همشهری آنلاین_ فاطمه عسگری‌نیا: از فرسودگی بافت‌های مسکونی و تجاری گرفته تا رهاسازی زباله توسط واحدهای تولیدی و پرسه معتادان متجاهر در کوچه‌پسکوچه‌های آن. پیرامون این مسائل و مشکلات با اهالی و کارشناسان دفتر نوسازی و توسعه محله به گفت‌وگو نشستیم.
محله سنگلج، قطعه‌ای از طهران قدیم است که هر کوچه و گذرش قصه‌ای را برایمان روایت می‌کند. از بازارچه قدیمی شاپور گرفته که هنوز کسبه‌اش به سبک و سیاق قدیم مغازه‌هایشان را اداره می‌کنند تا درخونگاه پر رمز و رازش. خانه جلال هم در همین محله بوده است، نزدیکی‌های خانه شعبون بی‌مخ و مسجد حاج رجبعلی خیاط. درست است همه این بناهای قدیمی جزء ظرفیت‌های گردشگری و تاریخی محله است، اماگاه وجود برخی مشکلات در محله باعث شده تا اهالی این زیبایی‌ها را کمتر ببینند.
«حاج اسماعیل مقدسی» یکی از اهالی قدیمی محله سنگلج است. او که در همسایگی بوستان دکتر حسابی زندگی می‌کند، سال‌های زیادی را در این محله گذرانده است، اما این روزها دل خوشی از وضعیت محله ندارد و می‌گوید: «محله را بن‌بست کرده‌اند و کسی رغبتی برای سرمایه‌گذاری در محله ندارد. خانه‌ها یک به یک از سوی اهالی رها می‌شوند و بعد کم‌کم تخریب می‌شوند.»از دوستان و همسایه‌های حاجی کسی در همسایگی او نمانده است و این هم‌محله‌ای نگران است سنگلج در آینده به متروکه‌ای در تهران تبدیل شود.
«راضیه صفری» یکی دیگر از شهروندان محله هم می‌گوید: «سنگلج به یکی از مراکز تجمع معتادان متجاهر تبدیل شده است. در هر کوچه و پسکوچه و داخل بوستان‌های محله پر از معتادان بی‌خانمانی است که علنی مشغول مصرف مواد هستند و این مسئله چهره محله را تخریب می‌کند.»
گلایه‌های این شهروند را «حسین عامری» از اهالی درخونگاه ادامه می‌دهد؛ درخونگاهی که اهالی‌اش گلایه‌های زیادی از بافت فرسوده و زباله‌های رهاشده توسط کارگاه‌های تولیدی در محله دارند. او می‌گوید: «بخش قابل توجهی از خانه‌های محله به کارگاه‌های غیرمجاز کار تبدیل شده است. این مجموعه‌ها زباله‌های تولیدی‌شان را در کوچه‌های محله رها می‌کنند و این مسئله چهره زشتی در محله ایجاد کرده است.»
- سایه املاک اوقافی بر سر محله
یکی از مراکزی که این روزها با هدف بهبود وضعیت محله سنگلج در این محله مشغول است، دفتر توسعه محلی سنگلج است که در خیابان مقدس خیابانی یا همان وزیر دفتر سابق، پشت درمانگاه خیریه سیدالشهدا(ع) در انتهایی‌ترین قسمت کوچه هاشمی، قرار دارد. مهندسان جوان این دفتر یکی از خانه‌های قدیمی محله را برای پیگیری امور در اختیار دارند، هرچند تابلوی دفتر روی ساختمانی در همسایگی یکی از زمین‌های بایر و بلااستفاده محله چسبیده است. مدیر دفتر توسعه محلی سنگلج با اشاره به همین زمین خاکی و بلا استفاده در محله می‌گوید: «این زمین یکی از زمین‌های اوقافی محله است که نه اجازه داریم آن را آسفالت کنیم، نه می‌توانیم از آن به نفع اهالی محله استفاده کنیم.»
«نیما توسلی» با بیان اینکه بخش قابل‌توجهی از املاک واقع در محله سنگلج املاک اوقافی هستند، اظهار می‌دارد: «اوقافی بودن املاک باعث شده تا در محله شاهد بناهای فرسوده، خالی از سکنه وگاه رهاشده‌ای باشیم که نمی‌توانیم هیچ دخل و تصرفی در آنها داشته باشیم. با اینکه زیرساخت‌های شهری مناسب در محله نداریم، حتی نمی‌توانیم از این زمین‌های اوقافی خالی به‌عنوان پارکینگ محلی، بوستان یا زمین ورزشی برای بچه‌ها استفاده کنیم.»
- توقف توسعه سنگلج با مصوبه میراث فرهنگی
مدیر دفتر توسعه محلی سنگلج بعد از روایت قصه املاک اوقافی از توقف توسعه محله سنگلج با مصوبه میراث فرهنگی برایمان می‌گوید: «از 25 مردادماه 95 تا به امروز سنگلج به دلیل قرار گرفتن در حصار صفوی تهران، اجازه ساخت‌وساز بیشتر از 12متر را ندارد و این مسئله باعث شده تا سرمایه‌گذاران رغبتی برای ساخت‌وساز در محله نداشته باشند و بومی‌های محله هم رفتن به محله‌ها دیگر را به ماندن در این محله ترجیح دهند.»به گفته او بیش از 40درصد بافت فرسوده محله نوسازی شده، اما این روند به دلیل منع ساخت‌وساز بیشتر از 12متر در محله چند سالی می‌شود که مسکوت مانده است.
- پرسه معتادان در محله
شاید دنج بودن محله سنگلج باعث شده تا آسیب‌های اجتماعی در این محله به سرعت بیشتر شود. مدیر دفتر توسعه محلی سنگلج با اشاره به این موضوع می‌گوید: «فعالیت خرده‌فروشان موادمخدر در محله یکی دیگر از آسیب‌های پیش روی ماست که باعث شده اهالی هر روز شاهد پرسه موادفروشان و خرید وفروش‌های بی‌هراس آنها در محله باشند.»او با اشاره به کانکس نیروی انتظامی حاضر در بازارچه شاپور می‌گوید: «این کانکس همیشه فعال نیست و نمی‌تواند همه محله را پوشش دهد.»
- شهربانو داریم، اما بسته است
بافت قدیمی محله سنگلج و توقف توسعه آن باعث شده تا جای خیلی از سرانه‌های رفاهی و خدماتی در محله خالی باشد، اما دل مردم این محله به‌خصوص بانوان وقتی می‌گیرد که یکی از مجهزترین مجموعه‌های شهربانوی تهران را در محله دارند، اما نمی‌توانند از این امکان بهره‌مند شوند. توسلی در این‌باره می‌گوید: «این مجموعه از فروردین 97 با مدیریت جدید مشغول به فعالیت است ، اما مشکلات تأسیسات برقی آن اجازه نداده تا اهالی محله از آن استفاده کنند.»
- خانه‌هایی که کارگاه شدند
روایت مسائل و مشکلات سنگلج از زبان جوان‌هایی که برای آبادانی این محله آستین بالا زده‌اند، به فصل کارگاه‌های کیف و کفش و خیاطی می‌رسد؛ مجموعه‌هایی که این روزها به گفته توسلی و قلیخانی زیر سقف لرزان خانه‌های قدیمی چرخ تولیدشان می‌چرخد و معابر شهری محله از زباله‌های تولیدی‌شان در امان نیست. توسلی می‌گوید: «رها کردن زباله‌ها در حاشیه کوچه‌ها یا دیوار پشت کارگاه راحت‌تر از تخلیه آنها در سطل‌های مکانیزه است. به خاطر همین است که محله همیشه پر از این زباله‌هاست. او از برنامه دفتر برای ترویج فرهنگ زباله‌ها برایمان می‌گوید: «قرار است در ملاقات‌های حضوری با تولیدکنندگان و صاحبان کارگاه‌ها از حجم این مشکلات بکاهیم.»
فعالیت طلا سازیها در محله و آلودگی های شیمیایی
تسهیلگر اجتماعی دفتر توسعه محلی سنگلچ هم در گفتگو با ما درباره آسیب های پیش روی محله می گوید:« سنگلچ به دلیل نزدیکی به بازار، محل تمرکز فعالیت طلاسازیهاست و فعالیت انها به جهت همراهی با انتشار الودگیهای شیمایی برای محله سلامت اهالی را تهدید می کند. » به گفته نوید قلیخانی گاز متصاعد شده از این کارگاه ها در محله سلامت اهالی را تهدید می کند و این مسئله امروز از سوی اهالی و کارشناسان حقوقی در حال پیگیری است.