همشهری آنلاین_ رضا نیکنام: وی دارای سابقه خدمت طولانی درآموزش و پرورش است و پیش از برعهده گرفتن مدیریت آموزش و پرورش منطقه، علاوه بر معلمی، اشتغال در پست‌های معاونت و مدیریت مناطق شهر تهران، تدریس در دوره‌های آموزش ضمن خدمت فرهنگیان و مدرس دوره‌های مختلف تربیت مدرس برنامه‌های تعالی مدیریت مدارس و طرح شهاب و... را نیز در کارنامه فعالیت‌های خود دارد. به دلیل آشنایی کامل با مشکلات منطقه۱۶ در حوزه آموزشی از جمله مدارس استیجاری و فرسوده با او گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
مهم‌ترین مشکل اداره آموزش و پرورش منطقه۱۶ چیست؟
در یک کلام باید بگویم در کنار مشکلات مالی که در همه مناطق مشهود است، کمبود فضای آموزشی بزرگ‌ترین مشکل منطقه۱۶ است.
تعداد دانش‌آموزان منطقه۱۶ چقدر است؟
این منطقه تقریباً ۱۵۰واحد آموزشی دارد و بیش از ۴۳هزار دانش‌آموز در این مدارس مشغول تحصیل هستند، البته تراکم بسیار بالای دانش‌آموزان در مدارس دولتی با توجه به‌درصد کم مدارس غیردولتی موضوع شایعی است. همچنین با توجه به مشکلات اقتصادی و معیشتی بسیاری از خانوارهای ساکن در این منطقه، مدارس غیردولتی با اقبال کمی نسبت به سایر مناطق برخوردار شهر تهران روبه‌روست.
بزرگ‌ترین چالش‌های آموزشی این منطقه را چه می‌دانید؟
تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس‌ها و محدودیت فضاهای آموزشی موانع بزرگی در مسیر بهره‌وری آموزشی به شمار می‌آیند. در واقع معلم و دانش‌آموز محور اصلی و کلیدی‌ترین مؤلفه‌های آموزشی به شمار می‌روند و نبود تعادل بین این دو مؤلفه درکنار کمبود فضای استاندارد آموزشی موجب ایجاد مشکلاتی در رشد و بهره‌وری آموزشی در منطقه۱۶ شده است.
بیشترین تعداد مدارس وقفی، فرسوده و استیجاری درکدام محله‌ها قرار دارد؟
بیشترین مدارس فرسوده منطقه۱۶ که شامل تخلیه شده، استیجاری و وقفی می‌شود، در محله‌های خزانه، جوادیه و باغ آذری وجود دارند که به نوسازی یا مقاوم‌سازی از طرف سازمان نوسازی مدارس و خیّران مدرسه‌ساز نیاز فوری دارند.
وضعیت نیروهای فرهنگی و معلمان منطقه چگونه است؟
تعداد کارکنان این منطقه حدود ۳هزار نفر و میانگین سابقه همکاران شاغل نیز حدود ۱۷سال است که جوان و پرانرژی هستند و به نظر بنده استفاده از نیروهای پرتوان آموزشی و برنامه‌ریزی در این مسیر باعث رشد کیفی و کمی نیروی انسانی و در نهایت حرکت رو به رشد آموزشی شده است.
چالش کیفیت و کمیت نیروی انسانی و فضای آموزشی که به آن اشاره کردید چیست؟
موضوع کیفیت و کمیت نیروی انسانی و فضای آموزشی از مشکلات جدی آموزش و پرورش است. بدیهی است که نظام برنامه‌ریزی در آموزش و پرورش باید متناسب با تحولات جمعیت و شمار دانش‌آموزان هر منطقه، تمهیدات لازم را در زمینه تأمین نیروی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش پیش‌بینی کند. هم اکنون ما و مسئولان اداره کل تلاش خود را برای تأمین نیرو و تطبیق کمیت و کیفیت آنها به کار بسته‌ایم. چه بسا در صورت بازنشستگی یا انتقال نیروهای باتجربه با مشکل نیروهای ورزیده و باکیفیت روبه‌رو خواهیم شد.
به نظر شما چه عواملی زمینه‌ساز رشد آموزش و پرورش و در نهایت جامعه می‌شود؟
رشد در آموزش و پرورش بر پایه تغییر و تحول شکل گرفته و تغییر در آن لحظه به لحظه جاری است. همان‌طورکه می‌دانید تحول و پیشرفت باید از بالاترین سطوح آموزش و پرورش تحقق یابد. به عقیده کارشناسان، مرکز ثقل تحول در آموزش، مدرسه است و اگر می‌خواهیم به مدرسه تحول ببخشیم، جان مایه آن مدیران مدارس و نیروی انسانی واحدهای آموزشی هستند. تلاش برای ارتقای این توانمندی براساس توانایی‌های منطقه و بهره‌وری از امکانات و منابع موجود است.
به‌عنوان مدیر اداره آموزش و پرورش منطقه۱۶ چه برنامه‌هایی برای رشد و تعالی مباحث آموزشی دارید؟
اداره آموزش و پرورش منطقه۱۶ با وجود کمبود بودجه و نیروی انسانی، با تلاش و همکاری همه مدیران و معلمان از لحاظ کمی و کیفی رشد خوبی داشته است. با توجه به تلاش تیمی کارکنان مدارس، هر سال شاهد رشد و پیشرفت در عرصه آموزش و پرورش فرزندان این منطقه هستیم که به‌طور نمونه می‌توان به کسب رتبه در مسابقات ورزشی و فرهنگی شهر تهران و رتبه‌های زیر هزار در کنکور سراسری و کسب عناوین برتر و مدال‌های رنگارنگ در المپیادهای علمی کشور اشاره کرد. قابل ذکر است که ۸۵درصد مدارس منطقه دولتی است.
در حال حاضر چه تعداد از دانش‌آموزان در مدارس فرسوده مشغول تحصیل هستند؟
غیر از ۱۵واحد نوسازی شده، بیشتر مدارس منطقه۱۶ از لحاظ ساختمان، تأسیسات و تجهیزات فرسوده و دانش‌آموزان در این مدارس مشغول تحصیل هستند. البته ناگفته نماند که با وجود فرسودگی، این مدارس مورد بازدید و تأیید مهندس ناظر سازمان نوسازی مدارس قرار می‌گیرند زیرا به هیچ عنوان مجاز نیستیم که دانش‌آموزان را در مدارس درمعرض خطر پذیرش کنیم، حتی اگر مجبور به تخلیه و دونوبته کردن مدارس باشیم، این ریسک را نمی‌پذیریم.
در این منطقه چه تعداد مدرسه وقفی وجود دارد؟
طبق آخرین گزارش واحد حقوقی اداره آموزش و پرورش منطقه۱۶، تعداد مدارس وقفی ۱۲واحد و مدارس استیجاری ۱۵واحد آموزشی است.
برای جایگزینی مدارس فرسوده و استیجاری یا در حال تخریب چقدر بودجه نیاز است؟
تخمین بودجه موردنیاز برعهده مدیریت اداره آموزش و پرورش منطقه نیست و وظیفه تخریب، بازسازی و جایگزینی مدارس برعهده سازمان نوسازی مدارس شهر تهران است. این کار مستلزم طی پروسه طولانی و تمهیدات بسیار برای تصویب و شروع روند جابه‌جایی دانش‌آموزان و تخریب و بازسازی یک واحد آموزشی است.
بزرگ‌ترین مشکل مدارس وقفی منطقه۱۶ فرسودگی بیش از حد این واحدهاست که سازمان نوسازی و خیّران نسبت به بازسازی آنها به لحاظ قانونی نمی‌توانند اقدام کنند مگر اینکه واقف یا نماینده قانونی او در این زمینه اقدام کند که اکنون فعالیتی در این زمینه انجام نشده و واقفان یا ورثه و نمایندگان آنها حتی برای تعمیرات این مکان‌ها به علت محدودیت‌هایی که دارند، اقدام نمی‌کنند و این تعمیرات نیز بردوش بودجه اندک عمرانی مناطق سنگینی می‌کند.
مشارکت خیّران مدرسه‌ساز در این منطقه چه میزان است و تاکنون چند مدرسه ساخته‌اند؟
تاکنون در این منطقه ۱۶مدرسه توسط خیّران مدرسه‌ساز ساخته شده و دراختیارما قرار گرفته و چند واحد هم بازسازی، تکمیل و تجهیز شده است. بازسازی قسمت عمده‌ای از یک مدرسه استثنایی، ساخت یک کتابخانه و سالن مطالعه مجهز در مدرسه معرفت و نمازخانه مدرسه رشد نمونه‌هایی از فعالیت‌های خیّران مدرسه‌ساز است.
حرفی باقی مانده است؟
تعداد زیادی از دانش‌آموزان منطقه۱۶ زیرسقف مدارس فرسوده تحصیل می‌کنند. به‌عنوان خدمتگزار مردم، از طرف اولیا و مربیان از همه خیّران برای مدرسه‌سازی در منطقه۱۶ دعوت به همکاری می‌کنم.