همشهری آنلاین_ سارا جعفرزاده: وجود فضاهای بی‌دفاع شهری در محله‌هایی که بافت فرسوده و کم برخوردار دارند، یکی از معضلاتی است که اهالی ساکن در این محله‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند اما اخیراً طرحی در منطقه ۱۵ و محله هاشم‌آباد با عنوان «محله پویا» توسط شهرداری اجرا شده که با استقبال اهالی این محله روبه‌رو بوده است. در این طرح، زمینی که انتهای خیابان «عباس کاشی» پیش از این به‌عنوان فضای بی‌دفاع شهری و پاتوق افراد معتاد و کارتن‌خواب بود، به مزرعه خانوادگی با هدف تأمین اوقات فراغت اهالی و جلوگیری از تردد افراد معتاد تبدیل شده است. این مزرعه در حال حاضر قطعه‌بندی شده و در اختیار اهالی محله هاشم‌آباد قرارگرفته تا در این مکان طبق میل و سلیقه خود به کاشت انواع سبزی و گل و گیاه بپردازند.
- وعده اهالی در مزرعه خانوادگی
در یک روز گرم تابستان حوالی ساعت ۶ عصر راهی محله هاشم‌آباد می‌شویم. بعد از طی کردن خیابان‌های شلوغ و پر تردد به انتهای خیابان عباس کاشی می‌رویم. در مسیر از پیرمردی می‌پرسیم مزرعه خانوادگی کجاست؟ با کلی ذوق و خنده به انتهای خیابان هدایتمان می‌کند. کمی بعد به مدرسه شهید مطهری می‌رسیم درست مقابل مدرسه، زمین فوتبال خاکی واقع شده و پشت این زمین، مزرعه خانوادگی قرار دارد. از فنس‌کشی‌های دور تا دور زمین ناگفته پیداست که مقصد را درست آمده‌ایم. وارد مزرعه می‌شویم. زمین بزرگی را می‌بینیم که به قطعات کوچک تبدیل شده و برای کاشت انواع سبزی و گل‌وگیاه در اختیار اهالی محله هاشم‌آباد قرار گرفته است. بانوان و آقایان محله همراه که برخی از بانوان کودکان خود را هم همراه دارند، در حالی‌که آبپاش کوچکی در دست دارند به سمت مزرعه می‌آیند. شورونشاطی در این مزرعه برپاست. حس نشاط و طراوت در میان جمعیت به‌ویژه اهالی میانسال موج می‌زند. یکی از آنها مشغول رسیدگی به سبزی‌هایی است که در باغچه کوچکش کاشته و دیگری مشغول آب دادن به کدوهایی است که در زمین خود کاشته است و دیگری بساط پای زغالی‌اش را برپا می‌کند. اینجا حس زندگی جاری است.
- پاتوق معتادان که مزرعه شد
اهالی می‌گویند مزرعه خانوادگی زمین خالی و بی‌دفاعی در انتهای خیابان عباس کاشی بود که تردد افراد معتاد و کارتن‌خواب در این مکان باعث نارضایتی در بین ساکنان هاشم‌آباد به‌ویژه آن گروه از اهالی که پنجره خانه‌شان به سمت این زمین خالی باز می‌شد، شده بود. «مهری براتی» یکی از ساکنان محله هاشم‌آباد در این‌باره می‌گوید: «پیش از این محوطه مزرعه خانواده یک زمین خالی بود که به پاتوق افراد معتاد تبدیل شده بود. این افراد با رها کردن سرنگ‌های آلوده باعث آلودگی این محیط می‌شدند. خوشبختانه شهرداری ناحیه این زمین را در اختیار اهالی هاشم‌آباد قرار داد تا علاوه بر جلوگیری از تردد افراد معتاد، بتوانیم فضایی را به‌عنوان تفریحگاه داشته باشیم.» براتی می‌افزاید: «وضعیت این بخش از محله به گونه‌ای بود که سارقان اکثر اوقات در این مکان بودند و زورگیری می‌کردند و اهالی گاهی جرئت نداشتند در این بخش از محله تردد کنند.»
- کاشت سبزی خوردن و فلفل
مزرعه خانوادگی حال و هوای خوبی دارد. اهالی مشغول رسیدگی به سبزی‌های کاشته شده هستند و خوشحالند که ساعتی را فارغ از دغدغه‌های زندگی و روز مرگی گرد هم آمده‌اند. براتی می‌گوید: «بذر و نشا به‌صورت رایگان از طرف شهرداری در اختیار اهالی قرار گرفته است. حدود ۸۰ خانوار در این مزرعه فعالیت می‌کنند و به نوعی برای این افراد سرگرمی و فراغت ایجاد شده است. در حال حاضر سبزی خوردن، فلفل و کدو در این زمین کاشته‌ایم و کم‌کم در حال آمادگی برای کاشت صیفی‌جات و دیگر گیاهان هستیم.» براتی با اشاره به استقبال اهالی می‌افزاید: «در روزهای ابتدایی اهالی هرگز تصور نمی‌کردند که بتوانند برای خود باغچه کوچکی داشته باشند و محصولی بکارند و برداشت کنند. حالا اغلب اهالی با ذوق تمام نزدیک ظهر و اکثر آنها عصر هنگام به مزرعه می‌آیند و ساعتی را با گل و گیاهان می‌گذرانند. حس سرزندگی و نشاط در تک تک این افراد دیده می‌شود.»
- تشکیل گروه مجازی مزرعه محله
از اسفند ماه که کرونا جزئی از زندگی‌مان شد، همه چیز رنگ و بوی متفاوتی به خود گرفت. «نرجس خاتون کلایی» یکی از اهالی محله هاشم‌آباد در این‌باره می‌گوید: «کرونا تمام حال‌وروزمان را تحت تأثیر قرار داد و نیاز به تغییر در محیط زندگی خود داشتیم که خوشبختانه این مزرعه ایجاد شد. حال و روز فعلی این مزرعه با قبل قابل مقایسه نیست. قبلاً هر سازنده‌ای نخاله‌های ساختمانی خود را در این زمین رها می‌کرد. بعد از ایجاد مزرعه خانواده روحیه خیلی خوبی پیدا کرده‌ام و عصرها با اغلب همسایه‌ها به این مزرعه می‌آییم. در حال حاضر در این مزرعه کار آبیاری را خودمان انجام می‌دهیم و این خودش لذت بسیاری دارد. از طرفی گروهی در فضای مجازی با عنوان «مزرعه محله» تشکیل شده که هر کسی تجربیات خودش را از مراحل کاشت سبزی در این گروه به اشتراک می‌گذارد و این موارد بسیار مؤثر و کاربردی است.»
کلاس‌های آموزشی اصول کاشت سبزی‌ها
مزرعه محله هاشم‌آباد در قالب طرح «محله پویا» به ابتکار شهردار ناحیه ۲ و با همکاری مرکز تحقیقات، آموزش ومشاوره فضای سبز به بهره‌برداری رسید. «نادر لطفی» سرپرست معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۱۵ در این‌باره می‌گوید: «این مزرعه خانواده با هدف ارائه خدمات آموزشی در حوزه فضای سبز و محیط‌زیست به شهروندان، استفاده بهینه از اوقات فراغت و نهادینه کرن فرهنگی کاشت و نگهداری گیاهان ایجاد شده است.» لطفی با شاره به اقدامات انجام شده در این مزرعه ادامه می‌دهد: «اقداماتی برای آماده‌سازی این مزرعه انجام شده است از جمله علف زنی، نخاله کشی، شخم زنی توسط تراکتور، کرت‌بندی و همچنین فنس‌کشی اطراف زمین. در حال حاضر به هر شهروند کرت‌های ۴ تا ۶مترمربعی داده شده تا انواع سبزی، و نشای صیفی‌جات توسط شهروندان کاشته شود.» او می‌افزاید: «برای شهروندان علاقه‌مند کلاس‌های آموزشی اصول کاشت انواع سبزی مناسب فصل گرم تدارک دیده شده است که توسط کارشناسان مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره فضای سبز آموزش‌ها به شهروندان ارائه می‌شود.»
- ایجاد مکان تفریحی
«روح‌الله کرمی» جانشین دبیر شورایاری محله هاشم‌آباد درباره تغییرات مثبت محله می‌گوید: «قبلا این مکان پاتوق معتادان و غیرقابل استفاده بود. اکنون تغییرات مثبتی در این بخش از محله به وجود آمده و اهالی از طرح مزرعه خانوادگی استقبال کرده و به نوعی نظارت این بخش از محله را خودشان به عهده گرفته‌اند. اگر مسئولان امکانات دیگر از جمله منبع آب، تأمین روشنایی، مسیر دوچرخه در اطراف زمین برای فراغت کودکان و نوجوانان، جانمایی مبلمان شهری و آلاچیق تدارک ببینند، می‌توانیم اهالی بیشتری را به این بخش از محله جذب کنیم و به نوعی قطب تفریحی در محله داشته باشیم.»
- ۱۶۰۰ مترمربع مساحت مزرعه خانوادگی در محله هاشم‌آباد است.
- ۸۰ خانوار در حال حاضر در مزرعه خانواده باغچه‌های کوچک دارند.
- ۴ تا ۶مترمربع مساخت کرت‌هایی است که در اختیار اهالی محله هاشم‌آباد قرار گرفته است.