همشهری آنلاین_ مژگان مهرابی: پیش از این بهترین راه گذراندن اوقت فراغت ثبت‌نام کودکان و نوجوانان در کلاس‌های آموزشی بود. از پایگاه‌های تابستانی مدارس و مساجد گرفته تا خانه‌های فرهنگ وسراهای محله، آنقدر برنامه‌های متنوعی پیش روی والدین بود که هیچ‌کس بی‌نصیب نمی‌ماند. اما از آنجا که امسال شیوع بیماری کرونا نظم همه مکان‌های آموزشی و فرهنگی را به‌هم ریخته، بسیاری از خانواده‌ها مستاصلند که چگونه اوقات فراغت فرزندانشان را پر کنند. در این بین عده‌ای از پدر و مادرها برای پر کردن اوقات فراغت فرزندانشان خلاقیت‌هایی به خرج داده‌اند که با تعدادی از آنها درباره این موضوع گفت‌وگو کرده‌ایم تا راهکارهای خود را نه به‌عنوان کارشناس یا مسئول بلکه به‌عنوان والدین توانمند در اختیارمان بگذارند.
- محبوبه شادنیا روان‌شناس کودک / اوضاع خانه را بروفق مراد بچه‌ها کنیم
«محبوبه شادنیا» روان‌شناس کودک است. ضحی و رضا فرزندان کوچک او هستند. شادنیا درباره معضل اوقات فراغت کودکان و نوجوانان می‌گوید: «معمولاً با شروع فصل تعطیلات اغلب خانواده‌ها به این فکر می‌افتند که چطور برنامه‌ریزی کنندتا فرزندانشان تابستان خوبی را پشت سر بگذارند. نبود برنامه منظم می‌تواند گذران تابستان را برای والدین سخت‌تر کند. »
به گفته شادنیا، بعضی از پدر و مادرها برای رهایی از نق زدن کودکانشان تلفن همراه یا تبلت در اختیارشان می‌گذارند در صورتی که استفاده بیشتر از ۲ ساعت به چشم آنها آسیب جدی وارد می‌کند. او در ادامه با تأکید بر اینکه امسال تابستان پدر و مادرها بیشتر از پیش می‌توانند با فرزندانشان وقت بگذرانند، می‌افزاید: «هر رده سنی بازی مخصوص به خودش را می‌خواهد. من برای فرزندانم رنگ انگشتی و آب رنگ تهیه کرده‌ام و با هم نقاشی می‌کشیم. حتی در انجام کارهای خانه با هم مسابقه می‌دهیم. هرکسی زودتر وسایلش را مرتب کرد جایزه می‌گیرد. در آخر بستنی یا آب میوه به‌عنوان جایزه به آنها می‌دهم. این‌گونه هم آنها سرگرم می‌شوند و هم خانه مرتب و تمیز می‌شود. » او معتقد است مادر خلاق می‌تواند با برنامه‌ریزی درست اوضاع خانه را بر وفق مراد بچه‌ها کند.
- فرحناز علیزاده نویسنده و منتقد داستان / کتاب بهترین دوست بچه‌ها
«فرحناز علیزاده» سال‌هاست داستان می‌نویسد. او ۲ فرزند دارد که نوجوانی را پشت سر گذاشته‌اند. علیزاده با بیان اینکه شیوع کرونا باعث پررنگ‌تر شدن فضای مجازی شده، به‌عنوان یک مادر می‌گوید: «من هم فرزندان و هم شاگردانم را تشویق به خواندن کتاب می‌کنم. کتاب می‌تواند دوست خوبی برای نسل جوان باشد. چه خوب که در جمع فامیلی هرکسی کتابی را که خوانده به رسم امانت به فرد دیگری بدهد.
در فضای مجازی درباره کتاب‌ها صحبت کنند و آن را به نقد بگذارند. چه خوب که نوجوانان و جوانان دل نوشته‌های خود را روی کاغذ بیاورند یا خاطرات روزانه‌شان را بنویسند. همین انگیزه‌ای می‌شود که علاقه‌مندان به داستان‌نویسی آن را دنبال کنند. درباره دیگر هنرها هم می‌تواند همین‌گونه باشد. قلاب‌بافی، تئاتر، نقاشی و... به یکدیگر آموزش دهند. » او اکنون از طریق فضای مجازی داستان‌نویسی آموزش می‌دهد و توصیه می‌کند کسانی که تمایل به این کار دارند موضوع را با جدیت پیگیری کنند. علیزاده در ادامه می‌گوید: «کودکان را هم می‌توان با قصه‌گویی آشنا کرد. اگر مادر هنگام خواندن کتاب از کودکانش بخواهد با عروسک‌ها همان قصه را به‌صورت نمایش اجرا کنند تأثیر زیادی در رشد فکری کودک خواهد داشت. »
- لیلا حسینی هنرمند قالیباف / هنرهای دستی بهترین راه برای سرگرم شدن
«لیلا حسینی»، هنرمند قابلی است. او چند سال پیش دوره قالیبافی را آموزش دیده و حالا تابلو فرش‌های ابریشمی می‌بافد. حسینی ۲ فرزند ۱۵ و ۱۱ ساله دارد. او می‌گوید: «متأسفانه بعضی از والدین ما متکی به کلاس‌های آموزشی کانون‌های فرهنگی شده‌اند. برای همین در چنین شرایطی اظهار ناراحتی می‌کنند. من همه سعی‌ام را به کار گرفته‌ام تا فضای شادی را در خانه ایجاد کنم. »
او با توجه به علاقه فرزندانش برای آنها برنامه‌ریزی کرده است. دار قالی کوچکی برای دخترش تهیه کرده و همراه با هم تابلو می‌بافند. حسینی ادامه می‌دهد: «در کنار قالیبافی، گلدوزی با دست هم به دخترم آموزش داده‌ام و او توانسته روبالشی و دستمال‌های زیبایی درست کند. » اقدام ارزنده‌ای که حسینی انجام می‌دهد، آموزش به دختران همسایه است. او با رعایت نکات بهداشتی هر روز یکی از دخترهای نوجوان را پذیرا می‌شود. این بانوی هنرمند برای پسرش هم برنامه‌های خوبی در سر دارد. برای او سی‌دی آموزش زبان و کیت‌های الکترونیکی تهیه کرده تا ساعاتی از روز را به ساختن وسایل برقی بگذراند. حسینی می‌گوید: «در شبکه‌های تلویزیونی برای همه سلیقه‌های کودکان و نوجوانان برنامه‌های لازم پخش نمی‌شود. به همین دلیل برخی از نوجوانان و کودکان به سوی بازی‌های کامپیوتری سوق پیدا می‌کنند. »
- علی حاجی ملاربیع مدیر خانه فرهنگ مهرآور / برگزاری کلاس‌های مجازی برای نوجوانان هنردوست
«علی حاجی ملاربیع» مدیر خانه فرهنگ مهرآور است و یک پسر کوچک دارد. او معتقد است مسئولان فرهنگی به دلیل شیوع بیماری کرونا نمی‌توانند خدمات آموزشی خود را تعطیل کنند.
ملاربیع به برنامه‌های تابستانی خانه فرهنگ مهرآور اشاره می‌کند که می‌تواند زمان زیادی از اوقات فراغت بچه‌ها را پر کند. او در این‌باره می‌گوید: «برای تابستان امسال برنامه‌ریزی کرده‌ایم و کلاس‌های خود را به‌صورت حضوری و مجازی برگزار می‌کنیم. بعضی از کلاس‌ها مثل نقاشی و موسیقی و دروس تقویتی را به‌صورت انفرادی و بعضی از کلاس‌ها مثل ریاضی وچرتکه را هم به‌صورت گروه‌های ۵ نفره با رعایت نکات بهداشتی دایر می‌کنیم. »
به گفته مدیر خانه فرهنگ مهرآور، تنوع کلاس‌های مجازی بیشتر از کلاس‌های حضوری است. او می‌افزاید: «برای هر مقطع سنی برنامه‌ای در نظر گرفته شده است. حل تمرین‌های مهم ریاضی. خیاطی، قلاب‌بافی، تریکوبافی و خلاقیت و هوش از جمله برنامه‌هایی است که برای کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود. »
- سمیه سادات خلیلی مدیر روابط‌عمومی فرهنگسرای خاوران / رفتن به پارک با رعایت نکات بهداشتی
«سمیه سادات خلیلی» مدیر روابط‌عمومی فرهنگسرای خاوران پسر خردسالی دارد که به گفته خودش خیلی علاقه‌مند به درست کردن کاردستی یا شنیدن قصه نیست.
او می‌گوید: «پسرم از جمله بچه‌هایی است که دوست دارد وقتش را بیرون از خانه سپری کند. اسباب‌بازی یا کاردستی او را فقط ساعتی سرگرم می‌کند. از این‌رو روزی ۲ ساعت او را به پارک می‌برم تا دوچرخه‌سواری کند. اما همه موارد بهداشتی و اینکه دستش را به‌صورتش نزند را به اوآموزش داده‌ام. » او توصیه می‌کند، والدینی که بچه‌های پر جنب‌وجوش دارند با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آنها را برای پیاده‌روی یا بازی بیرون ببرند.
- سودابه مزرعه مسئول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شماره ۴۴ / مادرها حوصله به خرج دهند
«سودابه مزرعه» مسئول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شماره ۴۴ است و ۲ فرزند نوجوان دارد. او برای سرگرم کردن فرزندانش دست به ابتکارهای جالبی زده و معتقد است مادرها و پدرها در دوران کودکی خود بازی‌های بومی زیادی را تجربه کرده و می‌توانند از آنها برای پر کردن اوقات فراغت فرزندانشان استفاده کنند.
مزرعه می‌گوید: «من به پسرم انواع گره‌ها را آموزش داده‌ام. او در این مدت به پرورش گل و گیاه پرداخته و در گلدان سبزی کاشته است. وقتی از محصولات باغش استفاده می‌کنیم خیلی خوشحال می‌شود. برای دخترم هم برنامه‌های زیادی در نظر دارم. به او روش درست کردن دستبندهای زینتی را آموزش داده‌ام. کافی است مادر کمی حوصله به خرج دهد. در فضای مجازی خیلی راحت می‌توان هنری را یاد گرفت. غیر از آن با هم گل یا پوچ، پانتومیم، دوز یا اسم فامیل با هم بازی می‌کنیم. »
او در ادامه به برنامه‌های کانون پرورش فکری ۴۴ اشاره می‌کند که به‌صورت مجازی فعال است و در آن کلاس‌های نجوم، زیست‌شناسی، برنامه‌های فرهنگی و بازی‌های معمایی برگزار می‌شود.
- علی افتخارنژاد کارشناس فرهنگی فرهنگسرای اخلاق/ با بچه‌ها همراه شویم
«علی افتخارنژاد» کارشناس فرهنگی فرهنگسرای اخلاق است. او تحرک و جنب‌وجوش را برای نسل جوان ضروری می‌داند. می‌گوید: «سرگرم کردن کودک با یک نوجوان فرق می‌کند. کودک با اسباب‌بازی هم سرگرم می‌شود. اما نوجوان نیاز به تحرک دارد تا انرژی خود را در راه درست هزینه کند. اینکه به او بگویی کتاب بخوان ممکن است بازتاب منفی داشته باشد. باید با آنها همراهی کرد. »
به گفته افتخارنژاد بازشدن ورزشگاه‌ها بهترین اتفاقی است که در چندماه گذشته رخ داده است. او ادامه می‌دهد: «پسرم از وقتی برای تمرین فوتبال به باشگاه برق رفته سرحال شده است. » او نقش پدر و مادرها برای کاهش تنش بین نوجوانان و والدین را مهم می‌داند. و تأکید می‌کند با بچه‌ها باید همراه شد تا شرایط بهتری را پشت سر بگذارند. افتخارنژاد در ادامه به برگزاری کلاس‌های مجازی در فرهنگسرا اشاره می‌کند و اینکه کتابخانه فرهنگسرا باز است و شهروندان می‌توانند با رعایت نکات بهداشتی می‌توانند کتاب به امانت بگیرند.
- مرضیه خسروی بروجنی/ مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۳
«مرضیه خسروی بروجنی» مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۳، مادر خلاقی است که با اجرای برنامه‌های شاد و متنوع سعی کرده شرایط خوبی را در خانه فراهم کند. خسروی معتقد است مادر خلاق، مادری است که تهدیدها را به فرصت تبدیل کند. او می‌گوید: «اگر به وضعیت شیوع کرونا، به چشم فرصت نگاه کنیم این دوران سخت نمی‌گذرد. مادران خانه‌دار بهتر می‌توانند برای بچه‌ها وقت بگذارند. مادران شاغل هم با توجه به اینکه ساعت‌کاری کم شده می‌توانند وقت بیشتری را با بچه‌هایشان بگذارنند.
اگر قبلاً زمان کمتری با بچه‌ها سپری می‌کرده، حالا باید طبق برنامه‌ای درست پیش برود. » به اعتقاد خسروی توجه به طیف سنی بچه‌ها مهم است. کودکان به دنبال هیجان هستند و نوجوانان ترجیح می‌دهند با دوستان خود وقت بگذرانند. او در ادامه می‌افزاید: «ما پنجشنبه‌ها دوچرخه‌سواری خانوادگی انجام می‌دهیم. بازی خانوادگی از جمله کارهایی است که می‌توان انجام داد. یک روز می‌گذارم فرزندم هرکاری که دوست دارد انجام دهد. با هم آشپزی می‌کنیم. کیک خانگی درست می‌کنیم. عروسک می‌سازیم. روی دیوار کاغذ بزرگی می‌چسبانم و خانوادگی نقاشی می‌کنیم. یا اینکه با رنگ روی کاشی‌های حمام نقاشی می‌کنیم. اگر خرابکاری هم کرد به او خرده نمی‌گیرم. او باید خیلی چیزها را تجربه کند. این‌کاری است که می‌توان کودکان را سرگرم کرد اما نوجوانان وضعیت متفاوتی دارند. مادری که پسر یا دختر نوجوان دارد باید بیشتر وقت خود را برای گفت‌وگو بگذارد. نبود ادبیات مشترک بین نوجوان و والدین ارتباط آنها را به چالش می‌کشد. پانتومیم یکی از راه‌هایی است که می‌تواند رابطه بین نوجوان و پدر و مادرش را مستحکم‌تر کند. به‌طور مثال خشمگین بودن. تعریف شما با دختر نوجوانتان کاملاً فرق می‌کند. » این مسئول فرهنگی پیشنهاد می‌دهد خانواده‌ها برای خودشان چالش تعریف کنند. او توضیح می‌دهد: «به‌طور مثال پنجشنبه‌های بدون تلفن همراه، دیدن فیلم‌های کمدی. برگزاری مسابقه مثل ماست‌خوری، زو و خیلی کارهای دیگر و نفر برنده موظف باشد ظرف‌ها را بشوید. چه خوب که مادر و پدرها به جای داد زدن و ایراد گرفتن تفریحی را جایگزین کنند. »