همشهری آنلاین_ سمیرا باباجانپور: راه‌اندازی ۲ سمن‌سرا در منطقه ۵ می‌تواند فعالیت بیش از ۷۰ سمن و انجمن مردمی این منطقه را ساماندهی کند.
«سمن»ها یا همان «انجمن‌های مردم نهاد»، نقش مهمی در مشارکت‌های مردمی و اجتماعی و کمک به مدیران شهری برای بهبود زندگی شهروندان دارند. این بخش از شهروندان که به فعالیت‌های خودجوش فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نیکوکاری علاقه‌مند هستند، بازوی توانمندی برای حمایت از فعالیت‌های مردم‌نهاد و توسعه پایدار شهر قلمداد می‌شوند. بنابراین تأمین مکانی برای فعالیت سمن‌ها یکی از دغدغه‌های جدی و همیشگی فعالان سازمان‌های مردم‌نهاد بوده است. فضایی که بتوانند به‌عنوان پایگاه ثابت در نظر بگیرند و نشست‌ها و فعالیت‌های مردمی خود را هدایت کنند.
- فعالیت‌های مردمی و خودجوش
اگرچه از سال ۱۳۸۶ موضوع توجه به سمن‌های شهری و ساماندهی آنها مطرح بوده است اما سال گذشته، برای نخستین بار طرح «سمن سرا» به پیشنهاد شورای‌شهر به شهرداری مناطق ابلاغ شد تا هر منطقه حداقل یک سمن‌سرا راه‌اندازی کند. خوشبختانه منطقه ۵ در این زمینه پیش رو بوده و ۲ سمن‌سرا برای فعالیت گروه‌های مردم‌نهاد و مشارکت انجمن‌های محلی راه‌اندازی شده است و مدیریت شهری منطقه در حال تجهیز این فضا برای آغاز فعالیت سمن‌ها هستند. «سید حسین دلبری»، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه ۵، با اعلام تجهیز این سمن‌سراها، از پتانسیل بالای این پایگاه‌های مردمی می‌گوید: «مشارکت شهروندان در شهر به هنر کنش گران اجتماعی برمی‌گردد که بتوانند از ظرفیت مردم استفاده‌کننده و بی‌شک این موضوع باید از محله‌ها آغاز شود. تأمین یک فضای مناسب برای فعالیت‌های مردمی و خودجوش از سوی مدیریت شهری اقدامی مثبت است که زمینه را برای همکاری و مشارکت دوسویه فراهم می‌کند. خوشبختانه تأمین فضایی برای راه‌اندازی سمن‌سرا در منطقه ۵ به نتیجه رسیده است و درحال تجهیز این فضا هستیم.»
- انجمن‌ها؛ بازوی توانمند مدیریت شهری
حضور مردم و مشارکت‌های آنها در زمان بحران بیشتر از هر زمان خود را نشان داده است. برای مثال، هم‌ـ زمان با همه‌گیری ویروس «کرونا»، نقش کمک‌های مردمی و بسیج عمومی برای کمک به نیازمندان و تولید ماسک و مواد ضد عفونی‌کننده مثال‌زدنی بوده است. «محمدمهدی قشقایی»، مدیر خدمات اجتماعی منطقه ۵، می‌گوید: «وقتی می‌گوییم سمن‌ها و انجمن‌های مردمی و محلی بازوی توانمند مدیریت شهری هستند، بیراه نگفته‌ایم. در تازه‌ترین تجربه همکاری مردم با مدیریت شهری، تأمین بیش از ۱۸ هزار سبد کالا برای نیازمندان و آسیب‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا بوده است که به همت مجمع خیّران منطقه ۵ تأمین شده است. علاوه براین پایگاه‌ها ی تولید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در همه محله‌های منطقه ۵ راه‌اندازی شده است. در حقیقت، خود مردم برای حمایت از سلامت جامعه وارد عمل شدند. این نکته را نباید فراموش کنیم که زمانی که مردم بتوانند خود نیازها ومطالباتشان را با کمک مدیران شهری پیش ببرند. بهترین نوع و کارآمدترین روش برای توسعه پایدار یک شهر این‌گونه رقم می‌خورد.»
- منفعت دو سویه
طرح راه‌اندازی سمن‌سرا برای نخستین بار از سوی ستاد «توان‌افزایی و حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم نهاد شهر تهران «مطرح شد. در همین راستا، پس از رایزنی‌های متعدد، تفاهمنامه‌های مشترک میان ستاد توان‌افزایی و حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران و شهرداری مناطق درباره راه‌اندازی سمن‌سرا به امضا رسید که بر این اساس مقرر شد در هر منطقه حداقل یک ساختمان برای فعالیت سمن‌ها و اقدامات داوطلبانه در اختیار فعالان سازمان‌های مردم نهاد قرار گیرد. مدیر مرکز خدمات اجتماعی منطقه ۵ در این‌باره می‌گوید: «بانک اطلاعاتی خوبی از سمن‌ها و انجمن‌های مردم‌نهاد منطقه ۵ در اختیار داریم. بیش از ۷۰ نهاد مردمی شناسایی شده‌اند. خیریه‌های مردمی سال‌ها است فعالیت‌های هدفمند و موفقی را دنبال می‌کنند. از سویی سمن‌هایی که در حوزه شهر و شهروندی فعالیت می‌کنند، نقش مهمی در فعالیت‌های مدیریت شهری ایفا می‌کنند. بی تردید حمایت‌های ما از این سمن‌ها یک منفعت دو سویه را دنبال می‌کند. هم مردم می‌توانند وارد مشارکت شوند و پیشنهادها و توان‌مندی‌های خود را به کار بگیرند و هم شهرداری می‌تواند در محله‌ها از پتانسیل بالقوه مردمی بهره‌مند شود. ما بر این باوریم زمانی که مردم خود خواسته‌هایشان را دنبال و رسیدگی کنند، رضایتمندی بیشتر خواهد شد. از سوی دیگر، وقتی مردم پای کار باشند، موضوع نگاه داشت شهر و حمایت از حقوق شهروندان آسان‌تر اجرایی می‌شود.» به گفته قشقایی، حضور سمن‌ها و انجمن‌های مردمی در سمن‌سرا تنها به فعالیت‌های گروهی اختصاص نخواهد داشت. ممکن است فرد حقیقی به‌صورت داوطلبانه و خودجوش بخواهد فعالیت کنند و توانمندی‌هایش را در اختیار دیگران بگذارد. او می‌گوید: «ما اکنون در زمینه آسیب‌های اجتماعی، مددکاران داوطلب و متخصصی داریم که به‌طور اختصاصی و خودجوش فعالیت می‌کنند.»
- سمن سرا، ضامن بقای انجمن‌های مردمی
بر اساس تفاهمنامه‌ای که بین ستاد توان‌افزایی و حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران و شهرداری منعقد شده است، از سمن‌هایی که بتوانند مشارکت اجتماعی در محله‌ها، ارتقای کیفیت زندگی شهری، توسعه گردشگری، حفظ محیط‌زیست، افزایش نشاط اجتماعی و سایر موارد مرتبط با مدیریت شهری را به اجرا بگذارند، حق استفاده از این سمن‌سراها را براساس آیین‌نامه خواهند داشت. هم‌چنین، ستاد توان‌افزایی و حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران از سمن‌های فعال در حوزه مدیریت شهری و محله‌ـ‌ها، حمایت‌های رسانه‌ای و تبلیغی انجام خواهد داد و در انجام مأموریت‌های این تشکل‌ها، تسهیل‌گری می‌کند. این موضوع نه تنها انگیزه مشارکت مردمی را افزایش می‌دهد بلکه ضامن بقا و پایداری سمن‌ها خواهد بود. متأسفانه بسیاری از انجمن‌های مردمی پس از چند سال فعالیت به سبب مشکلات مالی و نبود حمایت‌های مادی و معنوی، منحل می‌شوند. سمن‌سراها مسیر تسهیل‌کننده برای استمرار فعالیت این گروه‌های مردمی هستند.
- معاون امور مناطق ستاد توان‌افزایی و حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران/ آیین‌نامه و دستورالعمل فعالیت سمن‌سراها تدوین می‌شود
ایجاد «سمن‌سرا» در مناطق تهران یکی از راه‌های مؤثر در نظام‌مند کردن توزیع امکانات و تسهیل‌گری برای سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران خواهد بود. این درحالی است که آیین‌نامه و دستورالعمل اجرایی که به شیوه فعالیت سمن‌سراها نظارت دارد، با نگاه کارشناسانه تدوین و در نتیجه تعامل بین سمن‌ها و معاونت‌ها ی اجتماعی اجرایی شود. «فرشید ساکی»، معاون امور مناطق ستاد توان‌افزایی و حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری محله، می‌گوید: «در فاز نخست، در تشکیل سمن‌سراها، موضوع راه‌اندازی، جانمایی و انتخاب مکانی مناسب برای ساختمان سمن‌سرا در مناطق مهم است. البته همزمان با این، موضوع محتوا با مشارکت معاونت فرهنگی و اجتماعی و ستاد توان‌افزایی و حمایت از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران در حال بررسی است. پیش‌بینی کرده بودیم تا جلساتی را با معاون امور اجتماعی و فرهنگی همه مناطق شهر تهران داشته باشیم تا بتوانیم در زمینه محتوا و فعالیت سمن‌سراها فکری کنیم که متأسفانه شیوع ویروس کرونا، برنامه‌ریزی‌ها را مختل کرده است. نظرات انجمن‌ها و سمن‌های مردم‌نهاد مورد بررسی قرار گرفته است. اما باید آیین‌نامه و دستورالعملی تهیه و تدوین شود تا روند کار و فعالیت سمن‌سراها را مشخص کند. نباید فراموش کنیم که سمن‌سراها، بیشتر، مرکزی برای هماهنگی بین سمن‌ها و معاونت اجتماعی و فرهنگی مناطق است تا بتوانند با تعامل و مشارکت یکدیگر، به‌طور هماهنگ، فعالیت‌هایی را انجام دهند.»