همشهری آنلاین_ زهرا بلندی: جعفرآباد روستایی با حدود ۲۰۰سال قدمت جزء بخش آفتاب منطقه۱۹ است. در بزرگراه شهید هاشمی، قبل از بهشت زهرا(س) قرار دارد. مسیر ورودی روستا پر از فضاهای بایر است، اما بعد ازورود به خیابان اصلی کم‌کم فروشگاه‌های برنز به چشم می‌خورد. دهیار روستای جعفرآباد باقراف که از ابتدا در جریان شکل‌گیری این واحدهای تجاری بوده است، می‌گوید: «از سال۱۳۷۴ روزهایی که اینجا متروکه و بدون امکانات بود، ساکن این روستا هستم. در اینجا آرایشگری می‌کردم و تزریقات انجام می‌دادم. نه تنها در روستای جعفرآباد، بلکه اهالی روستای قلعه‌نو هم من را به مرور زمان شناختند. سال۱۳۸۱ چون تنها ساکنی بودم که دارای مدرک دیپلم بود، به‌عنوان دهیار روستا انتخاب شدم. با آغاز فعالیتم تمام تلاشم را برای پیشرفت این روستا به کار گرفتم. از آسفالت، عریض کردن خیابان، تعمیر سیم‌های روشنایی، سنگفرش شدن پیاده‌روها، نصب آلاچیق، لوله‌کشی گاز تا ارتقای سیستم برقی روستا از جمله اقداماتی است که در مدت فعالیتم انجام شده است.»
«عشرت قربانی» با بیان اینکه حدود ۷۰۰ شهروند ایرانی و افغانستانی در این روستا سکونت دارند و روزانه حدود ۴۰۰نفر در این روستا تردد می‌کنند، ادامه می‌دهد: «بعد از مدتی متوجه شکل‌گیری چند کارگاه ریخته‌گری و تولیدی آینه و شمعدان برنز شدم که توسط تعدادی از ساکنان قدیمی روستا یا تولیدکنندگان بازار راه‌اندازی شده بود.» او با اشاره به برگزاری نمایشگاه بین‌المللی روستایی و دعوت از روستاییان برای شرکت در این نمایشگاه در سال۱۳۹۰می گوید: «قرار شد دستاوردهای روستا را در این نمایشگاه عرضه کنیم. روستای ما هم با دستاوردهای صنعتی برنزی همچون آینه، شمعدان و دیگر مشتقات برنزی در این نمایشگاه شرکت کرد و از آن پس با آگاهی بیشتر مردم و مسئولان تلاش ما برای گسترش این کارگاه‌ها بیشتر شد.» قربانی ادامه می‌دهد: «از آن پس ارتقای کارگاه‌های تولیدی و جذب جوانان روستا به این کار به هدف اصلی‌مان تبدیل شد. تا حدی که اکنون جمعاً تعداد کارگاه‌های تولیدی و فروشگاه‌ها به۸۰ مورد رسیده است. با این رشد نه تنها بسیاری از جوانان و بانوان روستا صاحب شغل شده‌اند، بلکه باعث شده روستای جعفرآباد به‌عنوان ۳۰روستای برتر استان تهران و جزء ۱۰۰روستای برتر کشور شناخته شود.»
- نقش تولیدکنندگان در شکل‌گیری بازار برنز
خیابان اصلی این روستا به راسته تجاری محصولات برنزی تبدیل شده و در قسمت پشتی بیشتر فروشگاه‌های آن، کارگاه‌های تولیدی تعبیه شده است. حضور خریداران خرد در روستا نشان می‌دهد فروشندگان علاوه بر پذیرش سفارشات عمده به فروش جزئی این محصولات هم می‌پردازند. «مرتضی مهرابیان» کارآفرین و تولیدکننده ۴۱ساله این بازار روستایی است؛ کسی که در تبدیل ساکنان روستایی به تولیدکنندگان برجسته برنز و شکل‌گیری بازار مؤثر بوده است. او با اشاره به اینکه فعالیت خود را در این حرفه از سال۱۳۸۲ با چند نیروی کار در بازار تهران شروع کرده است، می‌گوید: «سال۱۳۸۵ باتوجه به اجباری شدن خروج صنایع آلاینده از شهر فضای کاری‌ام را به اینجا انتقال دادم.» مهرابیان با اشاره به اینکه این محیط برای انجام فعالیت‌هایی همچون ریخته‌گری مناسب است، از موقعیت جغرافیایی خوبی برخوردار بوده و نیروی کار زیادی دارد، می‌گوید: «ابتدا کارم را با ۵نیروی کار شروع کردم. خیلی طول نکشید که تعداد کارکنان به حدود ۱۵۰نفر رسید. نیمی از آنها ساکنان روستا بودند، اما به تدریج با گران شدن مواد اولیه و سخت شدن تولید و از سوی دیگر شیوع ویروس کرونا، تعداد نیروهای کارمان کمتر شد و اکنون در این فضای بزرگ فقط ۳۰نفر مشغول به کار هستند. این در حالی است که بسیاری از کارکنان در کار پیشرفت زیادی داشته و کارگاه تولیدی برای خودشان راه‌اندازی کرده‌اند.»
صفر تا صد کار اینجا انجام می‌شود. ۲کارگاه بزرگ تولید و ریخته‌گری و فروشگاه بزرگ دارد، اما عجیب است که در اینجا فقط ۳۰نیروی کار فعالیت می‌کنند. وقتی در این‌باره از مهرابیان سؤال می‌کنیم، می‌گوید: «همکاری خوب دهیار و اعضای شورای روستا همیشه شامل حال ما بوده است، اما با افزایش قیمت مواد اولیه، مشکلات بیمه، مالیات و... شرایط کار ما هم سخت‌تر شده است.» او درباره شیوه کارشان می‌گوید: «مواد اولیه مثل شیرآلات و مفرغ را تهیه و با ریخته‌گری به شمش برنج تبدیل می‌کنیم و لوستر، آینه کنسول، بوفه، میز پذیرایی و هرچیز برنزی دیگری از آنها می‌سازیم. سپس این تولیدات در بازار تهران، شهرهای دیگر و کشورهایی همچون ارمنستان، روسیه، سلیمانیه و... عرضه می‌شود.»
دیگر تولیدکننده قدیمی این روستا «داود داودی» است که خودش در محل کار حضور ندارد و پسران ۱۶ساله‌اش در نبود او بر فعالیت کارگاه و فروشگاه نظارت دارند. سهیل با اشاره به اینکه او و برادرش از ۳سال پیش کار را از پدرشان یاد گرفته و اکنون بیشتر در بخش ثبت سفارش و فروش فعالیت دارند، می‌گوید: «پدرم از ساکنان قدیمی روستاست و از ۲۵سال پیش وارد این کار شده است. ابتدا کار خود را با ریخته‌گری شروع کرد و بعد از مدتی به تولید محصولات برنزی روی آورد. اکنون در کارگاه و فروشگاهمان ۲۰نفر مشغول به کار هستند و به تولید کالاهایی مثل لوستر، آباژور، استند، شمعدان، مجسمه حیوانات، انواع میز و... می‌پردازند.»
«داود غلامی» تولیدکننده‌ای که کارآفرینی و تولید را از۲۵سال پیش آغاز کرده است، با اشاره به اینکه تاکنون این کار را به حدود ۴۰۰نفر آموزش داده است، می‌گوید: «آن روزها اینجا یک روستای متروکه بود من کارم را با ریخته‌گری شروع کردم و کم‌کم ساخت همه مشتقات برنزی هم به آن اضافه شد.» او درباره مشکلات تولیدکنندگان این بازار می‌گوید: «طی سالهای اخیر با کاهش قدرت خرید شهروندان، تقاضا هم کمتر شده است. دلیل انتخاب این کار علاقه خاصم به این رشته بود. در حال حاضر ۴۰نفر در اینجا مشغول به کار هستند که ۵نفر ساکن روستا هستند، اما علاوه بر این، تعداد زیادی از افراد کار را یاد گرفته و خودشان به‌عنوان تولیدکننده مشغول به کار شده‌اند.»
- موفقیت جوانان در تولید برنز
ابزار کارش را به دست گرفته و در خلوت خود در حال مونتاژ لوستر است که وارد مغازه‌اش می‌شویم. «محمدحسین محمدی» با بیان اینکه از کودکی ساکن این روستا بوده و در جریان اتفاقات ریز و درشت آن قرار دارد، می‌گوید: «۵سال پیش وقتی متوجه فعالیت بسیاری از جوانان روستا در این حرفه شدم، تصمیم گرفتم من هم کار را یاد بگیرم. کار را از تولیدکنندگان یاد گرفتم و خیلی زود فعالیت شخصی‌ام را در بخش تولید آغاز کردم.» محمدی با اشاره به اینکه فقط با یک میلیون تومان سرمایه که قرضی هم بود، فعالیتش را در یک فضای یک متری شروع کرده است، می‌گوید: «ابتدا به فروش اینترنتی محصولاتم در فضای مجازی مشغول بودم، اما به مرور زمان تعداد مشتریانم بیشتر شد.» این تولیدکننده جوان با بیان اینکه صفر تا صد کار را خودش انجام می‌دهد تا کار تمیز و خاصی را به دست مشتری بدهد، می‌گوید: «ماه‌های اول هرچه سود کسب می‌کردم، خرج خرید مواد اولیه می‌شد تا تولیداتم را ارتقا دهم. من هر طرح یا ایده‌ای که مشتری داشته باشد، پیاده می‌کنم و کار مورد نظر آنها را می‌سازم.» وقتی از دلیل نبود نیروی کار در کارگاهش سؤال می‌کنیم، می‌گوید: «قبل از شیوع کرونا، با برخی خانواده‌ها به‌صورت کار در منزل همکاری می‌کردم. کار را به آنها می‌دادم تا در خانه مونتاژ کنند و دستمزد بگیرند. افرادی را می‌شناسم که دوست دارند در کنارم مشغول به کار شوند، اما با وجود ویروس کرونا، کمی کسب و کارمان از رونق افتاده است و توان مالی جذب کارگر را ندارم. اگر اوضاع بهتر شود، حتماً جذب نیروی کار از جوانان ساکن در روستا جزء اولویت‌هایم خواهد بود.»
«میثم سمیعی» دیگر کاسب جوان این روستاست. او با اشاره به اینکه کار تولید را از سال۱۳۹۰ همراه برادرش که تولیدکننده بزرگی است آغاز کرده، می‌گوید: «آن زمان به این شکل نبود که تعداد فروشگاه‌ها زیاد باشد. همه در کارگاه‌ها مشغول به تولید بودیم و محصولات خود را خارج از روستا به فروش می‌رساندیم، اما رشد این حرفه و افزایش تعداد مغازه‌ها شرایط کار را راحت‌تر کرده است.» او درباره مشکلات کارش می‌گوید: «ما بیشتر با مشکل تبلیغات روبه‌رو هستیم چون هنوز خیلی از شهروندان ما را نمی‌شناسند. این درحالی است که مانند راسته‌های تجاری محله ابوسعید، بازار تهران و... اینجا هم رشد خوبی داشته است.»
- کارگران امروز؛ تولیدکنندگان فردا
نه تنها صاحبان خط تولید، بلکه کارگران این کارگاه‌ها هم از کاری که انجام می‌دهند رضایت دارند. «عبدالله امیری» جوان ۲۵سالهای است که از ۶سال پیش در بخش تولید یکی از کارگاه‌های قدیمی فعالیت می‌کند. او درباره آغاز فعالیتش در این حرفه می‌گوید: «بیکار و دنبال کار بودم. وقتی پیش آقای مهرابیان آمدم، من را به‌عنوان نیروی کار پذیرفت. کارم را خیلی دوست دارم و تمام تلاش خود را به کار گرفته‌ام تا نحوه کار را یاد بگیرم و روزی خودم بتوانم در این روستا یک کارگاه راه بیندازم.» «محمد عظیمی» جوان ۱۹سالهای که از ۱۳سالگی فعالیت خود را در یکی از کارگاه‌های این روستا شروع کرده است، می‌گوید: «از روزی که فعالیت در این کارگاه را شروع کردم، علاقه زیادی به تولید برنز در من ایجاد شده است. هر روز چیزهای بیشتری از این کار یاد می‌گیرم و این روزها بزرگ‌ترین آرزویم این است که روزی برسد که خودم هم تولیدکننده شوم و یک کارگاه راه بیندازم و برای جوانان محله اشتغالزایی کنم.» بانوانی که در این مراکز تجاری مشغول به کار شده‌اند، بیشتر در بخش‌های مونتاژ و فروشندگی فعالیت می‌کنند. «ستایش امیری» دختر۲۰سالهای که ۶سال از سکونتش در این روستا می‌گذرد و از ۳سال پیش فعالیتش را در یکی از کارگاه‌ها شروع کرده است، می‌گوید: «ابتدا فعالیتم را در بخش تولید و مونتاژ شروع کردم، اما بعد از مدتی کوتاه وارد حوزه فروش شدم. کار کردن در چنین فضایی سختی‌های زیادی دارد، اما در عین حال دوستداشتنی است.» امیری با اشاره به اینکه محیط کارش را خیلی دوست دارد، می‌گوید: «به مرور زمان تولید مشتقات برنزی را به‌طور کامل یاد گرفتم و بعد از ۷ماه در بخش فروشندگی به فعالیتم ادامه دادم.» او که تا ششم دبستان تحصیل کرده و در صورت داشتن شرایط دوست دارد ادامه تحصیل بدهد، درباره تصمیمش برای آینده می‌گوید: «دوست دارم روزی خودم به یک تولیدکننده و کارآفرین تبدیل و در ایجاد شغل برای بانوان محله مؤثر واقع شوم.»
- جعفرآباد یکی از ۳۰روستای دارای محصول تهران
روستای جعفرآباد باقراف با ۱۰۴خانوار و ۷۲۷نفر جمعیت (براساس سرشماری سال۱۳۹۵) در بخش آفتاب تهران واقع شده است. بیشتر اهالی روستا در امر کشاورزی و کارگاه‌های ساخت آینه و شمعدان و لوستر اشتغال دارند. صنعت تولیدات برنزی در روستا باعث شده که برای بیش از ۲۰۰نفر از ساکنان روستا و ۵۰۰نفر از روستاهای اطراف اشتغال ایجاد شود و روستا بدون فرد بیکار باشد.
در حال حاضر تمام جوانان و اهالی روستا در کارگاه‌های برنزکاری، تولید آینه و شمعدان و لوستر و... مشغول به کار هستند. این در حالی است که زمینه اشتغالزایی برای سایر نیروهای کار روستاهای اطراف هم فراهم شده است. این امر علاوه بر ارتقای سطح درآمد اهالی روستا، اشتغال، کاهش مهاجرت و تثبیت و حتی جذب جمعیت جدید روستا را هم به همراه داشته است. بیش از ۶۰کارگاه بزرگ و کوچک در این روستا فعال هستند و محصولات تولیدی آنها در نقاط مختلف کشور توزیع و به برخی از کشورهای خارجی صادر می‌شود. این روستا سال۱۳۹۵ در دومین نمایشگاه توانمندی‌های روستاییان و عشایر به‌عنوان ۳۰روستای دارای محصول استان تهران معرفی شده است.