به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، معصومه هلالی‌زاده فوق دکترای فیزیولوژی ورزشی از دانشگاه ایلینویز آمریکا و عضو هیات علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی ایران درباره نحوه فعالیت زنان ورزشکار در دوران قاعدگی گفت: زنان در این دوران به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی معمولا احساس درد، ناراحتی و خونریزی دارند.
این باور غلط در جامعه جا افتاده است که ورزش در دوره قاعدگی درد و خونریزی را افزایش می‌دهد در نتیجه بسیاری از زنان فعالیت‌های ورزشی و حتی فعالیت‌های جسمانی روزانه خود را محدود می‌کنند در حالی که ورزش به هیچ عنوان باعث افزایش درد و خونریزی نمی‌شود. افزایش سطح فعالیت و افزایش میزان کالری مصرفی، سرعت تخلیه خون را در خانم‌ها افزایش می‌دهد. البته میزان خونی که هر ماه از بدن یک خانم خارج می‌شود یکسان و از پیش تعیین شده است و به سطح فعالیت آن‌ها ارتباطی ندارد حتی افزایش سرعت تخلیه خون باعث کاهش درد می‌شود.
- ورزش و تاثیر آن در کاهش درد قاعدگی
عضو هیات علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی ایران درباره افزایش سرعت تخلیه خون و ارتباط آن با طول مدت دوره قاعدگی بیان کرد: افزایش سرعت تخلیه خون به معنی کوتاه یا بلند شدن دوره قاعدگی نیست، بلکه میزان خونی که باید در طول یک روز خارج شود حین و پس از فعالیت ورزشی نوسان دارد و سرعت تخلیه بیشتر می‌شود. در نتیجه زنان حس راحتی بیشتری را تجربه می‌کنند چون درد ناشی از انقباضات عضلات ناحیه رحم، کمر و شکم کمتر می‌شود.
وی در مورد انقباضات عضلانی در دوره قاعدگی توضیح داد: این انقباضات نوعی گرفتگی عضلانی محسوب می‌شوند که ناشی از هیپوکسی یا کمبود اکسیژن است، اما در حین فعالیت ورزشی شاهد افزایش خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به نواحی مختلف بدن از جمله عضلات ناحیه شکم و کمر هستیم، بنابراین گرفتگی عضلانی در این نواحی به شکل مطلوبی کاهش پیدا می‌کند و به نبال آن درد را هم کاهش می‌دهد.
- ورزش حرفه‌ای و بی‌نظمی قاعدگی
دکتر هلالی‌زاده در مورد بی‌نظمی قاعدگی به دلیل فعالیت‌های ورزشی سنگین گفت: فعالیت‌های ورزشی بسیار سنگین و شدید که ورزشکاران حرفه‌ای تجربه می‌کنند تا حدودی ریتم قاعدگی را به هم می‌ریزد.
با ترشحات استروژن ناشی از فعالیت‌های ورزشی بسیار سنگین، نوسانات قاعدگی هم اتفاق می‌افتد یعنی ریتم قاعدگی مختل می‌شود. بسیاری از ورزشکاران حرفه‌ای این بی‌نظمی را تجربه می‌کنند اما در سلامت فیزیولوژی آن‌ها و مواردی مثل قدرت باروری تاثیری نمی‌گذارد. البته در صورت تکرار این بی‌نظمی باید به پزشک مراجعه و براساس نظر پزشک دارو مصرف کنند.
او در این مورد افزود: منظور از بی‌نظمی قاعدگی این است که سیکل ۲۸ روزه رعایت نمی‌شود و احتمال پس و پیش شدن قاعدگی وجود دارد. این موضوع در ورزشکاران حرفه‌ای و رده قهرمانی بسیار شایع است، اما نگران‌کننده نیست. برخی حس می‌کنند تحت چنین شرایطی قدرت باروری‌شان کاهش پیدا می‌کند و زنانگی‌شان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد، اما اصلا این‌گونه نیست.
فوق دکترای فیزیولوژی ورزشی در مورد دردهای شدید ناشی از فعالیت‌های ورزشی سنگین گفت: ورزشکاران حرفه‌ای مواردی از آمنوره و دیسمنوره یا همان بی‌نظمی و درد را تجربه می‌کنند اما این ماهیت ورزش قهرمانی است. گاهی هدف ورزش توسعه سلامت جسمانی و برای برخی هدف کسب مدال و افتخارآفرینی است پس اگر ورزشکاران حرفه‌ای در دوران قاعدگی مشکل دارند، نمی‌توانیم این نسخه را بپیچیم که در این دوره ورزش را کنار بگذارند. بهترین ایده انجام فعالیت‌های ورزشی سبک در این دوران است چون به کاهش درد کمک می‌کند و به دلیل افزایش خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به نواحی مختلف بدن کیفیت قاعدگی را بالاتر می‌برد.
- ثبت بهترین رکوردهای ورزشی در روز دوم قاعدگی
دکتر هلالی‌زاده در مورد بهبود عملکرد ورزشی زنان در روز دوم قاعدگی اظهار کرد: مطابق با تحقیقات، تغییرات هورمونی که در بدن زنان قاعده اتفاق می‌افتد باعث ثبت بهترین رکوردهای ورزشی به ویژه در روز دوم قاعدگی می‌شود یعنی بدن زنان در روز دوم قاعدگی در شرایطی مانند دوپینگ قرار دارد و از نظر فاکتورهایی چون قدرت، توان، چابکی و سایر فاکتورهای آمادگی جسمانی میزان قابل توجهی از پیشرفت و بهبود را نشان می‌دهد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی ایران به افزایش سطح هورمون اندورفین و تاثیر آن در نشاط زنان در دوران قاعدگی اشاره کرد و گفت: زنان در دوران قاعدگی حالات متفاوتی را تجربه می‌کنند اما به طور کلی حالاتی چون خونریزی، درد، نوسانات خلقی، افزایش سطح اضطراب و در برخی موارد افسردگی یکسان است. معمولا نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری و حالات روحی نامساعد در خانم‌هایی که درد بیشتری دارند، بیشتر است.
به طور کلی فعالیت ورزشی در این دوره و در کل یک ماه باعث می‌شود سطح هورمون‌های نشاط‌آور که یکی از آن‌ها اندورفین است و تاثیر بسیار مطلوبی در کاهش نوسانات خلقی، استرس و افسردگی دارد افزایش پیدا کند. برای مثال افزایش سطح استروژن در فاکتورهای آمادگی جسمانی و عملکرد ورزشکاران تاثیرگذار است و خانم‌ها که در سیکل زنانه بالاترین سطح این هورمون را دارند، رکوردهای ورزشی خیلی بهتری را ثبت می‌کنند.
او در ادامه افزود: در روز دوم قاعدگی به دلیل افزایش این هورمون رکوردهای بهتری را ثبت می‌کنند. روز اول معمولا با درد بیشتری همراه است و خانم‌ها به خاطر نوسان خلقی حس مطلوبی ندارند، اما در روز دوم با کاهش درد، بهبود عملکرد ورزشی به خوبی نمایان می‌شود به طوری که اغلب خانم‌های ورزشکار همین بازخورد را به مربیان می‌دهند، البته همه خانم‌ها این‌گونه نیستند اما بسیاری از آن‌ها پیشرفت می‌کنند.
- جابه‌جایی سیکل قاعدگی و تاثیر آن در سلامت زنان
دکتر هلالی‌زاده در مورد قرص‌هایی که برخی از ورزشکاران در دوران قاعدگی برای جابه‌جایی سیکل زمانی خود مصرف می‌کنند، گفت: به طور کلی هر عامل بیرونی و مداخله‌ای که نظم فیزیولوژی بدن را به هم بزند عامل مزاحم است و سلامت بدن را مخصوصا در زنان که از نظر خلق و خوی و ویژگی‌های فیزیولوژی حساس‌ترند، به مخاطره می‌اندازد.
تاثیرات منفی هورمون‌درمانی یا مصرف داروهای مختلف به منظور بهبود عملکرد ورزشی یا تغییرات ترکیب بدنی برای زنان نسبت به مردان بیشتر است. زنان باید بیشتر مراقب سلامت فیزیولوژی خود باشند چون علاوه بر خود، پرورش‌دهنده نسل آینده هم هستند. یک زن در وهله اول زن و در آینده مادر است و باید مراقب بدن خود باشد، بنابراین هیچ‌چیز ارزش این را ندارد که با سلامتی خود بازی و دارویی را مصرف کند که در آینده باوری او را تحت‌تاثیر قرار بدهد یا زمینه‌ساز مشکلاتی چون انواع سرطان‌ها باشد.
به طور کلی توصیه نمی‌کنم که سیکل قاعدگی خود را جابه‌جا کنند. هرچند ممکن است در برهه‌ای از زندگی به این کار نیاز پیدا شود، اما از نظر عملکرد ورزشی نگرانی وجود ندارد چون در این دوران عملکرد بهتری نشان می‌دهند.
- ورزش‌های مناسب در دوران قاعدگی
فوق دکترای فیزیولوژی ورزشی برای جلوگیری از کاهش عملکرد ورزشکارانی که دچار نوسانات خلقی شدید می‌شوند، توصیه‌های را ارائه داد و گفت: در این دوران از ورزش‌های سنگین بپرهیزند و فقط فعالیت‌های ورزشی مفرح مثل یوگا، پیاده‌روی، تمرینات پلانک و تمریناتی را که باعث افزایش ترشح هورمون‌های نشاط‌آور و خون‌رسانی به عضلات ناحیه شکم و کمر می‌شود انجام دهند. علاوه بر این گیاهان دارویی مثل دمنوش بابونه، زعفران و گیاهان ضد التهاب و ضد درد آثار کوفتگی عضلانی و التهاب را کاهش می‌دهند و آثاری شبیه به داروی ایبوپروفن دارد.
او در مورد ورزشکاران حرفه‌ای که نمی‌توانند فعالیت خود را کاهش دهند، توضیح داد: به هر حال ورزش دو شاخه با هدف سلامتی و قهرمانی دارد که در ورزش قهرمانی ممکن است مسائل سلامتی و تندرستی تحت شعاع قرار بگیرد، اما توصیه کلی این است که تقویم ورزشی خود را به نوعی تغییر بدهند که در این دوران از فعالیت‌های ورزشی خود بکاهند تا سیکل قاعدگی خود را با آرامش بیشتری سپری کنند.
- لزوم توجه مسئولان ورزشی به تغییر خلق‌وخوی زنان در دوران قاعدگی
دکتر هلالی‌زاده در مورد لزوم همراهی مسئولان ورزشی تیم‌ها با زنان در دوران قاعدگی خاطرنشان کرد: در برخی از کشورها قوانین قضایی به گونه‌ای بنیان‌گذاری شده است که اگر خانم‌ها در دوران قاعدگی جرمی مرتکب شوند با تخفیف مجازات مواجه می‌شوند، پس باید از نظر اجتماعی به این نکته توجه شود.
خانواده‌ها و اطرافیان زنان باید این نکته را در نظر داشته باشند که شرایط فیزیولوژیک زنان با مردان متفاوت است. مردان ممکن است در کل یک ماه هیچ تغییر خلق و خویی نداشته باشند، اما در خانم‌ها به وضوح این تغییرات ایجاد می‌شود.
در مورد جامعه ورزشکاران هم توجه به خلق و خوی آن‌ها مخصوصا خانم‌هایی که نوسانات خلق و خویی بیشتری دارند بسیار با اهمیت است. مربیان و سرپرستان تیم‌ها باید در مورد ورزشکاران خانم خود این حساسیت و دقت نظر را داشته باشند. از طرف دیگر ورزشکاران هم باید این موضوع را با مربیان و روانشناس تیم در میان بگذارند و نوسانات خلقی خود را شرح بدهند یعنی یک موضوع دوطرفه از سمت ورزشکار و مربیان است.