همشهری آنلاین_ ثریا روزبهانی: در این اتفاق تلخ، بیش از ۱۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی در میان شعله‌های آتش سوخت و به خاکستر تبدیل شد. برخی از این حریق‌ها به سبب عوامل طبیعی رخ داد. چراکه بارندگی‌های خوب امسال، موجب رویش قابل توجهی گیاهان و علف شده است و اکنون با آغاز فصل تابستان و شدت گرمای هوا، این گیاهان خشک شده و زمینه وقوع آتش‌سوزی را افزایش داده، اما به باور کارشناسان آتش‌نشانی و مسئولان نیروی انتظامی در اغلب آتش‌سوزی‌های غرب پایتخت عوامل انسانی دخیل بوده و این آتش‌ها به سبب سهل‌انگاری و نامهربانی شهروندان با طبیعت، این‌گونه زبانه کشیده است. سال‌ها زحمت و زمان لازم است تا درختان بارور شده و به ثمر بنشینند و بتوانند آلودگی هوای پایتخت را کاهش بدهند، اما غافل از اینکه آتش این بی‌توجهی خسارات جبران‌ناپذیری به بار می‌آورد.
خردادماه سال گذشته بود که شرط‌بندی ۳ جوان و به آتش کشیدن درختان جنگل «چیتگر»، سرتیتر خبرها شد. هنوز ۷ روز از این اتفاق نگذشته بود که برای دومین بار به سبب بی‌دقتی چند جوان، بخش دیگری از درختان این جنگل در آتش سوخت. در آتش‌سوزی نخست که ۲۱ خردادماه رخ داد، بیش از ۵۰ درخت سوخت و خاکستر شد. ۲۶خردادماه دوباره زنگ ایستگاه آتش‌نشانی ایستگاه چیتگر به صدا در آمد. این‌بار هم سهل‌انگاری چند جوان موجب شد تا قسمتی دیگر از این پارک جنگلی در آتش بسوزد. این بار وسعت آتش‌سوزی ۵۰مترمربع در محدوده غربی پارک جنگلی چیتگر گزارش شد. جوانی با انداختن ته سیگار خود به داخل علوفه خشک شده موجب به وجود آمدن این حریق شده بود. این اتفاق‌ها در شرایطی رخ داده که شهرداری منطقه ۲۲ برای چند سال متوالی با انجام فعالیت‌های مختلف‌درصدد است تا درختان از بین رفته این جنگل را احیا کند و فضای جنگلکاری این پارک را توسعه بدهد. اما بی‌احتیاطی و سهل‌انگاری این جوانان، موجب سوختن و آسیب دیدن درختان این پارک شد.
- ۲ هزارمتر از جنگل سوخت
هنوز یک‌سال از این اتفاق نگذشته بود که اواخر خردادماه امسال، شعله‌های آتش دوباره به جان درختان چیتگر افتاد و از شاخ و برگشان زبانه کشید. «جلال ملکی»، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهر تهران، درباره حریق این بوستان می‌گوید: «آتش‌سوزی در منطقه شمالی پارک چیتگر و در نزدیکی در شماره ۴ و ۵ رخ داده که البته نقطه‌ای است که مردم برای حضور و اسکان، آنجا را انتخاب نمی‌کنند. همچنین به سبب اعلام مسیر اشتباه از سوی فردی که حریق را اعلام کرده بود، نیروهای امدادی با تأخیر، نزدیک به ۸ دقیقه‌ای، از طریق تماس دوم خود را به محل آتش‌سوزی رساندند. همان‌گونه که در برخی تصاویر و فیلم‌های منتشر شده، شعله‌های آتش سر به فلک کشیده و آتش با ارتفاع بلندی را نشان می‌دهند. به‌طور معمول، این شدت حریق به سبب وجود بوته و علف‌های خشک اتفاق نمی‌افتد. سبب این امر این بوده است که در محل وقوع حادثه یک کانکس مربوط به شرکت پیمانکاری برای پروژه آب‌رسانی وجود داشت که در آن مقدار زیادی لوله‌های از جنس «پلی‌اتیلن» گذاشته شده بود. این لوله‌ها از مواد نفتی تولید می‌شوند که سریع الاشتغال بوده و شعله‌های زیادی ایجاد می‌کند. در این اتفاق ۲ هزارمترمربع از بوستان جنگلی چیتگر طعمه حریق شد. »
«احسان صفایی»، معاون خدمات شهری منطقه ۲۲، درباره آتش‌سوزی پارک جنگلی توضیحات بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «در زمان بسته بودن بوستان‌ها به سبب پیشگیری از ویروس «کرونا»، شهرداری منطقه برای احیاء بوستان جنگلی چیتگر، تلاش‌های مضاعفی را انجام داد و در این فاصله، ۴۰ هزار اصله درخت کاشته و بازپیرایی شد و همچنین ۲ باغ با ۲ هزار اصله درخت میوه در بوستان چیتگر به بهره‌برداری رسید. وسعت فضای سبز منطقه ۲۲، نزدیک به ۳ هزار هکتار است، بی‌شک با توجه به آغاز فصل تابستان و شدت گرمی هوا، در این فاصله زمانی که دستورالعمل‌های علف‌تراشی داده می‌شود، باید به این موضوع توجه داشت که به سبب وسعت زیاد این منطقه، نمی‌توان توقع داشت که عملیات علف‌تراشی در کل فضای سبز منطقه، در یک بازه زمانی و با سرعت زیاد انجام شود و همه آنها از بین برود. ضمن اینکه کار اصلی، علف‌تراشی و شخم‌زنی است. یعنی علف‌ها از بین نمی‌رود و تا یک سطح استانداری زده می‌شود و ریشه این علف‌ها در خاک باقی می‌ماند که قابل اشتغال است. »
او در ادامه به دلایل آتش‌سوزی‌های اخیر این بوستان جنگلی اشاره می‌کند و می‌گوید: «عوامل مختلفی می‌تواند در شعله‌ور شدن و سوختن درختان این پارک نقش داشته باشد. یکی از دلایل آتش‌سوزی‌ها به گرم شدن هوای پایتخت برمی‌گردد. همچنین بی‌احتیاطی شهروندان در این اتفاق، نقش بسزایی دارد. چراکه آنها با رها کردن قوطی و شیشه نوشابه در طبیعت موجب حریق می‌شوند. این اجسام نقش ذره‌بین را ایفا می‌کنند و با انعکاس آفتاب، حرارت روی علف را افزایش داده و موجب آتش‌سوزی در عرصه‌ها می‌شوند. بعضی از شهروندان برای تهیه و طبخ غذا در طبیعت آتش روشن می‌کنند یا فیلترهای سیگار را روی این علف‌ها می‌اندازند. همه این دلایل در آتش‌سوزی‌های اخیر این جنگل بی‌تأثیر نبوده است. »
- فضای سبزی که خاکستر می‌شود
برخی از آتش‌سوزی‌های اخیر عمدی اعلام شده است و گویا برخی از شهروندان تیشه برداشته‌اند تا ریشه جنگل‌های غرب پایتخت که ریه تنفسی شهر تهران محسوب می‌شوند، را بزنند. معاون خدمات شهری منطقه در این‌باره می‌گوید: «منظور از آتش‌سوزی عمدی این نیست که شهروندی با قصد و نیت بخواهند آتش‌سوزی ایجاد کنند و خسارت بزنند، آنها ناخواسته با این سهل‌انگاری‌ها و بی‌احتیاطی‌ها، طبیعت زیبای شهر را به خاکستر تبدیل می‌کنند، اما نمی‌توان منکر عمدی بودن حریق‌های اخیر در برخی از نقاط شد که این افراد هم به گفته فرماندار تهران دستگیر شدند و مراحل بازجویی آنها در حال طی شدن است تا انگیزه‌شان مشخص شود. » علاوه بر چیتگر، در چند نقطه دیگر از فضای سبز منطقه نیز حریق‌هایی رخ داده است که به گفته صفایی، خسارت ناشی از حریق این نقاط، خیلی چشمگیر نبوده و در عرصه‌های دیگر غیر از چیتگر، شدت آتش‌سوزی تنها در حد کف‌سوزی بوده است. صفایی از خسارت ۲ هزارمترمربعی وارد شده به بوستان چیتگر خبر می‌دهد و می‌گوید: «حریق اخیر در بوستان جنگلی چیتگر به بخشی از این پارک آسیب رسانده که وسعت این خسارت نزدیک به ۲ هزارمترمربع تخمین زده شده است، اما خوشبختانه این درختان از قبل به سبب آفت‌ها از بین رفته بودند. »
- واترجت‌ها در راه بوستان چیتگر
اکنون برای جلوگیری از وقوع حریق‌های احتمالی در فصل تابستان، معاونت خدمات شهری منطقه، کارهایی را در دستور فعالیت‌های اجرایی خود قرار داده است که می‌توان به علف‌تراشی سطح منطقه اشاره کرد. همچنین تدابیری نیز اندیشیده شده تا در صورت وقوع آتش‌سوزی با استفاده از آن بتوانند آتش را زودتر مهار کنند. صفایی درباره این اقدامات و تصمیم‌گیری‌ها می‌گوید: «به سبب بارش‌هایی که امسال داشتیم، علف‌های بیشتری رشد کردند. برای همین عملیات علف تراشی‌ها در سطح منطقه به شکل مستمر در حال اجراست. از سوی دیگر نظافت بوستان‌ها با جدیت انجام می‌شود و در دستور کار ویژه قرار دارد. همچنین، نیروهای دیده‌بان در بوستان‌های جنگلی مانند چیتگر و «لتمان» مستقر شده‌اند و با دیدن کوچک‌ترین حریق، سریع آن را گزارش می‌کنند تا در کوتاه‌ترین زمان، اکیپ‌های موتورسیکلت‌سواری که مجهز به کپسول‌های آتش‌نشانی هستند، پیش از رسیدن نیروهای آتش‌نشانی به محل اعزام و از سرایت بیشتر آتش جلوگیری و در زمینه اطفای حریق اقدام کنند. علاوه بر این اقدامات، تعدادی «آتش‌کوب» هم در اختیار کارگران فضای سبز بوستان‌ها قرار گرفته است تا این افراد نیز به سبب نزدیکی به محل حادثه بتوانند زودتر اقدامات اولیه را انجام دهند. ضمن اینکه با آتش‌نشانی هم همکاری خیلی خوب و مستمری داریم. اکنون درخواست آماده‌سازی چند دستگاه «واترجت» و «تانکر» را داده‌ایم که آنها هم به‌زودی آماده خواهند شد تا در این زمینه کمک کنند. »
- آتش در ارتفاع ۳ هزار متری
حریق غرب پایتخت به جنگل چیتگر معطوف نشد و آتش چند روز بعد، از نقطه‌ای دیگر شعله‌ور شد. ساعت ۱۴ و ۲۵ دقیقه روز ۲۴ خردادماه، حریق در ارتفاعات ۳ هزار متری کوه‌های «وردآورد» در شمال بزرگراه شهید «همت»، به آتش‌نشانی اعلام شد، اما به سبب ارتفاع زیاد، دسترسی امدادگران به نقطه حریق ممکن نبود. چون این حریق در ارتفاعات وردآورد اتفاق افتاده بود و امکان دسترسی امدادگران وجود نداشت، با درخواست وزارت «دفاع» از هلال‌احمر، یک فروند «بالگرد» با «بسکت آبپاش» برای اطفای حریق به محل آتش‌سوزی اعزام و طی ۱۳ مرحله آبگیری از دریاچه «شهدای خلیج‌فارس»، آب به ارتفاعات منتقل و با همکاری «یگان حفاظت اداره کل راه و شهرسازی استان تهران» آتش مهار شد. این عملیات ۲ ساعت و ۲۵ دقیقه طول کشید. این حریق براساس صحبت‌های «سرهنگ خردمند»، فرمانده حفاظت اراضی سازمان ملی زمین و مسکن، ساعت ۱۱ صبح به یگان اطلاع داده شد که در اراضی ملی وردآورد، همجوار مرکز «انتقال برق تهران»، در منطقه صعب‌العبور، آتش‌سوزی اتفاق افتاده است. اما ساعت ۱۴ و ۲۵ دقیقه، برای مهار آتش از هلال‌احمر کمک خواسته شد. همین موضوع موجب شدت و گسترش آتش در این محدوده شده بود. در صورت مهار نشدن آتش، برق قسمت وسیعی از شهر تهران با اختلال مواجه می‌شد.
- ۵ هکتار در کوهسار سوخت
بوستان‌های منطقه ۵ شهرداری نیز در خردادماه، از شعله‌های حریق در امان نماندند و تنها بوستان جنگلی «کوهسار» در این ماه ۲ بار طعمه حریق شد. ۶ خردادماه، ۲ هکتار از عرصه‌های جنگلی و مرتعی کوهسار (غرب پایتخت) در آتش سوخت و به گفته «رضا آقایی»، سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان تهران، باز هم عامل انسانی سبب اصلی وقوع این حادثه بوده است و اگر واکنش سریع نیروهای منابع طبیعی و آتش‌نشانی نبود، وسعت بیشتری از این اراضی جنگلی از بین می‌رفت. همچنین، ۱۶ خردادماه برای بار دوم بخشی دیگری از فضای جنگلی بوستان کوهسار به وسعت بیش از ۳ هزارمترمربع، در آتش سوخت. وسعت آتش‌سوزی به حدی بود که ۲ ایستگاه به محل حادثه اعزام شد و شدت باد در این منطقه برای آتش‌نشانان مشکلاتی را ایجاد کرد. اما در نهایت، نیروهای آتش‌نشانی آتش را مهار کرده و به لکه‌گیری نقاط سوخته پرداختند. برای همین، شهرداری منطقه ۵ برای پیشگیری از حادثه‌های اینچنینی و با هدف کنترل بهینه نگهداشت فضای سبز و جلوگیری از خسارت به آن و حفظ سبزینگی درختان، کارهایی را برنامه‌ریزی کرده و در حال اجرای آن است.
«رضا علیزمانی»، معاون خدمات شهری منطقه ۵، درباره این کارها می‌گوید: «علف تراشی، جمع‌آوری، حذف تنه جوش و پا جوش درختان و جمع‌آوری شاخه‌های خشک و ضایعات هرس در بوستان‌های منطقه و به‌ویژه بوستان جنگلی کوهسار از جمله کارهایی است که برای پیشگیری از حریق در سطح فضای سبز منطقه اجرا می‌شود. در همین راستا، کارگران خدمات شهری، همه علف‌های هرز را با ۲۰ دستگاه علف تراش به‌صورت مداوم تراشیده و از محدوده بوستان خارج می‌کنند. با کارهای پیشگیرانه می‌توان از بروز حادثه‌های احتمالی جلوگیری کرد». اومی گوید: «علاوه بر گشت‌های شبانه‌روزی در محوطه بوستان، برای پیشگیری از خسارت‌های احتمالی ناشی از بروز آتش‌سوزی، با هماهنگی‌های صورت گرفته با سازمان آتش‌نشانی، ایستگاه ۷۴ آتش‌نشانی در ورودی بوستان به شکل ثابت حضور خواهد داشت. همچنین، تجهیز برخی از بوستان‌ها به دوربین مدار بسته، نصب بنر هشدار آتش در ورودی بوستان‌ها، تأمین ۷۳ کپسول آتش‌نشانی و ۲ دستگاه تانکر، ۲۴ ساعته در روز و ۲ دستگاه تانکر، ۱۲ ساعته در شب، با هدف اطفای حریق و تجهیز ۲ دستگاه «دمنده» برای مهار آتش، از جمله کارهای معاونت خدمات شهری منطقه ۵ برای آمادگی در زمان بروز آتش‌سوزی است. »
- یک هکتار از وردیج در آتش
شهرداری منطقه ۲۱ نیز اقداماتی را برای پیشگیری از مهار آتش‌سوزی در فضای سبز و بوستان‌ها پیش‌بینی و انجام داده است. «سیاوش زابلی»، معاون خدمات شهری منطقه ۲۱، درباره این کارها می‌گوید: «در اواخر اردیبهشت‌ماه و اوایل خرداد ماه، هنگامی که هوا رو به گرمی می‌رود، علف‌های هرز بلند و خشک می‌شوند و زمینه لازم را برای بروز آتش‌سوزی مهیا می‌سازند. برای همین، نهضت سراسری پاکسازی علف‌های هرز در سطح بوستان‌ها و جنگلکاری‌های منطقه ۲۱ به‌صورت مستمر درحال انجام است. هرچه ارتفاع علف‌های هرز و تراکم آنها بیشتر باشد، احتمال سرایت آتش‌سوزی به اطراف و درختان وجود دارد. به همین دلیل برای پیشگیری و کنترل از وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلکاری و فضای سبز منطقه ۲۱، اقدامات ایمنی متعددی انجام شده است. این کارها شامل علف زنی، حذف پاجوش و تنه جوش، خشکه زنی سرشاخه‌های خشک درختان، ساخت خطوط آتش بر و به کارگیری نیروی انسانی ۲۴ ساعته با هدف دیده‌بانی و اعلام حریق و همچنین تهیه لوازمی مانند کپسول آتش‌نشانی، آتش‌کوب، نصب تابلو و بنرهای هشداردهنده و استفاده از تانکرهای آب برای اطفای حریق و نیز آموزش کامل تئوری و عملی همه نیروهای اجرایی برای مقابله با انواع آتش‌سوزی است. » علاوه بر این ۲۵ خرداد امسال با توجه به گرمای شدید هوا و شرایط جوی، حدود یک هکتار از درختان و علف‌های خشک فضای سبز جاده وردیح آتش گرفت. این آتش‌سوزی در فضای سبز پیکان شهر، پس از باشگاه «اسب سواری» اتفاق افتاد و با توجه به وسعت آتش‌سوزی، آتش‌نشانان ایستگاه‌های ۷۶، ۲۰، ۴۵، ۳۰ به محل حادثه اعزام شدند. همچنین چند روز پیش از این حریق، ۵ هکتار از فضای سبز این محدوده، طعمه حریق شده بود اما با تلاش نیروهای آتش‌نشانی و استفاده از چندین خاموش‌کننده دستی و ده‌ها وسیله آتش کوب، زبانه‌های این آتش که‌گاه به ۵متر می‌رسید مهار شد.