همشهری آنلاین_ سمیرا باباجانپور: سال گذشته، زمانی که گزارش ساختمان پلاک ۴۰ را در محله حصارک منتشر کردیم، بسیاری از اهالی محله حصارک از مالکی گله می‌کردند که بدون مجوز خانه و رستوران خود را گسترش داده است. «علی حصارکی» از اعضای پیشین شورایاری محله حصارک و از معتمدان محله این روزها خبر از دریافت مجوز لازم برای تخریب این پلاک ساختمانی غیرمجاز می‌دهد و می‌گوید: «اگرچه این ساخت‌وساز در روز روشن اتفاق افتاده بود و ماه‌ها طول کشید تا پیگیری‌های ما برای غیرقانونی بودن روند توسعه این ملک به نتیجه برسد، ولی خوشبختانه به نتیجه لازم رسیده‌ایم.»
ساختمان پلاک ۴۰ تنها یک نمونه کوچک از ۸۰درصد ساختمان‌های بدون مجوز و غیرقانونی است که در محله حصارک ساخته می‌شود. اگر به روند رشد فیزیکی محله نگاهی بیندازیم ساخت‌وساز غیرمجاز بیشتر از ساخت‌وساز مجاز و قانونی رونق داشته است. این درحالی است که به گفته «نصرالله حصارکی»، دبیر شورایاری محله حصارک، تنها ۱۰ تا ۲۰درصدخانه‌های این محله سند دارند و مابقی بدون تعیین تکلیف و رسیدگی قانونی رها شده‌اند.
- بی‌توجهی به ارتفاع مجاز ساخت‌وساز
بی‌شک صحبت درباره محله حصارک، کار ساده‌ای نیست. مشکلات و گرفتاری‌های این محله تنها به سازمان و یا ارگان خاصی مربوط نمی‌شود. بلبشویی از ساخت‌وسازهای غیرمجاز که از سال ۱۳۹۵ شکل صعودی به خود گرفت و بدون نظارت جدی رها شده است. از میدان «دانشگاه» در خیابان «سیمون بولیوار» به سوی شمال که بروید پس از مجموعه ساختمان‌های دانشگاه «علوم و تحقیقات» محله‌ای آغاز می‌شود که روز به روز به سمت کوه نزدیک‌تر می‌شود و خانه و آلونک‌هایی که شبانه و غیرمجاز ساخته شده‌اند و حتی ارتفاع مجاز ساخت‌وساز را در حریم کوه رد کرده‌اند.
دبیر شورایاری محله می‌گوید: «گمان می‌کنم مسئولان هم رسیدگی به وضعیت حصارک را فراموش کرده‌اند و یا آنقدر وضعیت محله درهم و برهم است که کسی جرئت نمی‌کند ریسمان اولیه ساماندهی را به دست بگیرد چون از همان ابتدا، کار با یک گره کور مواجه خواهد شد. این نبود رسیدگی موجب شده است تا مشکلات یکی پس از دیگری روی هم تلنبار شود و روند توسعه غیرقانونی محله سرعت بگیرد.»
- شاید حق با اهالی باشد
علی حصارکی که سال‌ها است به‌عنوان معتمد اهالی برای مشکلات محله تلاش می‌کند، می‌گوید: «بهتر است به‌عنوان نمونه از همین ساختمان پلاک ۴۰ صحبت کنیم. یک ملک معمولی که کم‌کم به تجاری تبدیل شد و این رستوران روز به روز به یک رستوران ۲ طبقه توسعه پیدا کرد. به حدی که پله ارتباطی اهالی به خیابان را حذف کردند تا خاکبرداری برای توسعه ملک آسان‌تر شود. این عمل غیرقانونی بیش از یک سال طول کشید تا اثبات شود و اکنون قول تخریب را داده‌اند و امیدواریم زودتر عملی شود و در حد حرف و وعده نباشد. از این دست املاک در حصارک به وفور یافت می‌شود. البته نمی‌خواهم بگویم افراد غریبه این کار را می‌کنند، بسیاری از حصارکی‌ها نیز به این موضوع دامن می‌زنند. اگر از جانب اهالی محله بخواهم صحبت کنم، باید بگویم حق دارند وسال‌ها است که باغ و زمین‌هایشان را از دست داده‌اند. دانشگاه روز به روز توسعه پیدا کرد و بخش عظیمی از ورودی محله حصارک را تصاحب کرد. ولی این توسعه کوچک‌ترین منفعتی برای حصارک نداشت و تنها آلونک‌سازی و ساختمان‌های غیراصولی برایمان مانده است. طرح تفصیلی اجرا نمی‌شود. دستورالعمل‌های شهرسازی نادیده گرفته می‌شود. وضعیت اسناد ملکی بلاتکلیف است. در این شرایط، یک حصارکی که در این محله حق آب و گل دارد، هیچ منفعتی نمی‌برد. در نتیجه از نگاه او تنها گزینه پیش رو اضافه کردن یک واحد به ملک کنونی‌اش باقی می‌ماند. همین تفکر موجب شده تا ساخت‌ساز غیرمجاز در این محله رونق بگیرد.»
- مهمانان ناخوانده
بیش از ۲ هزار مهاجر و اتباع خارجی در محله حصارک زندگی می‌کنند. این مهاجران بیشتر در حاشیه دره حصارک سکونت دارند و این محدوده را به یک آلونک‌نشینی نابسامان تبدیل کرده‌اند. به گفته حصارکی، وقتی وضعیت حصارک و املاکش نامشخص است، در نتیجه خانه‌های بدون سند در مقایسه با محله‌های دیگر قیمت کمتری دارند و حتی اجاره‌بهای ملک نیز با محله‌های دیگر فرق دارد. بنابراین، افراد کم درآمد به‌ویژه اتباع خارجی به زندگی در این محله ترغیب می‌شوند. شبانه بلوک‌ها روی هم سوار می‌شود. چند پنجره آهنی و یک سقف. این تعریف خانه در حصارک است. سپس خیلی زود، پشت پنجره خانه‌ها پرده‌های رنگی نصب می‌شود. تب تند بی‌قانونی کم‌کم بعضی از حصارکی‌ها را هم مبتلا کرده است. حرف حسابشان این است که چطور آنها می‌سازند، پس ما هم می‌سازیم و بالامی رویم.»
- سازه‌هایی که به یک موبند است
محله حصارک در شمال منطقه ۵ شهرداری و شمال شهر تهران قرار دارد. این محله از شمال به دامنه‌های «البرز» و آبریز کوه‌های «امامزاده داود» (ع) و «کیگا» و «سولقان» می‌رسد. در شرق با محله مرادآباد همسایه است ولی دارای مرز مشخصی نیست. در غرب، رودخانه‌های «وسک» و حصارک، این محله را از «شهران شمالی» جدا می‌کنند و در جنوب بلوار سیمون بولیوار در حد فاصل حصارک و «جنت‌آباد شمالی» قرار گرفته است. علی حصارکی می‌گوید: «من بارها برای مدیران شهری حرف زده‌ام و مشکلات محله را گوشزد کرده‌ام. مشکلاتی که نه در قامت یک مشکل محلی بلکه می‌تواند به‌عنوان یک فاجعه مطرح شود. خدا نکند زلزله بیاید. خانه‌های حصارک توان کوچک‌ترین تکان را هم ندارد. باور کنید روی زمین و خاک، خانه ساخته‌اند. نه گودبرداری و نه نظارت مهندسی انجام شده است. شب می‌خوابیم و صبح بلند می‌شویم و می‌بینیم نوک کوه یک خانه ساخته شده است. نه مردم گوششان بدهکار است و نه مسئولان تصمیم جدی و کارآمدی می‌گیرند. همه چیز رها شده، حتی تخریب به اصطلاح خانه‌های غیرمجاز هم تا به امروزکاری از پیش نبرده است.»
- حصارک به یادماندنی دیروز
مکان اصلی شکل‌گیری حصارک، حول یک چشمه قرار داشته است، اگر بخواهیم ساختمان کالبدی و یا فرایند شکل‌گیری هسته مرکزی روستا را بررسی کنیم به این چشمه خواهیم رسید. دلیل نامگذاری این محله به حصارک این است که مردم از کوه و دشت این محله به‌عنوان چراگاه دام‌های خود استفاده می‌کردند و چشمه‌پرآب آن هم آبشخور این حیوانات بوده است. اندک‌اندک اطراف این چشمه از سوی دامداران، حصارهایی زده شد و آنها دام‌های خود را در حصارهایی که ساختند، نگهداری می‌کردند. هردامدار یک آغل یا حصار جدا داشت، همین سبب شد تا کم‌کم به آن منطقه، حصارک گفتند.
در جلد نخست «جغرافیای تاریخی شمیران» از ۲ حصارک یاد شده است، یکی حصارک «تجریش» و یکی حصارک «کن». حصارک کنونی همان حصارک کن قدیم است. حصارک کن متصل به اراضی کن است. از شمال به رشته کوه‌های «توچال»، از جنوب به جاده قدیمی کن به تجریش، از شرق به «مرادآباد» و از غرب به زمین‌های کن متصل می‌شود و تا تجریش حدود ۱۸ کیلومتر فاصله دارد. در این ده، غلات، انار، انجیر، گیلاس، هلو، آلبالو، گردو و توت به عمل می‌آمد و از انواع صیفی، توت‌فرنگی هم کاشته می‌شد.