همشهری آنلاین_ سحر جعفریان: سطل‌های نقاشی شده ماسک‌دار، در مکان‌های مشخص جاگذاری می‌شوند و استقبال اهالی، مدیران شهری منطقه را بر آن می‌دارد تا با ایده‌پردازی «شهر و کرونا»، روزهای سخت شیوع «کووید ۱۹» را به سلامت از سر شهر و شهرنشینان بگذرانند. هر روز به تعداد سطل‌های ماسک‌دار اضافه می‌شود. در این شرایط، اهالی منطقه استفاده از ماسک را یک وظیفه و ضرورت شهروندی تلقی می‌کنند. به منطقه ۹ سری می‌زنیم و نظر اهالی را درباره اجرای این طرح فرهنگی و خدمات شهری جویا شویم.
- جای خالی خلاقیت در طرح‌های شهری
کوچه شهید «طالقانی» در خیابان «شمشیری»، درست یکی از همان مکان‌هایی است که یک سطل ماسک‌دار جانمایی شده است. «احمد خانی»، از کاسبان قدیمی محله می‌گوید: «در ظاهر، طرح کوچک و حتی خیلی ساده به نظر می‌رسد اما واقعیت این است که وقتی به مرحله اجرا می‌رسد به زیبایی و نشاط محله کمک می‌کند. همین چند وقت پیش، سطل زباله این کوچه، رنگ و رو رفته بود اما اکنون رنگ و رخی به خود گرفته است. آن هم با موضوعی که همه ما این روزها حسابی با آن دست به گریبان هستیم.» «سکینه مرادی»، نیز از ساکنان محله شمشیری است که می‌گوید: «تأثیرگذاری این نقاشی‌ها خیلی بیشتر از نصب ۱۰۰ بنر تبلیغاتی و دیوار نوشته‌هایی است که کسی حوصله خواندنشان را ندارد، است. پسر کوچک من از روزی که این سطل‌های را دیده علاوه بر ماسک زدن، به زباله انداختن در داخل این سطل‌های نیز ترغیب شده است. با یک هزینه کم، این همه بازدهی گرفتن، همان برد است.» «احسان کاشانی»، از کاسبان همین خیابان است. او می‌گوید: «با این فرهنگسازی‌ها می‌شود به آسانی و خیلی زود به اهداف مدنظر رسید. جای خلاقیت همواره در ارائه شیوه‌های فرهنگسازی شهری، حداقل در مناطق جنوب شهر، خالی بوده است. خوبی این طرح این است که ثابت کرد با خلاقیت و هزینه‌های کم می‌توان اقدامات مثبت انجام داد.»
- استفاده بهینه از سطل‌های زباله فرسوده
«حسن زاغری»، یکی از اعضای شورایاری محله شمشیری در این‌باره می‌گوید: «اکنون که «کرونا» به این زودی‌ها عزم رفتن ندارد، باید همه افراد در هر جایگاهی که هستند، حرکتی در راستای کنترل شیوع این بیماری جهانگیر انجام دهند. به‌ویژه این روزها که پیک دوم کرونا با شدت بیشتری آغاز شده است. کار خوب شهرداری منطقه در این حوزه، بازسازی و رنگ‌آمیزی سطل‌های زباله محله است. این سطل‌ها عمر مشخصی دارند و در محدوده خیابان شمشیری، عمر بسیاری از سطل‌ها به سر آمده بود. چند باری پیگیری کردیم که سطل‌ها تعمیر یا تعویض شوند. بالاخره سطل‌ها جمع‌آوری و پس از تعمیر و نوسازی با کمک دانشجویان خوش‌ذوق رشته هنر، رنگ‌آمیزی شدند. اکنون از طرف اهالی، پویش «من_ماسک_می‌زنم» با جدیت بیشتری در محله دنبال می‌شود.» زاغری هم‌چنین ادامه می‌دهد: «البته ما هم به اندازه خودمان تلاش می‌کنیم تا این زنجیره قطع شود. برای مثال، آموزش‌های آنلاین و چهره به چهره با حفظ فاصله بهداشتی به اهالی ارائه می‌دهیم با این سرفصل که دفع پسماندهای ویروسی مانند ماسک، دستکش و ظروف مواد ضدعفونی‌کننده باید با رعایت نکات بهداشتی همراه باشد. یعنی این پسماندها را همین‌طور در شهر و محله رها نکنیم. باید آنها را داخل کیسه‌های در بسته قرار دهیم و سپس داخل سطل‌های زباله بیندازیم.» از دیگر طرح‌های شهری برای مبارزه با کرونا ویروس، اجرای پرفورمنس است که تاکنون ۲ گروه هنری در منطقه ۲ اجرای متفاوت داشته‌اند.
- ایده‌ای برای مبارزه با ویروس
مبدع طرح ماسک‌دار کردن سطل‌های زباله شهری با نقاشی «مصطفی دینی»، شهردار ناحیه ۲ منطقه ۹ است. او می‌گوید: «آغاز زودهنگام و با شدت پیک دوم کرونا، گواه این نکته است که در فرهنگسازی و چگونگی رعایت نکات بهداشتی به خوبی عمل نکرده‌ایم. فرهنگسازی که هم زیبایی به ارمغان آورد و هم تأثیرگذار باشد. بنابراین با توجه به حوزه اختیارات و توانایی‌هایم در ناحیه، به اجرای ایده خود مبنی بر تعمیر و رنگ‌آمیزی سطل‌های زباله پرداختم. از اینکه شهروندان مدام به استفاده از ماسک توصیه شوند و در مقابل، هیچ اقدام فرهنگی با ابعاد زیبایی‌شناسی صورت نگیرد که نمی‌توان انتظار نتیجه داشت. با همین تفکر، سراغ سطل‌های زباله ناحیه رفتم. چراکه به هر حال این سطل‌ها هم بسیار در مجاورت دیداری اهالی هستند و هم متأسفانه هنوز در موضوع دفع پسماند به هدف‌های نقطه‌گذاری شده در پایتخت نرسیده‌ایم. خوشبختانه بازخورد مناسبی هم داشت.» شهردار ناحیه ۲، هم‌چنین از برگزاری فراخوان «ایده‌پردازی برای قطع زنجیره کرونا در محله» می‌گوید: «شهروندانی که برای شکست کرونا ویروس با توجه به بهره‌گیری از المان‌های شهری و اجتماعی در انتقال معنا و پیام، ایده دارند، می‌توانند با مشارکت شهرداری منطقه پس از گذر از مراحل کارشناسی و اعتبارسنجی، به اجرای طرح و ایده‌های خود امیدوار باشند. ضمن اینکه برترین ایده از جوایز ارزشمندی نیز بهره‌مند خواهد شد.»
- نگاه کارشناس : سطل‌های زباله مدیایی نیستند، اما تأثیرگذارند
فرهنگسازی با بهره‌گیری از فضاهای شهری در دروان کرونایی، می‌تواند بسیار تأثیرگذار عمل کند. «شیرین امیری»، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی، با بیان این مطلب می‌گوید: «هنرهای عمومی که با بسیاری از مسائل شهری در ارتباط مستقیم است، یکی از عوامل زیست‌پذیر کردن جوامع از خرد و کلان به شمار می‌آیند. جلوه تکراری و ساده این هنرهای عمومی، دیوارنگاری و نقاشی‌های شهری است. مشابه همین هنر، طرح رنگ‌آمیزی سطل‌های زباله است که ضمن بازپیرایی، منظر دیداری شهر را بهبود می‌بخشد و هم شهروندان را در استفاده از ماسک متقاعد می‌کند. البته ناگفته نماند در عصر «دیجیتال» و «مدیا»، ما برای تأثیرگذاری بیشتر به نمادهایی احتیاج داریم که هم دربرگیری قابل توجه دارند و هم متناسب با شاخصه‌های این عصر، عمل می‌کنند. مانند پخش فیلم، انیمیشن یا عکس‌های جذاب با موضوع کرونا از طریق مانیتورهای شهری و مترو یا اجرای «پرفورمنس» هایی که مطمئن هستیم بازدیدکنندگان بسیار خواهد داشت.» امیری می‌افزاید: «سطل‌های زباله، مدیایی نیستند اما چون طی روز در معرض دید است، نقاشی موضوعی بر روی آنها می‌تواند شیوه خوبی برای انتقال پیام باشد. با توجه به این نکته، چاشنی خلاقیت نیز در آنها دیده می‌شود. می‌دانیم که سبک زندگی ما برای مدتی باید مطابق با رعایت پروتکل‌های بهداشتی باشد. بنابراین، مدیران باید در اجرای طرح‌های فاصله‌گذاری و ترغیب شهروندان به رعایت اصول ایمنی بهداشت به نشانه‌های زیباشناسانه توجه کنند تا میزان اثرگذاری به بیشترین میزان خود برسد. مانند همین طرح ماسک‌دار کردن سطل‌های زباله شهری. البته در این تأثیرگذاری‌ها باید به دوران «پساکرونا» نیز گوشه چشمی داشته باشیم.»