همشهری آنلاین_ زینب زینال‌زاده: کووید ۱۹ حال و هوای محرم ۹۹ را عوض کرده است. از ایستگاه‌های صلواتی و هیئت‌هایی که با چادرهای برزنتی در معابر عمومی برپا می‌شد، خبری نیست. شهر رخت سیاه به تن کرده، اما همه برای نحوه شرکت در مراسم سوگواری‌سالار شهیدان منتظر مانده‌اند.
این روزها همه از حفظ سلامتی و رعایت پروتکل‌های ستاد مقابله با کرونا می‌گویند. برپایی مراسم جشن و سرور در اعیاد قربان و غدیر خم هم به شکل متفاوت و البته به دور از تجمعات برگزار شد. حالا ماه محرم و ماه عزای‌سالار شهیدان را پیش رو داریم. هر سال ایام محرم با حضور گسترده مردم و باشکوه برگزار می‌شد، اما به دلیل همه‌گیری کرونا محرم امسال قطعاً متفاوت خواهد بود.
به گفته پزشکان، استفاده از ماسک و ممنوعیت تجمعات از عوامل مؤثر در گسسته شدن زنجیره انتقال و کاهش آمار مبتلایان و در گذر زمان غلبه به این بیماری مهلک است. با توجه به این نظر پزشکی، ستاد مقابله با کرونا پروتکل بهداشتی مربوط به برپایی مراسم سوگواری محرم را صادر و ابلاغ کرده است.
برپایی مراسم در فضای باز، رعایت فاصله اجتماعی حداقل ۲ متری، کم شدن زمان سوگواری، ممنوعیت استفاده از طبل وسنج، ممنوعیت استفاده از زنجیرهای مشترک، استفاده از ماسک، ممنوعیت پذیرایی از سوگواران، ممنوعیت به راه انداختن دسته‌های عزاداری در معابر عمومی، ممنوعیت برگزاری مراسم خاص با حضور گسترده مردم و مراسم سوگواری در مساجد و هیئت‌ها با حضور یک چهارم سوگواران، همراه داشتن وسایل شخصی مانند کتاب دعا و...، دستورالعمل‌های صادرشده ویژه ماه محرم است.
براساس پروتکل‌های ستاد مقابله با کرونا، مکانی که مراسم سوگواری با حداقل سوگواران برگزار می‌شود، باید مستمر و مداوم ضدعفونی شود. بانیان هیئت‌ها باید قبل از ورود سوگواران بررسی کنند که همگی ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده همراه داشته باشند. سالمندان و کسانی که بیماری زمینه‌ای دارند، نباید در چنین مراسمی شرکت کنند. حجت‌الاسلام «ابراهیم اکبری» امام جماعت مسجدالنبی(ص) با حمایت از برگزاری مراسم سوگواری می‌گوید: «شعار «کل یوم عاشورا، کل یوم کربلا» برگرفته از روایات است و با استناد به همین شعار همه انسان‌های کره خاکی باید عزادار امام حسین(ع) باشند. مراسم سوگواری‌سالار شهیدان هر سال با حضور شیعیان باشکوه برگزار شده است و هیچ هجمه ضد دینی نتوانست عاشورا، محرم، نهضت امام حسین(ع) و فرهنگ حسینی را کمرنگ کند.»
حجت‌الاسلام اکبری به وضعیت بحرانی امسال اشاره و عنوان می‌کند: «امسال به دلیل بیماری کرونا که به تعبیر مقام معظم رهبری ویروسی کوچک، اما مهلک و خطرناک است، تجمعات تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند و این چالش و معضل هم مختص کشور ما نیست و همه دنیا با آن درگیرند.»
- عزاداری با رعایت پروتکل‌ها
امام جماعت مسجد النبی(ص) ادامه می‌دهد: «کرونا آسیب‌های زیادی به جامعه بشری زده است و همگان اقرار می‌کنند در برابر این بیمار عاجز شده‌اند. وقتی با چنین ویروس خطرناک، کشنده و البته مرگباری مواجه‌ایم یک پرسش پیش رویمان قرار می‌گیرد که برای برگزاری مراسم محرم چه کنیم؟ »
حجت‌الاسلام اکبری در پاسخ به پرسش می‌گوید: «مراسم باید با رعایت پروتکل‌های ستاد مقابله با کرونا و در مساجد محوری برگزار شود. در مراسم سوگواری امسال باید شعار «حفظ دین و حفظ سلامت» را در اولویت قرار دهیم و به هر دو در کنار هم توجه کنیم. نبایدکاری کنیم که یکی فدا و قربانی دیگری شود.» به گفته او برگزاری مراسم سوگواری امکان‌پذیر است. امام جماعت مسجد النبی(ص) می‌گوید: «حدود ۳ دهه است که امام جماعت مسجد هستم. بیش از ۳ هزار مسجد و امام جماعت در تهران وجود دارد. برخی از مساجد ظرفیت‌های خوبی دارند و می‌توان از آنها برای برگزاری مراسم سوگواری با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی استفاده کرد.»
داشتن حیاط در مساجد، سقف‌های بلند شبستان‌ها و وسیع و بزرگ بودن مساجد، ویژگی‌های مساجد محوری هستند که به گفته حجت‌الاسلام ابراهیم اکبری می‌توان با استفاده از آنها برپایی مراسم محرم را امکان‌پذیر کرد.
امام جماعت مسجد النبی(ص) به برگزاری مراسم در فضاهای باز هم اشاره و عنوان می‌کند: «قطعاً با برگزاری مراسم سوگواری در تکایا، هیئت‌ها و همین‌طور برگزاری روضه‌های خانگی که فضاها کوچک و محدودند، مخالفم. در شرایط کنونی بانیان هیئت‌ها می‌توانند با همراهی همسایه‌ها و شهروندان، مراسم سوگواری محرم را در کوچه و فضای باز به گونه‌ای که مزاحمتی برای دیگران ایجاد نشود، برگزار کنند.» او ادامه می‌دهد: «پروتکل‌ها برای تأمین سلامتی سوگواران صادر و ابلاغ شده‌اند. بنابراین متولیان برگزارکننده مراسم سوگواری باید مکلف و موظف و البته متعهد به رعایت دستورالعمل‌ها باشند تا امسال در محرم هم ارزش‌های دینی حفظ شود و هم سلامتی سوگواران.»
- تلاش برای برگزاری مراسم با سلامت کامل
منطقه ۷ یکی از مناطق بزرگ مرکز پایتخت است که هر سال محرم دسته‌ها و هیئت‌های بزرگی در آن برپا می‌شود. اما ظاهراً امسال به دلیل شیوع کرونا در این منطقه شاهد برگزاری عزاداری و پاسداشت محرم به گونه‌ای دیگر خواهیم بود.
نماینده سازمان تبلیغات اسلامی در امور هیئت‌ها، حسینیه‌ها و تشکل‌های مذهبی در منطقه ۷ می‌گوید: «طبق مصوبه سازمان تبلیغات مقرر شده هیئت‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و با حداقل جمعیت فعال شوند و مراسم داخل مساجد هم با یک چهارم ظرفیت برقرار باشد. اما با ائمه جماعات صحبت شده که بهترین روش در این شرایط برای گرامیداشت محرم، اهدای غذا، ماسک و مواد ضدعفونی به افراد نیازمند منطقه است. بسیاری از هیئت‌ها هم با این نوع برگزاری مراسم موافقت کرده‌اند.»
«مجید صباغچی» توضیح می‌دهد: «من نماینده گروه خادمان آستان قدس در منطقه هستم. قرار است گروه‌های زیادی در این روزها به ما که یکی از بزرگ‌ترین کارگاه‌های تولید ماسک را داریم، کمک کنند تا به تولید ماسک و مواد ضدعفونی بپردازیم و آنها را با حداقل قیمت در اختیار مردم بگذاریم.»
او البته توضیح می‌دهد مشخص است که در برگزاری مراسم نمی‌توان تمام قوانین بهداشتی را صددرصدی رعایت کرد، اما سعی بر این است که این مراسم با سلامت کامل برای خانواده‌ها برگزار شود.
- مدیریت نشود، با فاجعه مواجه می‌شویم
مسئولان تصمیم گرفته‌اند مراسم محرم با رعایت پروتکل‌های ستاد مقابله با کرونا برگزار شود. در این مورد اظهار نظر نمی‌کنم، اما به‌عنوان یک متخصص باید به مردم بگویم کرونا شوخی‌بردار نیست و از ابتدای شیوع تاکنون تغییر چهره داده است و هر بار با یکسری علائم در افراد با سنین مختلف ظاهر می‌شود. با توجه به این نکته، مهم‌ترین چیزی که برای پیشگیری از این بیماری مطرح می‌شود، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک است. تجمع عزاداران در محرم یک تجمع معمولی نیست. قطعاً شرکت‌کنندگان در این مراسم سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌کنند و اشک از چشمانشان جاری می‌شود. همه اینها زمینه را برای ابتلا به ویروس کووید ۱۹ فراهم می‌کند. ماسک ترشده نه تنها در مراسم عزاداری، بلکه حتی در روزهای عادی و به دور از تجمعات سدی برای کووید ۱۹ نیست و هیچ اثربخشی ندارد. از سوی دیگر در تجمعات سوگواری محرم خواسته یا ناخواسته فاصله اجتماعی آن‌طور که باید و شاید رعایت نمی‌شود. بنابراین اگر مراسم درست مدیریت نشود، در روزهای آتی با فاجعه مواجه می‌شویم. در هر صورت توصیه‌های لازم توسط من و همکارانم به مردم داده شده است و در نهایت خود شهروندان باید تصمیم بگیرند در شرایط بحرانی کنونی تمایل دارند در مراسم و تجمعات شرکت کنند یا خیر.
- عزاداران از هرگونه تجمع خودداری کنند
من پزشک هستم و فارغ از مسائل مذهبی و دینی و ورای اعتقادات و باورها به شهروندان توصیه می‌کنم از شرکت در هرگونه تجمع خودداری کنند. ما اکنون با اپیدمی بیماری کرونا روبه‌رو هستیم و این بیماری با کسی شوخی ندارد. براساس آمارهای رسمی در هر روز ۲۰۰ نفر از مردم به دلیل بیماری کرونا جان خود را از دست می‌دهند که آمارهای غیررسمی قطعاً بیش از این است. بنابراین، شهروندان فقط در صورتی که جان خودشان و عزیزانشان برایشان مهم نیست در تجمعات شرکت کنند.
- سوگواری در خانه
من پزشک هستم و نمی‌توانم در خصوص اعتقادات دینی و مذهبی مردم اظهارنظر یا قضاوت کنم. امابا توجه به آنچه مربوط به حیطه وظایف و مسئولیت انسانی و شرعی و قانونی من است، باید بگویم در شرایط بحرانی یکی از بهترین راه‌ها برای غلبه بر ویروس کووید ۱۹، جلوگیری از تجمعات است. وقتی ستاد مقابله با کرونا فاصله‌گذاری اجتماعی یک تا ۲ متری را تعیین می‌کند یعنی هرچه انسان‌ها از یکدیگر فاصله داشته باشند، بهتر و سریـع‌تر می‌توان بر این بیماری غلبه کرد. بنابراین وجود ۵، ۱۰، ۱۵ یا ۲۰ نفر در یک مراسـم عزاداری بدون رعایت فاصله‌ها قطعاً می‌تواند فاجعه بار باشد. برگزاری مراسم سوگواری براساس پروتکل ستاد مقابله با کرونا، نظارت و مدیریت بسیار دقیق می‌خواهد که به نظرم نباید چندان به مدیریت‌ها و نظارت‌های کنونی اعتماد کنیم. به هر حال، تمام پزشکان معتقدند حفظ سلامتی شهروندان اهمیت زیادی دارد و مردم خودشان باید بیماری کرونا را جدی بگیرند و مراقب سلامتی خود و اطرافیانشان باشند. در شرایط کنونی ماندن در خانه و خواندن دعا و نیایش و حتی برگزاری مراسم سوگواری همراه با اعضای خانواده می‌تواند بهترین راهکار باشد.