همشهری آنلاین_ پروانه بهرام نژاد: ساختمان اداری مدیریت بیمارستان شهید دکتر لواسانی، یک عمارت تاریخی است که شهرداری منطقه ۱۳به دنبال تبدیل آن به موزه یا مرکز فرهنگی و امکان بهره‌مندی از آنجا به نفع شهروندان است. عمارتی که داخل باغ قجری قرار گرفته و درست مثل چندین بنای دیگری که در قلمرو نهادهای مختلف قرار دارد، امکان بازدید مردم از آنجا مهیا نیست. با توجه به قرارگرفتن این بناها در محدوده جغرافیای منطقه۱۳ متولیان شهری‌درصدد هستند با انجام رایزنی‌های مختلف این موضوع محقق و از این اماکن به نفع شهروندان بهره‌برداری شود.
اخیراً جلسه‌ای مشترکی میان مسئولان شهرداری منطقه ۱۳ و مدیران سازمان تأمین اجتماعی در زمینه تعامل و راهکارهای اجرایی بهره‌برداری از کاخ یاقوت به نفع شهروندان برگزار و تبادل نظر شد که در این جلسه «مرتضی رحمان‌زاده» شهردار منطقه ۱۳ اعلام کرد: «۵۶ پروژه برای تأمین کمبود سرانه‌های فرهنگی، اجتماعی و... شرق تهران در قطب گردشگری بوستان جنگلی سرخه‌حصار تعریف شده که با تبدیل کاخ یاقوت به موزه یا یک مکانی فرهنگی، گامی دیگر در جبران کمبود سرانه‌های فرهنگی و خدماتی شرق تهران به نفع شهروندان برداشته خواهد شد. از این‌رو تشکیل کارگروه تخصصی با زمانبندی مشخص، متشکل از نمایندگان شهرداری، سازمان تأمین اجتماعی، اداره کل حریم و میراث فرهنگی برای بهره‌مندی هرچه سریع‌تر شهروندان از این مکان تاریخی الزامی است. چراکه کاخ یاقوت میراث فرهنگی و تمدن ایران است و باید در حفظ، صیانت و معرفی آن کوشا باشیم. » همچنین «هادی زبده» معاون مالی اداری سازمان تأمین اجتماعی ضمن تجلیل از شهرداری منطقه ۱۳ در توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی شهروندان، ابراز امیدواری کرد با تعاملات صورت گرفته در آینده نزدیک امکانات این ساختمان تاریخی و فرهنگی مورد استفاده عموم مردم قرار گیرد.
- تغییر کاربری بنای قجری
معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه۱۳ از سال گذشته پیگیر این موضوع است. «سجاد سبحانی» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه۱۳دراین‌باره می‌گوید: «ما در این منطقه چند مجموعه تاریخی داریم که در اختیار سازمان‌های مختلف است و در حال تلاش برای استفاده شهروندان از آنها هستیم که البته فرایند اداری آنها زمانبر و پیچیده است. یکی از مجموعه‌ها، عمارت تاریخی کاخ یاقوت است که درحال حاضر به‌عنوان ساختمان اداری بیمارستان شهید دکتر لواسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بیمارستان زیر نظر سازمان تأمین اجتماعی است و برای همین با «هادی زبده» معاون مالی و اداری سازمان جلساتی داشته‌ایم و قرار شد یک کار مشارکتی انجام و از این بنا به‌عنوان موزه مورد بهره‌برداری قرار گیرد. » او می‌افزاید: «پیشنهاد شده در کاخ یاقوت موزه طب را ایجاد کنیم و پیگیر این موضوع و در حال تعامل با سازمان تأمین اجتماعی هستیم چون شرایط تملک و جایگزینی ساختمان اداری بیمارستان و بحث‌های حقوقی که وجود دارد و خود ساختمان که الان جزو اموال سازمان تأمین اجتماعی و سهامی عام است و مردم سهام دارند، پیچیدگی حقوقی و اداری دارد اما تلاش می‌کنیم آنجا را به فضای فرهنگی تهران و در سیزدهمین منطقه شهر اضافه کنیم. »
- اجرای طرح زمانبر است
عمارت ۲طبقه‌ای با ایوان و ستون‌های متعدد در میان سایر ساختمان‌های قدو نیم قد و فرسوده این مجموعه، برای همه آنهایی که گذرشان به بیمارستان شهید لواسانی یا سرخه‌حصار افتاده، آشناست. همان ساختمانی که درست وسط بیمارستان قرار گرفته و اکنون از آن به‌عنوان ساختمان اداری و دفتر مدیریت بیمارستان استفاده می‌شود و حالا پیش‌بینی شده به مجموعه فرهنگی یا موزه تبدیل شود. دکتر «سیدعلی جمالیان» رئیس بیمارستان شهید دکتر لواسانی دراین‌باره معتقد است: «هنوز مستندات قانونی این طرح تکمیل نشده و چون اینجا مثل همه ساختمان‌های تأمین اجتماعی حق‌الناس است، چنین تصمیماتی باید در هیئت امنا و هیئت‌مدیره مصوب شود و در اختیار من و متکی به فرد نیست که این تصمیم را با شهرداری انجام دهند. این موضوع باید در هیئت امنای سازمان تصویب شود چون بالاخره ملکی از سازمان که می‌خواهد در تصرف سازمان دیگری قرار بگیرد، نیازمند بررسی بیشتر است. فعلاً پیشنهاد از سوی شهرداری مطرح شده و اجرایی و عملی شدن آن زمانبر است چون در برابر این موضوع یکسری تعهدات لازم است و چیزهایی به سازمان ارائه یا تهاتر انجام شود چراکه این ساختمان برای کل کشور ارزشمند است. »
- کاخ یاقوت را بیشتر بشناسیم | ردپای «بادمجان دور قاب‌چین‌ها» در قصر یاقوت
قدمت عمارت «قصر یاقوت» به دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار و سال ۱۲۶۲ خورشیدی برمی‌گردد که درباره تاریخچه این مجموعه آمده‌است: «این قصر در سی و نهمین سال پادشاهی او ساخته شده آن زمان این قصر که از کوشک بیرونی و حرم‌خانه کاخ سلطنتی تشکیل شده و حدود ۲۰۰ اتاق داشته، علاوه بر تفرجگاه ناصرالدین شاه، محلی برای آشپزهای دربار هم بوده‌است. علاوه بر کاخ اصلی، ساختمان‌های دیگری مانند کاروانسرا، سربازخانه و گرمابه در این باغ وجود داشت که امروز اثری از آنها باقی نمانده‌است. برای ساخت این کاخ در سال ۱۲۶۲ خورشیدی نزدیک به ۱۵ هزار تومان هزینه شده است. در دوره قاجار این کاخ دچار آتش‌سوزی شد اما دوباره بازسازی کرده‌اند. گفته می‌شود این کاخ سرآغاز ضرب‌المثل‌هایی مانند «بادمجان دورقاب چین»، و «یه آشی برات بپزم که یک وجب روغن روش باشه» است که در آن زمان و در آشپزخانه این کاخ پدیدار شده بود. ساختمان این قصر نخستین بنای ایران است که هیچ تأثیری از معماری ایرانی نگرفته‌است. این بنا ایوانی در بالای در ورودی دارد که در معماری اروپایی ویژه معرفی شدن اشخاص مهم (مانند ملکه انگلستان یا پاپ) و ابراز احساسات به مردم است. این قصرکه از آن به نام‌هایی چون عمارت قصر یاقوت، کاخ یاقوت، کاخ سرخه‌حصار و کاخ ناصری هم یاد می‌شود، در سال ۱۳۳۶ با تصویب مجلس شورای ملی به سازمان تأمین اجتماعی واگذار و بیمارستان ریوی در آن ایجاد شد. اما در دهه‌های بعد بخش‌های روانی و جراحی نیز به آن اضافه و در سال ۱۳۵۵ با تصویب مجلس شورای اسلامی به بیمارستان و مرکز فوق‌تخصصی قلب دکتر لواسانی تبدیل شد. » این عمارت تاریخی در یکم مهرماه سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۴۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بازسازی و باززنده‌سازی این ساختمان در سال ۱۳۸۷ آغاز و در سال ۱۳۸۹پایان یافته است.