همشهری آنلاین_ فاطمه عسگری‌نیا: ضلع غربی بوستان شهر جایی است که تولیدکنندگان و کاسبان پروانه رغبتی برای رفتن به آن ندارند اما در روزهایی که کرونا هنوز بطور کامل سایه سنگینش را از سر شهرمان کم نمی‌کند گویا چاره‌ای جز پذیرشش ندارند تا بتوانند کسب و کارشان را مجدد راه‌اندازی کنند.
جمعه بازار پروانه، نامی آشنا برای تهرانی‌هاست! نه زرق و برق پاساژهای شیک و لاکچری را دارد نه در آن از مغازه و امکانات یک مجتمع تجاری خبری است. دهه هفتاد کلنگش را به نیت ساخت یک پارکینگ ۵ طبقه در بافت تاریخی طهران قدیم به زمین زدند اما کم‌کم جمعه‌ها عرصه خالی از خودرو در آن، مامنی شد برای هنرمندانی که در این شهر بزرگ مکانی برای عرضه دست افریده‌هایشان نداشتند. کارآفرینان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی تهران دور هم جمع شدند تا پارکینگ پروانه به بازار پروانه و بخشی از هویت طهران تبدیل کردند. حالا دیگر بازار پروانه را هم تهرانی می‌شناسند هم شهرستانی‌ها. ناگفته نماند که توریست‌های خارجی هم از عاشقان این بازار هزار رنگ ایرانی هستند.
امروز، ۲۴ سال از عمر این ساختمان می‌گذرد، بنایی که به گفته کارشناسان آتش‌نشانی هم پیر و فرتوت شده هم برای حضور جمعیت شناور ۲۴ هزار نفری جمعه‌ها ایمن نیست. به خاطر همین زمزمه‌های تعطیلی موقت آن در آخرین ماه‌های سال گذشته شدت گرفت و با شیوع کرونا در این بازار به روی کاسبان پیر و جوانش بسته شد. قصه پروانه این روزها قصه یک پارکینگ و قصه یک بنای ناایمن و قصه یک بازار نیست بلکه زندگی زندگی آدم‌هایی است که امیدشان در گوشه و کنار این سازه ۲۵ ساله شهری جوانه زده است.
شاید همین حساسیت و ویژگی‌ها باعث شده تا مسئولان شهری کمی در برابر موضوع تعطیلی موقت یا دائم آن به قول قدیمی‌ها دست به عصا راه بروند. نشست مشترک شهردار منطقه ۱۲ تهران به همراه مدیرعامل شرکت ساماندهی شهرداری تهران، جانشین پلیس امنیت پایگاه هفتم، معاون برنامه‌ریزی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، مدیر منطقه ۵ آتش‌نشانی شهرداری تهران، کاسبان بازار پروانه و اهالی رسانه در واپسین روزهای بهار ۹۹ با موضوع هم‌اندیشی برای آینده بازار پروانه حکایت از همین امر داشت. نشستی که در آن کاسبان و تولیدکنندگان بازار از درددل‌هایشان گفتند و مسئولان شهری از دغدغه‌ها و ترس‌هایشان از بروز حادثه‌ای مشابه پلاسکو!
- شهردار منطقه ۱۲ :اصرار ما بر حفظ بازار پروانه است
به گفته شهردار منطقه ۱۲ از سال ۹۱ تا خرداد ماه امسال ۲۷ اخطار در خصوص شرایط ناایمن پارکینگ پروانه به شهرداری منطقه ۱۲ واصل شده است. «علی‌محمد سعادتی» می‌گوید ما نگران جان بالغ بر ۲۰ هزار جمعیتی هستیم که هر هفته در این بازار تردد می‌کنند. سعادتی ادامه می‌دهد: «این مجموعه در سال ۷۵ با هدف بهره‌برداری به‌عنوان پارکینگ به روی مردم باز شد، اما حالا در روزهای جمعه پذیرای بالغ بر ۲۳ هزار مراجعه‌کننده است و این مسئله زنگ خطر جدی برای سلامت شهروندان محسوب می‌شود؛ چراکه ما نمی‌خواهیم حادثه پلاسکوی دیگری در پروانه رقم بخورد. » او در حالی که از پارکینگ و جمعه بازار پروانه به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های گردشگری و اقتصادی پویا در منطقه ۱۲ یاد می‌کند به کاسبان و تولیدکنندگان فعال در این بازار اطمینان خاطر می‌دهد که تمام تلاش مدیریت شهری بر حفظ این مجموعه و صیانت از هویت تهران قدیم معطوف شده است.
شهردار منطقه ۱۲ با بیان اینکه پارکینگ پروانه در طول سال‌های اخیر قراردادهای مختلفی را با شرایط خاص خود با شهرداری منطقه داشته است، اظهار می‌دارد: «آخرین قرارداد منعقده بین پیمانکار و شهرداری تا بهمن ماه سال پیش بود و ما بنا داشتیم با اتمام دوره قرارداد نسبت به ایمن‌سازی مجموعه اقدام کنیم؛ هرچند با توجه به مقتضیات اقتصادی و اجتماعی کاسبان و درخواست‌های مکرر به کاسبان مهلت دادیم تا پایان فروردین ۹۹ در بازار به کسب و کار مشغول باشند، اما شیوع کرونا باعث شد تا این مجوعه نیز مانند دیگر مراکز اقتصادی و تجاری در منطقه تا به امروز تعطیل شود. »
سعادتی با بیان اینکه تداوم روند تعطیلی جمعه بازار پروانه فشار اقتصادی زیادی را به تولیدکنندگان وارد کرد، می‌گوید: «شهرداری منطقه برای کاهش بار فشار اقتصادی و جلوگیری از خسران بیشتر کاسبان پروانه، با توجه به اینکه مطابق پروتکل‌های بهداشتی ستاد ملی کرونا امکان راه‌اندازی بازار در پارکنیگ پروانه وجود نداشت تصمیم به راه‌اندازی مجدد این بازار در ضلع غربی بوستان شهر گرفت. » او تأکید می‌کند: «کوچ کاسبان پروانه به بوستان شهر فرصتی است تا هم تولیدکنندگان به کسب و کارشان ادامه دهند هم شهرداری نسبت به ایمن‌سازی مجموعه پارکینگ در این مدت اقدام کند. »
شهردار منطقه ۱۲ در پاسخ به سؤال خبرنگار همشهری محله مبنی بر این اینکه پاسخی شفاف و دقیق درباره اینده پارکینگ پروانه به کاسبان و رسانه‌ها ارائه دهید و آیا بازگشت به پروانه برای کاسبان امکان‌پذیر است با قاطعیت و جدیت اظهار می‌کند: «علاقه‌مند به بازگشت کاسبان و تولیدکنندگان به پارکینگ پروانه هستیم مشروط به اینکه سازه این بنا در آزمایشات استقامت ساختمان بعد از ایمن‌سازی سربلند بیرون بیاید. »
سعادتی به‌عنوان یک کارشناس حوزه معماری و شهرسازی معتقد است کار ایمن‌سازی و تعیین تکلیف پارکینگ پروانه در ۶ ماه قابل انجام است: «۴ ماه از این زمان را کاسبان می‌توانند در بوستان شهر به فعالیت خود ادامه دهند و این فرصت خوبی برای همه ماست. » به گفته شهردار منطقه ۱۲ به بهانه حضور کاسبان پارکینگ پروانه هیچ سازه دائمی در بوستان شهر ایجاد نمی‌شود تا دال بر دائمی بودن این فضا برای حضور کاسبان نباشد، اما شهرداری می‌کوشد با کاهش شیوع کرونا برنامه‌های جذاب و شادی را در روزهای جمعه برای شهروندان پیش‌بینی کند تا در حاشیه بازدید از بازار پروانه لحظات خوشی برای شهروندان رقم بخورد. »
- آتش‌نشانی تغییر کاربری، مهم‌ترین معضل پارکینگ پروانه
مدیر منطقه ۵ آتش‌نشانی شهرداری تهران نیز در این نشست با اشاره به ضرورت ایمن‌سازی پارکینگ پروانه می‌گوید: «عدم ایمن‌سازی این مجموعه برابر است با حادثه تلخ دیگری مشابه پلاسکو! » هاتفی با بیان اینکه مهم‌ترین مسئله در پارکینگ پروانه تغییر کاربری ان از پارکینگ به بازار است می‌افزاید: «تا به حال ۲۷ دستورالعمل ایمنی برای بهبود شرایط پارکینگ پروانه صادر کرده‌ایم این در حالی است که متأسفانه هر بار به دلیل پیامدهای اجتماعی و اقتصادی برای تخلیه بازار به نتیجه نرسیده‌ایم. » او فعالیت کاسبان در پارکینگ پروانه را عامل افزایش بار اشتعال این بازار برشمرد و اظهار داشت: «برای ایمن‌سازی و پیشگیری از حوادث تلخ آینده نیازمند مشارکت کاسبان و مدیران شهری هستیم. »
- مدیرعامل ساماندهی مشاغل: انتقال کاسبان پروانه به گذرهای فرهنگ و هنر در اینده
مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران هم از بازار پروانه به‌عنوان یکی از بازارهای موفق فروش دست افرین‌های هنرمندان شهر یاد کرده و می‌گوید: «خوشبختانه شهرداری منطقه ۱۲ با وجود ممنوعیت فعالیت بازارها در بوستان‌ها این امکان را برای کاسبان بازار پروانه ایجاد کرده تا در دروه شیوع کرونا از کسب و کار خود عقب نمانند و این بازار فراموش نشود. »
مفاخریان ادامه می‌دهد: «تلاش همه ما در شهرداری تهران و شرکت ساماندهی مشاغل حمایت از مشاغل سیار بی‌کانون اعم از تولیدکنندگان صنایع‌دستی، دستفروش‌ها و حتی افراد نیازمند توجه برای تأمین معاش بوده و هست به همین منظور موفق شدیم با اخذ مصوبه ساماندهی مشاغل سیار بی‌کانون از شورای‌شهر طی سال گذشته نسبت به تعریف‌ساز و کار این مصوبه اقدام کنیم. » او از رایزنی‌های شهرداری با ستاد ملی کرونا برای چاره‌اندیشی بازگشایی بازارهای محلی و روز سخن می‌گوید: «شهرداری تهران به جهت حمایت از اقشار نیازمند که معیشت خود را از طریق دستفروشی و عرضه مستقیم کالا و تولیدکنندگان ایرانی تأمین می‌کنند در جلسات متعدد با ستاد ملی کرونا بستر فعالیت مجدد این بازارچه‌ها را فراهم کرد تا کاسبان با رعایت نکات بهداشتی در سایه نظارت ناظران به فعالیت خود ادامه دهند. »
مدیرعامل شرکت ساماندهی شهرداری تهران در ادامه با بیان اینکه در سایه مشارکت شهرداری منطقه ۱۲ کاسبان بازار پروانه هم می‌توانند در بوستان شهر به کسب و کار خود ادامه دهند اظهار می‌دارد: «پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی گذرهای فرهنگ و هنر که در دستور کار شرکت ساماندهی مشاغل قرار گرفته است کم‌کم شاهد حضور تولیدکنندگان بازار پروانه در این گذرها باشیم. »
- کاسبان: ما تولیدکننده‌ایم نه دستفروش!
کوچ اجباری پروانه‌ای‌ها به بوستان شهر خیلی به مذاق این جماعت خوش نمی‌آید چراکه معتقدند این کوچ یعنی خداحافظی همیشگی با پروانه! درد دل کاسبان را بانوی میانسالی شروع می‌کند که کاسبان و تولیدکنندگان پروانه او را مادر پروانه خطاب می‌کنند، سالاری می‌گوید: «بخش عمده‌ای از کاسبان و تولید کننگان فعال در بازار پروانه را زنان سرپرست خانوار تشکیل می‌دهند، بانوان با غیرتی که سال‌های سال چشم امیدشان به کسب روزی حلال زیر سقف این بازار بوده و هست و این روزها با چشم‌های اشکبار و دلی لرزان از اینده مجهول به در بسته آن زل زده‌اند. » او از تلاش هفتگی تولیدکنندگان برای آماده کردن محصولات و عرضه آنها در بازار آخر هفته پروانه سخن می‌گوید: «بچه‌های ما در این بازار رشد، تحصیلاتشان را تکمیل و ازدواج کردند و حالا صاحب فرزند هستند. چگونه مسئولان شهری انتظار دارند در برابر تعطیلی این بازار سکوت کنند؟ چه تضمینی هست که بعد از تعطیلی موقت به بهانه ایمن‌سازی دوباره در این بازار کسب و کارمان را راه‌اندازی کنیم؟ »
او ادامه می‌دهد: «کسبه بازار پروانه دستفروش نیستند که امروز در پروانه کاسبی کنند فردا کنار یک معبر خیابانی یا بوستان! »سالاری خود و دیگر همکارانش در بازار پروانه را کارآفرینان افتخارآفرین ایران می‌خواند و می‌گوید: «همه مسئولان کشور و شهر تهران در برابر این کارآفرینان و تولیدکنندگان مسئولند. »
حرف‌های خانم‌سالاری را بانویی سالخوره با صدای لرزان و چشم‌های گریان ادامه می‌دهد؛ بانوی سرپرست خانواری که سابقه حضورش در بازار پروانه به ۱۸ سال قبل برمی‌گردد. او می‌گوید: «من اگر کار نکنم و محصولاتم را در بازار پروانه به فروش نرسانم نانی سر سفره‌ام نمی‌آید. » خانم اوجی با بیان اینکه تعطیلی حدود ۴ ماهه بازار پروانه به بهانه کرونا عرصه زندگی را برای او و فرزندانش تنگ‌تر کرده است می‌افزاید: «من و سایر دوستانم در پارکینگ پروانه خاک این مجموعه را سرمه چشممان می‌کنیم؛ چون بازار پروانه محل امنی برای من به‌عنوان یک زن سرپرست خانوار است و من نمی‌توانم از این بازار به حاشیه یک خیابان یا یک بوستان کوچ کنم! ما تولیدکنندگان در این بازار حکم یک خانواده بزرگ را داریم و از هم پاشیدن این خانواده به صلاح هیچ‌کس نیست. »
همه تأکیدشان بر یک جمله است: ما دستفروش نیستیم، ما تولیدکننده‌ایم! و علیشاهی جوان با تکرار این موضوع می‌گوید: «ضمن احترام به تمام دستفروشان عزیز شهرم فریاد می‌زنم که کاسبان بازار پروانه دستفروش نیستند که مسئولان بخواهند با سیاست‌های شهری برخورد با دستفروشان با آنها برخورد کنند. ما تولیدکنندگان صنایع‌دستی هستیم؛ ۱۲۰۰ کارآفرینی که در سال جهش تولید کسب و کارشان تعطیل شده و از ترس نابودی محل کارشان خواب از چشم‌های آنها رفته است. » این جوان که فارغ‌التحصیل رشته سینما است اما در رشته گره چینی فعالیت دارد، ادامه می‌دهد: «ما صنعتگر صنایع‌دستی هستم، تولیدکننده‌ای که با هنر دستش پارکینگ پروانه را به ویترین منطقه ۱۲ تبدیل کرده است، ایا جای من و امثال من در بوستان و کنار خیابان است؟ ما برای برند پروانه زحمت کشیده‌ایم. اگر پارکینگ پروانه از ما گرفته شود دیگر بازار پروانه معنایی ندارد! » او می‌گوید: «مسئولان شهری دغدغه ایمنی بازار و اصلاح مشکلات ساختاری را دارند قبول ما هم در کنار آنها برای تحقق این مهم صبوری می‌کنیم اما ایا بعد از ۶ ماه یا یک سال دوباره به پروانه بر می‌گردیم؟ »
بازگشت دوباره به پروانه دغدغه همه تولیدکنندگان این بازار است. آنها که می‌گویند مسئولان به بهانه ایمن‌سازی بازار را از تولیدکنندگان می‌گیرند و محال است دیگر پایمان به آن باز شود! این دغدغه را بی‌پرده خانم حسینی مطرح کرده و می‌گوید: «ضمانت بازگشت دوباره ما به پروانه چیست؟ تولیدکنندگان بازار پروانه سال‌هاست برای این برند زحمت کشیده‌اند و خود را با این نام به مشتریان معرفی کرده‌اند و خروج ما از این بازار به هر نقطه دیگر یعنی نابودی همه تولیدکنندگان! »
- ویژگی‌های محل جدید پروانه در پارک شهر
فاصله کمتر از ۵۰۰ متری بوستان شهر تا مترو حسن‌آباد و امام خمینی(ره)
برخورداری از سرانه‌های رفاهی و امکان اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی
کنترل بازار از طریق گیت‌های نگهبانی و افزایش امنیت بازار
برخورداری از امکانات رفاهی از جمله ۱۸ سرویس بهداشتی، آلاچیق، آبخوری، سرویس بهداشتی ویژه معلولان
امکان افزایش غرفه‌ها به ۸۰۰ غرفه
- اخطارهای آتش‌نشانی به پارکنیگ پروانه
مکان فاقد هرگونه سیستم کشف، اعلام و اطفای حریق اتوماتیک می‌باشد
شبکه برق داخلی و سیم‌کشی‌های موجود در محل نامناسب و غیراستاندارد و خارج از داکت می‌باشد
عدم حوزه‌بندی به جهت گسترش حریق و محصولات آن
ناکافی بودن مسیرهای فرار اضطراری
عدم وجود علائم خروج اضطراری برای تشخیص مسیرهای خروج
عدم وجود لوازم کافی در جعبه‌های آتش‌نشانی
شیلنگ و نازل‌های آبپاش وجود ندارد