همشهری آنلاین_ رابعه تیموری: اظهارات اخیر «زهرانژادبهرام» رئیس کمیته شهرسازی شورای‌شهر تهران هم تلنگری است که این مشکل و زخم کهنه منطقه ۱۷ را یادآوری می‌کند. او در نشست خبری مجازی اخیر خود عنوان کرد: «با وجود سهم ۳/۵ درصدی بافت فرسوده از کل مساحت تهران، ۱۵ درصد جمعیت تهران را منطقه ۱۷ در خود جای داده است. بیش از ۵۰ درصد بافت فرسوده شهر تهران در منطقه ۱۷ و ۳ منطقه دیگر قرار گرفته است.» این اظهار نظر بهانه‌ای شد که پای صحبت‌های «مهدی یوسفی» معاون شهرسازی و معماری شهردار منطقه ۱۷ بنشینیم و میزان پیشرفت طرح نوسازی بافت فرسوده محله‌ها را جویا شویم. یوسفی، کیفی‌سازی بافت فرسوده را از رویکردهای مدیریت شهری منطقه در اجرای این طرح می‌داند.
طرح نوسازی بافت فرسوده منطقه به چه مرحله‌ای رسیده و چنددرصد از این بافت نوسازی شده است؟
۳۰ درصد از مساحت منطقه در بافت فرسوده قرار دارد که تاکنون حدود ۴۲درصد از این بافت نوسازی شده است.
در نوسازی بافت فرسوده به چه اندازه به کیفی‌سازی و رعایت اصول شهرسازی توجه شده است؟
شکل‌گیری برخی از محله‌ها در مناطق شهر تهران به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروزی مغایرت دارد. اغلب محله‌های منطقه ۱۷ چنین ویژگی دارند. بافت فرسوده این محله‌ها به مرور زمان فرسوده‌تر شده و علاوه بر بناها، شبکه تأسیسات شهری که در این محدوده قرار گرفته کهنه و کاربردهای شهری خود را از دست داده‌اند. در طرح نوسازی بافت فرسوده، افزایش کارایی و بهره‌وری اماکن و تأسیسات شهری و بازگرداندن حیات شهری به این بافت دنبال می‌شود. در معاونت شهرسازی منطقه تلاش کردیم با مدیریت محلی ظرفیت‌های جدیدی برای بافت فرسوده ایجاد و با حرکت در چارچوب طرح تفصیلی، کیفی‌سازی بافت فرسوده را از اولویت‌های اجرای این طرح قرار دهیم. برای رسیدن به این هدف در طرح تفصیلی بازنگری شده و تعریض معابر و ساخت‌وساز بناها بر اساس ضوابط طرح تفصیلی و با رعایت استانداردهای ایمنی انجام می‌شود. در اجرای طرح نوسازی بافت فرسوده به رعایت آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان اهمیت زیادی قائل هستیم که فقط با مشارکت شهروندان امکان‌پذیر است. در دفاتر تسهیلگری منطقه اهمیت کیفی‌سازی بافت فرسوده برای اهالی بیان می‌شود تا با افزایش مشارکت شهروندی به نتایج بهتری دست پیدا کنیم.
آمار نوسازی بافت فرسوده منطقه در مقایسه با سال گذشته چه تغییراتی داشته است؟
در ۶ ماه ابتدای امسال درمقایسه با مدت مشابه سال گذشته، نوسازی بافت فرسوده رشد مناسبی داشته است. خوشبختانه با فرهنگسازی و تشویق شهروندان که در دفاتر تسهیلگری انجام شده، شهروندان به تجمیع پلاک‌های ریزدانه تمایل بیشتری نشان می‌دهند و امسال آمار صدور پروانه واحدهای ساختمانی تجمیع شده پلاک‌های ریزدانه افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
با توجه به توان اقتصادی اهالی سرعت‌بخشیدن به طرح نوسازی بافت فرسوده فقط با در نظر گرفتن تسهیلات و مشوق‌های ویژه برای شهروندان میسر می‌شود. برای اهالی چه مشوق‌هایی در نظر گرفته‌اید؟
تسهیلات تشویقی بافت فرسوده که شامل اهالی این منطقه می‌شود تسهیلات مناسبی هستند. اعطای طبقه تشویقی، در نظر گرفتن نیم واحد تا نیم پارکینگ مشوق‌هایی برای تجمیع پلاک‌های ریزدانه است. برای تمام واحدهای پلاک‌های ریزدانه هم نیم واحد پارکینگ در نظر گرفته می‌شود. بخشودگی عوارض خدمات مهندسی و انشعابات آب و گاز رایگان از خدمات دیگری است که به ساکنان بافت فرسوده داده می‌شود. اعطای وام‌های ودیعه مسکن و کاهش مبلغ عوارض کسری پارکینگ هم برای افزایش توان مالی شهروندان در نظر گرفته شده است.
برای رسیدن به نمای شهری استاندارد درمحله‌ها بر اجرای نمای بناهای در حال نوسازی چگونه نظارت می‌شود؟
در کمیته نمای معاونت شهرسازی منطقه طرح‌های نمای ساختمان‌ها پیش از اجرا بررسی و با اصول و استانداردهای شهرسازی انطباق داده می‌شود. برای سهولت کار شهروندان و طراحی نمای مناسب، در دفاتر تسهیلگری خدمات محضری طراحی نما در بافت فرسوده ارائه می‌شود.
یکی از مهم‌ترین پیامدهای نوسازی بافت فرسوده افزایش تراکم جمعیت محله‌هاست. برای بهبود سرانه‌های محله‌ها پس از اجرای طرح نوسازی چه برنامه‌ای دارید؟
ازآن جا که رونـد ساخت‌وساز و نوسازی بافت فرسوده مناطق فقط در چارچوب طرح تفضیلی پیگیری می‌شود، مطالعات طرح بافت به‌طور دقیق شناسایی شده و در افق طرح، مسائل جمعیتی و تراکم‌پذیری جمعیت محاسبه شده است. در طرح تفصیلی خدمات یازده‌گانه با کاربری‌هایشان برای رفع کمبود سرانه‌ها پیش‌بینی شده و کارشناسان معاونت شهرسازی منطقه نیز د ر اجرای طرح اهتمام ویژه دارند. از سوی دیگر با مطالعات کیفی در محله‌ها و تعریف پروژه‌های کوچک مقیاسی محلی برای تکمیل طرح و متعادل‌سازی سرانه‌ها اقدام کرده‌ایم. اجرای این پروژه‌ها در بهبود کیفیت زندگی و خدمت‌رسانی به شهروندان نقش مؤثری ایفا می‌کند.
چه پروژه‌هایی برای افزایش سرانه‌های بافت فرسوده منطقه اجرا شده است؟
مدیریت شهری منطقه با اعطای امتیازهای ویژه از سرمایه‌گذاران بافت فرسوده حمایت می‌کند تا سرمایه‌های بخش خصوصی به‌عنوان محرک نوسازی فرسوده نقش کلیدی خود را ایفا کند. ساخت چند مجتمع تجاری اداری فرهنگی در محور زمزم، اجرای چند پروژه تجاری در محور آیت‌الله سعیدی، شناسایی و تملک گرمابه‌های قدیمی برای ایجاد فضای سبز در محله‌های مقدم، ابوذر غربی و سجاد از جمله طرح‌هایی است که با همین نگاه و با حمایت و تسهیلگری مدیریت شهری اجرا شده است. طرح نیلوفری هم که در حریم آزاد شده خط زیرزمینی راه‌آهن تهران ـ تبریز اجرا می‌شود از جمله این طرح‌ها به شمار می‌آید.
چه موانعی بر سر اجرای طرح نوسازی بافت فرسوده منطقه وجود دارد؟
افزایش بی‌رویه قیمت مصالح و جهش آنی قیمت ملک کلنگی شهروندان را برای نوسازی املاک فرسوده خود دچار تردید و تعلل می‌کند. سیاست‌های جدید شهرداری تهران برای کاهش تراکم انگیزه ساخت‌وساز را در سازندگان پایین آورده است.
بیشترین و کمترین میزان بافت فرسوده منطقه در کدام محله‌ها واقع شده است؟
محله‌های زمزم، زهتابی، مقدم و ابوذر غربی بیشترین و محله‌های باغ خزانه، سجاد جنوبی و خیابان بهبودی جنوبی کمترین حجم بافت فرسوده را دارند.
- نگاهی به فعالیت‌های کمیته نمای معاونت شهرسازی و معماری منطقه/ طرح‌های منطبق بر معماری ایرانی واسلامی حمایت می‌شود
نما بخش عمومی ساختمان است و کالبد و روح حاکم بر فرهنگ عمومی شهر را نشان می‌دهد. هماهنگی نسبی بین نمای ساختمان‌ها در هر دوره همبستگی جمعی برای بهبود روابط انسانی و ضابطه‌مندی زندگی شهری در آن برهه زمانی را مشخص می‌کند. مدیریت شهری منطقه ۱۷ برای به وجود آوردن یکپارچگی و نظم‌بخشیدن به نمای شهری منطقه، کمیته ۶ نفره‌ای مرکب از استادان دانشگاه، معاونت شهرسازی شهرداری منطقه و دیگر مسئولان و کارشناسان این حوزه تشکیل داده که طی جلسات متعدد به راهکارهایی برای تحقق معماری اصیل ایرانی و اسلامی در نمای شهری منطقه رسیده‌اند، البته شهروندان در اجرای این طرح‌ها الزام و اجبار ندارند و کارشناسان کمیته نما تلاش می‌کنند با تفاهم و تعامل به این هدف دست پیدا کنند. نمای سازه‌های چند بر، املاکی که دارای بر بیشتر از ۶متر هستند، ساختمان‌های با متراژ بیشتر از ۲ هزارمترمربع و بیشتر از ۵ طبقه یا بناهایی که در معابر ورودی منطقه قرار گرفته باشند به‌صورت ویژه در این کمیته مورد بررسی قرار می‌گیرند و برای طراحی بنای سازه میان مالک و سازنده و اعضای این کمیته همکاری جامعی انجام می‌شود. فرهنگسازی برای استفاده از نمای منطبق بر اصول معماری ایرانی و اسلامی از وظایف کمیته نما به شمار می‌آید. به کار بردن طرح‌های هجو و زائد در نمای ساختمان‌ها بر خلاف اصول معماری ایرانی و اسلامی است و اشکال نامشخص، ترکیب‌های هندسی نامتقارن و نشانه‌های غیربومی و منطبق بر فرهنگ بیگانه جزء این طرح‌ها محسوب می‌شوند. در مقابل از طرح‌هایی که دارای قوس و قعر هستند و نمای جدار اصلی از اشکال متقارن و خطوط پر و خالی به وجود آمده است استقبال و با اعطای بسته‌های تشویقی مالک و سازنده حمایت می‌شوند.