فاضلاب؛ مستقیم از خانه به خیابان

همشهری آنلاین_ حسن حسن‌زاده:  مسیر آب‌های سطحی را که به سوی بالادست محله دنبال کنیم به لوله‌های فلزی و پلاستیکی می‌رسیم که آب مصرفی‌ خانه‌های فرسوده و حتی پساب فاضلاب را در کوچه‌های باریک و پلکانی محله رها می‌کند. اینجا در بافت فرسوده محله دربند، در کوچه‌ها و خیابان‌های پلکانی این محله، انشعاب فاضلاب نصب نشده و خانه‌های فرسوده و نوساز بالادست خیابان اسداللهی به شبکه فاضلاب شهری متصل نیستند. برای بررسی ابعاد این مشکل سراغ اهالی و شورایاران محله رفتیم و از مشکلاتی که تکمیل نشدن شبکه فاضلاب شهری در محله دربند ایجاد کرده است گزارشی تهیه کردیم.  

• دفع فاضلاب خانگی با حفر چاه

خیابان دربند را که به موازات رودخانه به سمت بالادست محله و آغاز مسیر کوهپیمایی برویم، خانه‌های قدیمی و کهنسال محله که روی شیب خیابان‌های اطراف بنا شده‌اند انگار به سوی خیابان سر خم کرده‌اند. با گذر از کوچه نصرالله میری و چند معبر پلکانی به خانه‌های بالادست دربند می‌رسیم که یادگار روزگار گذشته محله‌ هستند. خانه‌های قد و نیم‌قدی که در بافت سنتی و فرسوده دربند روی تپه‌های سنگی بنا شده و تنها راه دسترسی به آنها گذر از همین کوچه‌های باریک و پلکانی است. در کوچه تویسرکانی، باریکه آبی که از معبر پلکانی بالادست جاری شده و مثل جویی کم رمق به سوی معابر پایین راه باز کرده، جلب توجه می‌کند. خانه‌های قدیمی دربند هنوز هم به شبکه فاضلاب شهری متصل نیستند و به سنتی‌ترین شکل ممکن فاضلاب خانگی را دفع می‌کنند. «احمد عیانی» دبیر شورایاری دربند می‌گوید: «هنوز سیستم فاضلاب شهری در محله ما تکمیل نشده است. تقریباً همه خانه‌های قدیمی محله که در کوچه‌های پلکانی و بافت فرسوده دربند قرار دارند، هنوز هم فاضلاب خانگی را با حفر چاه دفع می‌کنند. » تکمیل نشدن شبکه فاضلاب شهری، مشکلات بسیاری هم برای اهالی بافت فرسوده دربند ایجاد کرده است. عیانی می‌گوید: «حفر چاه مشکلات بسیاری هم دارد. چاه‌ها زود پر می‌شوند و اهالی مجبورند برای تخلیه چاه فاضلاب هزینه کنند. از اینها که بگذریم، یکی دیگر از پیامدهای این مشکل، نفوذ فاضلاب خانه‌های بالادست به منازل پایین دست و طبله کردن دیوارها و سقف خانه‌های قدیمی است که گریبان اهالی محله را گرفته. این درحالی است که همه خانه‌ها، هزینه‌ انشعاب آب و فاضلاب را پرداخت کرده‌اند اما هنوز خبری از تکمیل شبکه و اتصال خانه‌ها به آن نیست. »

• آپارتمان‌های نوسازی که به شبکه فاضلاب شهری وصل نیستند

مشکلاتی که تکمیل نشدن شبکه فاضلاب شهری در بافت فرسوده دربند ایجاد کرده است تنها به خانه‌های قدیمی محله محدود نمی‌شود. در میان خانه‌های فرسوده و کهنسال دربند، آپارتمان‌های نوساز و خانه‌های تخریب شده‌ای که قرار است به‌زودی جای خود را به یک آپارتمان چند طبقه بدهند جلب توجه می‌کند. با وجود این، حتی آپارتمان‌های نوساز محله هم با حفر چاه، فاضلاب خانگی را دفع می‌کنند. این روزها که با ساخت چند آپارتمان نوساز و افزایش جمعیت ساکن در بافت فرسوده محله، حجم تولید فاضلاب خانگی افزایش پیدا کرده است، دنبال کردن مسیر آب‌های سطحی و جوی‌هایی که از خانه‌های قدیمی و حتی نوساز محله سرچشمه می‌گیرند کار سختی نیست. با گذر از خیابان شهید اسداللهی به کوچه نصرالله میری می‌رسیم. باریکه آبی که از یک آپارتمان نوساز به سوی‌ کوچه‌های پایین دست محله راه باز می‌کند دلیل دیگری برای این مدعاست. «حمیدرضا دودانگه» مدیر دفتر توسعه محله‌های منطقه یک می‌گوید: «لوله‌کشی سیستم فاضلاب شهری در خیابان‌های اصلی محله تکمیل شده اما مشکل اصلی، انشعاب کوچه‌های پلکانی در بافت فرسوده دربند است. اکنون خانه‌های قدیمی و آپارتمان‌های نوسازی که در کوچه‌های نصرالله میری، تویسرکانی، مسجد، استخر، بوستان و کوچه مسجد حجت بن الحسن و... قرار دارند به شبکه فاضلاب شهری متصل نیستند. تا زمانی که شبکه به‌طور کامل تکمیل نشود امکان اتصال خانه‌ها به شبکه فاضلاب شهری وجود ندارد. در نتیجه خانه‌های فرسوده و آپارتمان‌های نوساز علاوه بر رها کردن آب‌های مصرفی در خیابان، با حفر چاه‌های جذبی و سپتیک، فاضلاب خانگی را دفع می‌کنند که مشکلات خاص خود را دارد. »

• مسیر پلکانی، مأمن آسیب‌های اجتماعی

تکمیل نشدن شبکه فاضلاب شهری در محله دربند نه تنها برای ساکنان محله مشکلات فراوانی ایجاد می‌کند، بلکه برای محیط‌زیست هم تهدید محسوب می‌شود. عیانی می‌گوید: «تکمیل نشدن شبکه فاضلاب شهری باعث شده پساب فاضلاب و آب‌های مصرفی خانه‌ها در کوچه‌ها رها شود و همین مسئله به‌ویژه در فصل تابستان و با گرم شدن هوا باعث انتشار بوی بد در محله می‌شود. » اما یکی از مشکلات اصلی تکمیل نشدن شبکه فاضلاب شهری در محله دربند به وضوح در معبر باریکی که از انتهای خیابان شهید اسداللهی به پایین دست محله و حاشیه رودخانه دربند می‌رسد قابل مشاهده است. اینجا در نزدیک‌ترین فاصله ممکن میان خانه‌های بالادست محله با نهر خیابان دربند، دیواری سنگ چین در دل تپه ساخته شده است. چند لوله فلزی و پلاستیکی از دل دیوار بیرون زده و بی‌وقفه آب‌های سطحی و فاضلاب رها شده در معابر بالادست را به رودخانه می‌ریزد. پیدا کردن این لوله‌های فلزی و پلاستیکی که نقش اتصال آب‌های رها شده و پساب فاضلاب خانه‌های بالادست را به رودخانه برعهده دارند هم کار چندان سختی نیست. در حاشیه خیابان‌های دربند و اسداللهی، در محل یک ساختمان تخریب شده که قرار است جای خود را به یک بنای نوساز بدهد، باز هم شمار زیادی از این لوله‌ها را در دل تپه می‌توان مشاهده کرد. دودانگه می‌گوید: «اکنون پساب فاضلاب خیابان اسداللهی و کوچه‌های بالادست با گذر از یک مسیر پلکانی داخل نهر آب خیابان دربند می‌ریزد. جمع شدن فاضلاب در این محدوده و انتشار بوی بد آن، این مسیر را به یک فضای بی‌دفاع شهری تبدیل کرده که به دلیل رفت‌وآمد نکردن اهالی از این مسیر آن را به مأمن مناسبی برای انواع آسیب‌های اجتماعی تبدیل کرده است. »

• پاسخ شرکت فاضلاب تهران/ خبرهای خوب برای اهالی دربند

به استحضار ساکنان محترم می‌رساند با توجه به سخت بودن بافت زمین در منطقه یک(بافت سنگی) و موقعیت جغرافیایی این منطقه روند اجرای کار با دشواری‌هایی نسبت به دیگر مناطق همراه است. اما تلاش برای تکمیل عملیات اجرایی براساس برنامه‌ریزی‌های طرح جامع فاضلاب تهران انجام می‌شود. اکنون اولویت نخست شرکت فاضلاب در منطقه یک، تکمیل خطوط اصلی و جمع‌کننده است. در محله دربند، بخش ابتدای خیابان شهید اسداللهی به اگوی شهری متصل است اما از پیچ اول خیابان به بعد لوله‌گذاری انجام نشده است. اکنون این پروژه در مرحله مناقصه است و در صورت انتخاب پیمانکار، ادامه پروژه امسال از سر گرفته می‌شود.