۳ روز و در موارد اورژانسی، دائم در میشه‌زار چیتگر حضور دارد و وضعیت بهداشتی و درمانی میشه‌زار و حیوانات را بررسی می‌کند تا از سالم بودن قوچ و میش‌ها اطمینان پیدا کند.» به گفته جدی ثانی، علاوه بر «لاما»، «شتر»، اسبچه، «الاغ»، طاووس، قرقاوول، «مارال»، «بزهای کوهی»، «کندوی ملکه زنبورها»، گونه‌هایی از روباه و سنجاب‌ها هم در بوستان جنگلی چیتگر زیست می‌کنند و در بین حیوانات این باغ دیده می‌شوند. حفظ و پرورش این حیوانات در محیط پارک جنگلی چیتگر از اهداف مهم مسئولان شهری برای راه‌اندازی میشه‌زار بوده است. چراکه آنها باور دارند حیات انسان‌ها به بقای حیات وحش بستگی دارد و هرگونه‌ای که از محیط‌زیست حذف شود، آثار زیست‌محیطی و مخاطرات زیادی را در پی دارد و در نهایت برای حیات بشریت تهدید به شمار می‌رود. همچنین اگر جمعیت حیات وحش در هر منطقه کاهش یابد، نشانه اقدامات و برخورد نامناسب به‌ویژه از سوی انسان‌ها با محیط‌زیست است. او می‌گوید: «برخلاف نقاط حفاظت شده که امکان حضور برای شهروندان وجود ندارد، اما این میشه‌زار با پوشش گیاهی درختان «کاج»، «سرو» و «اقاقیا»، به گونه‌ای محصور شده است که علاوه بر حفظ محیط‌زیست طبیعی حیوانات موجود در آن، بازدیدکنندگان می‌توانند هر روز از ساعت ۶ تا ۲۴، از نزدیک حیوانات میشه‌زار را ببینند.»
- کوچک‌ترین‌نژاد گوسفند وحشی
قوچ لارستان، از راسته «زوج سمان» و از خانواده «گاوسانان» است که جزو کوچک‌ترین‌نژاد «گوسفند وحشی» ایران و حتی دنیا به شمار می‌آید. کمیاب‌ترین زیرگونه گوسفند وحشی در ایران است و در معرض خطر انقراض قرار دارد. روزگردند ولی اغلب در صبح زود و عصر چرا می‌کنند و در ساعت‌های بین روز به استراحت و نشخوار می‌پردازند. گروهی زندگی می‌کنند. محل زندگی این قوچ کوچک در ارتفاعات «کوه شب» در منطقه «لارستان» در جنوب‌شرقی استان «فارس» است. چراکه این منطقه کوهستانی لارستان، دره‌هایی تنگ و در بعضی مناطق، «تپه ماهور» های کم‌ارتفاع بسیاری دارد. همچنین سرمایی که به سبب سلسله جبال «زاگرس» و گرمای چشمگیری که به دلیل نوار ساحلی دریاچه «خلیج‌فارس» در این منطقه حاکم است، موجب شده تا اقلیم‌های مختلفی در این منطقه وجود داشته باشد. کوچکی این‌گونه برای «کلکسیونر» ها و موزه‌های حیات وحش، اهمیت بسزایی دارد. از مشخصات دیگر این قوچ، پیچش شاخ‌ها همانند «قوچ اوریال»، به پایین و رو به جلو ولی به مراتب کوچک‌تر و ظریف‌تر و روشن‌تر است. موهای پایین گردن و سینه در قوچ لارستان همانند «قوچ اصفهان» سیاه و کوتاه است و همانند «قوچ ارمنی» دارای دو لکه سفید در پلهوها است که به لکه «زمینی» یا «آلاکمر» معروف است. دم قوچ لارستان حداکثر ۱۵ سانتیمتر طول دارد و گوش‌های آن نسبت به بدن بزرگ‌تر بوده و رنگ پوستش نسبت به قوچ و میش‌های دیگر، روشن‌تر و نازک‌تر است.
- باغ‌وحش «ارم سبز»
مجموعه «ارم سبز»، یکی از مکان‌های تفریحی منطقه ۵ است که در غرب تهران و در کیلومتر۴ بزرگراه تهران ـ کرج قرار دارد. در این مجموعه بی‌نظیر بیش از ۸۰۰ جاندار از ۱۱۱گونه مختلف پستانداران، خزندگان، آبزیان و پرندگان در قفس‌های کوچک و بزرگ نگهداری می‌شوند که حدود ۶۰درصد آنها بومی ایران و باقی از نقاط دیگر دنیا به‌ویژه «آفریقا» به ایران آورده شده‌اند. «پلنگ ایرانی»، «پلنگ آفریقایی»، «شیر آفریقایی»، آهو، قوچ و میش ازگونه‌های جانوری باغ‌وحش پارک ارم است. بزرگ‌ترین باغ‌وحش پایتخت است که ۷هکتار وسعت دارد. دسترسی به باغ‌وحش پارک ارم بسیار آسان است و شما می‌توانید با استفاده از «مترو» در کوتاه‌ترین زمان و به آسانی به پارک ارم بروید.
- «خرگوش دره» همسایه استادیوم
بوستان جنگلی «خرگوش دره»، یکی از بوستان‌های بزرگ و مشهور شهر تهران است. این فضای سبز با مساحتی بیش از ۱۰۰ هکتار در منطقه ۲۲ شهرداری تهران و در مجاورت مجموعه ورزشی «آزادی» و آزادراه‌های تهران – کرج و آزادگان واقع شده است. پرندگان برای ادامه حیات خود نواحی پست یا اطراف چشمه‌ها و حاشیه پارک را ترجیح می‌دهند. برای همین، در این پارک زیبا هم می‌توانیدگونه‌های بی‌شمار پرندگان را مشاهده کنید. پوشش گیاهی این مجموعه بیشتر از درختان کاج و سرو و اقاقیا تشکیل شده است. وجود تنوع زیستی با انواع حیوانات از جمله شغال، روباه معمولی، کبک و سنجاب از جمله‌گونه‌های شاخص این منطقه و از دیگر جذابیت‌های این پارک جنگلی محسوب می‌شود.
- نگهداری مارال در باغ‌راز هستی
در باغ «نوازش» بوستان باغ «راز هستی»، برخلاف مکان‌های دیگر، کودکان از نزدیک حیوانات را تماشا می‌کنند و حتی به آنها غذا می‌دهند. در کنارگونه‌های گیاهی خاص و بومی این پارک، فضایی هم برای نگهداری حیوانات اصیل و اهلی مانند مارال و اسب و دیگر حیوانات ایجاد شده است. باغ نوازش، نزدیک به ۳هزارمترمربع وسعت دارد و در این بخش، انواع حیوانات اهلی نگهداری می‌شوند. این بخش از باغ راز هستی به سبب اینکه کودکان بتوانند با حیوانات اهلی و شیوه زندگی آنها آشنا شوند، ساخته شده است. از این‌رو، کودکان به همراه آموزشگر، وارد باغ نوازش می‌شوند و به حیوانات غذا می‌دهند یا از نزدیک آنها را لمس می‌کنند.
- کوهسار بزرگ‌ترین بوستان جنگلی
پارک جنگلی «کوهسار»، با مساحت ۶ هزار و ۲۰۰هکتاری خود نه تنها بزرگ‌ترین پارک جنگلی تهران محسوب می‌شود بلکه به‌عنوان نمونه‌ای وسیع و استاندارد، جایگاه ویژه‌ای در میان مناطق گردشگری کشور دارد. بوستان جنگلی یا کوهستانی کوهسار در شمال باختر محله «شهران» و شمال محله «کن» قرار دارد و راه دسترسی به این بوستان از طریق بزرگراه «آبشناسان» (ایرانپارس) ممکن است. این پارک کوهستانی به سبب مجاورتش با کوه‌های اطراف، همچنین نزدیکی به بوستان جنگلی «خرگوش دره»، مکان مناسبی برای برخی ازگونه‌های جانوری به شمار می‌رود.
- پرنده‌های آوازه‌خوان در وردآورد
پارک جنگلی «وردآورد»، یکی از پارک‌های جنگلی استان تهران و در کوه‌های وردآورد و در کنار آزادراه ۲ واقع شده است و از آن به‌عنوان دومین پارک جنگلی بزرگ استان تهران یاد می‌شود. این پارک دارای پوشش گیاهی غنی بوده وگونه‌های جانوری و پرنده‌های آوازه‌خوان بسیاری را در خود جای داده است. پارک جنگلی وردآورد یکی از تفرجگاه‌های محدوده غرب تهران است که بیش از ۱۰هزارمترمربع وسعت دارد و در این مکان جانوران ارزشمندی زندگی می‌کنند.