همشهری آنلاین_مرضیه رسولی: وجود املاک ریزدانه و بافت فرسوده یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث شد شهردار تهران دستور آغاز فعالیت این دفتر را صادر کند. کارشناسان دفتر توسعه محله اوین‌ـ درکه این روزها مشغول گفت‌وگو با ساکنان این محله‌ها هستند و شناسایی معضلاتی که به دست خود اهالی و همکاری شهرداری قابل حل باشد.
- موانعی که سر راهمان است
شهرسازی و توسعه محلی در اوین و درکه مشکلات و چالش‌های خاص خود را دارد. حتی بالا بودن ارزش زمین و ملک در این محله‌ها هم باعث نشد تا این مشکلات کنار برود و نوسازی در برخی از نقاط این محله‌ها رونق بگیرد. وجود املاک وقفی یا نداشتن سندهای رسمی از مهم‌ترین دلایلی است که این ۲ محله را از توسعه ساخت‌وساز دور نگه داشت. «سید محمدجواد عالم‌زاده» مدیر دفتر توسعه محله اوین‌ـ درکه می‌گوید: «در محله‌های اوین و درکه نقاطی شناسایی شده‌اند که به دلیل مشکلات ثبتی و سندی و... مالکان به تنهایی نمی‌توانند نوسازی انجام دهند. به همین دلیل در شمالی‌ترین نقطه تهران به بافتی کاملاً فرسوده بر می‌خوریم که ساکنان آن با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. یکی از مأموریت‌های دفتر توسعه محلی کمک به اهالی محله برای برطرف کردن موانع و مشکلات نوسازی است. از کارهایی که ما در این زمینه انجام می‌دهیم تعامل با اداره اوقاف است. ما در اینجا به مالکانی که مشکلات اسنادی دارند کمک می‌کنیم تا بتوانند این مشکلات را حل کنند. در ستاد بازآفرینی شهر تهران که جلسات آن به‌صورت ماهانه انجام می‌شود نمایندگانی از تمام دستگاه‌های دولتی حضور دارند. در هر جلسه از این ستاد ما مشکلات املاک این محله‌ها را به‌صورت موردی، مطرح و آن را برطرف می‌کنیم.»
- توسعه محله با کمک اهالی
دفتر توسعه محله قرار نیست تنها به نوسازی ملک‌های فرسوده بپردازد؛ مشکلات ریز و درشتی در اوین و درکه به چشم می‌خورد که به کمک اهالی محله و همکاری مدیریت شهری برطرف می‌شوند. عالم‌زاده می‌گوید: «محله اوین، درکه مشکلات کالبدی زیادی دارد. بسیاری از این مشکلات با انجام فعالیت‌های عمرانی بسیار ساده‌ای قابل حل است و ما در قالب طرح‌های جزئی معابر آن را ساماندهی می‌کنیم. در برخی از نقاط عرض معابر و گذرها بسیار کم است و خودروها امکان تردد ندارند. در حالی که می‌توان با مکانیزم‌هایی عرض این معابر را کمی بازتر کرد. یا شیب محله باعث شده تا در برخی از نقاط امکان تردد برای معلولان یا سالمندان وجود نداشته باشد. در حالی که این مشکل با ایجاد یک یا ۲ پله قابل حل است. در این محله‌ها املاک ریزدانه‌ای داریم که نوسازی در آن به تنهایی امکان‌پذیر نیست. اما با تجمیع پلاک می‌توان توجیه اقتصادی بیشتری برای نوسازی در این املاک ایجاد کرد و مالکان را به ساخت‌وساز ترغیب کرد. برای مثال در همین محله املاکی داریم که در صورت ساخت‌وساز شامل عقب‌نشینی ملک هم می‌شوند. اما همین عقب‌نشینی ملک ریزدانه عملاً زمین مفیدی برای ساخت‌وساز دست سازنده نمی‌دهد. به همین دلیل با ایجاد فضایی برای مشارکت و تجمیع پلاک به مالکان کمک می‌کنیم تا ساخت‌وساز انجام دهند. از طرف دیگر هم مشکل عقب‌نشینی ملک، برطرف و عرض معبر بازتر می‌شود.»
- چالش‌های پیش رو
نوسازی بافت فرسوده در محله‌ای قدیمی مثل درکه با چالش‌های زیادی روبه روست. یکی از این چالش‌ها از بین رفتن بافت قدیمی است درحالی که ساختمان‌های نامتجانس با فضای اطراف در این محله‌ها ساخته می‌شوند. «محمدرضا جعفری» می‌گوید: «یکی از راه‌هایی که برای از بین نرفتن هویت محله‌ها به کار می‌رود استفاده از نمایی است که با محیط همخوانی داشته باشد. این طرح در منطقه ۱۲ تهران که بافتی قدیمی دارد اجرا شد و شهرداری منطقه برای طراحی نما استانداردهایی تعریف کرده بود. این الگو می‌تواند در محله‌ای مثل درکه هم اجرا شود. همچنین با کمک میراث فرهنگی می‌توانیم املاک واجد ارزش این محله را شناسایی و برای ثبت آن اقدام کنیم. بازسازی و مرمت خانه‌هایی که دارای ارزش میراث فرهنگی هستند می‌توانند به کمک این نهاد و زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی مرمت شوند.» کارشناس شهرسازی دفتر توسعه محله درکه از خانه‌های فرسوده‌ای در این محله می‌گوید که در حال ویران شدن هستند و در صورت وقوع حادثه آسیب‌پذیری بالایی دارند: «خانه‌هایی در این محله هستند که به دلیل فرسودگی ترک‌های بزرگی روی آن ظاهر شده و در صورت وقوع هر حادثه‌ای جان ساکنان آن در خطر است. از طرف دیگر گذرهای باریک محله درکه فرصت مناسب برای امدادرسانی در حوادث را می‌گیرد و می‌تواند هر حادثه‌ای را به یک فاجعه تبدیل کند.»
- معضل پارکینگ
خدمات دفاتر توسعه محله کاملاً رایگان است و شهروندان می‌توانند برای حل مشکلات و معضلات شهری و محلی خود به این دفاتر مراجعه کنند. دفتر توسعه محله اوین، درکه در میدان درکه و همسایگی حسینیه درکه قرار دارد.
این دفاتر قرار نیست حضوری دائمی در محله‌ها داشته باشند. بلکه با برنامه‌ریزی ۵ ساله در محله‌ها، شهروندان را برای پیگیری مشکلات شهری خود توانمند می‌کنند و بعد از گذشت دوره حضورشان در محله، کار را به اهالی واگذار می‌کنند. اهالی هر محله با کمک دفاتر توسعه محلی تمرین می‌کنند که چگونه می‌توانند محل زندگی خود را با وجود همه مشکلاتی که وجود دارد قابل سکونت‌تر کنند. «محمدرضا جعفری» کارشناس شهرسازی دفتر توسعه محله اوین‌ـ درکه می‌گوید: «محله اوین‌ـ درکه مشکلات پایه‌ای و کالبدی زیادی دارد که برخی از آنها با همکاری‌های ساده‌ای قابل حل هستند و برخی دیگر مشکلات اساسی‌تری هستند و نیاز به رسیدگی و پیگیری بیشتری دارند. یکی از معضلات این محله که در ایام تعطیل بیشتر خود را نشان می‌دهد مشکل پارکینگ عمومی است. درکه روزهای پایانی هفته گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند اما زیرساخت‌ها برای آن فراهم نیست. با توجه به ظرفیت محله و امکانی که بتوان در اینجا فراهم کرد طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی برای حل این مشکلات تهیه می‌کنیم.»