همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: اسفند ماه سال گذشته و با اعلام رسمی ورود کرونا به ایران، فعالیت‌های خانه هنرمندان هم مثل بسیاری دیگر از مجموعه‌های فرهنگی، متوقف شد. این تعطیلی موقت البته ضرر بزرگی به چرخش اقتصاد این خانه زد. با این حال تا همین ماه گذشته که صحبت‌هایی از تعطیلی این خانه شد، به کارش ادامه داد. این گزارش نگاهی است به وضعیت امروز خانه هنرمندان.
بعد از مدت‌ها تعطیلی به دلیل کرونا، نیمه‌های اردیبهشت شکسته و بسته خانه هنرمندان کارش را شروع کرد، بیشتر به‌صورت رویدادهای مجازی و برنامه‌ای هم اگر بود با کمترین تعداد جمعیت برگزار می‌شد. باغ و خانه هنرمندان که هر غروب و با باز شدن گالری‌ها و سالن نمایش محل رفت‌وآمد دانشجویان و هنرمندان و مخاطبان گالری‌ها و نمایش‌ها و اهالی محل می‌شد، خالی از جمعیت شد و کرونا چنان حال و هوای اینجا را تغییر داد که برای دوستدارانش غمناک بود. امیدها بر این بود که با گذر زمان وضعیت خانه هنرمندان بهتر شود، اما این اتفاق نیفتاد و برعکس هرچه زمان رفت، وضع هم بدتر شد.
خانه هنرمندان تقریباً تمام منابع درآمدش را از دست داد و کار به جایی رسید که «مجید رجبی معمار» مدیر خانه هنرمندان در مصاحبه‌ای که اواخر مرداد با خبرگزاری ایسنا داشت، درباره تنگناهای مالی این مجموعه به‌طور جدی هشدار داد و از وزارت ارشاد و شهرداری به‌عنوان مالک این خانه درخواست حمایت کرد. اما هیچ اتفاقی نیفتاد. در این مدت در فضای مجازی و غیررسمی هم مطالب زیادی درباره وضعیت نامطلوب خانه هنرمندان منتشر شد. حدود یک ماه بعد، بعضی از اعضای شورای عالی خانه هنرمندان و از جمله «ایرج راد» اعلام کردند در این شرایط تنها راه پیش روی این خانه، تعطیلی است.
در ۱۷ شهریور، رجبی معمار مصاحبه دیگری با ایسنا کرد و این بار با تغییر لحن و جدی‌تر درباره مصائب پیش روی خانه هنرمندان هشدار داد و رسماً اعلام کرد بدون هرگونه تعارف خانه هنرمندان ایران بعد از سال فعالیت در آستانه تعطیلی است. او گفت: «وضعیت خانه هنرمندان به هیچ‌وجه خوب نیست. چراکه بعد از کرونا تقریباً تمام منابع درآمد این مکان از بین رفته است. در حالی که قبلاً این مکان از راه فروش بلیت نمایش‌ها، فروش آثار هنری در گالری‌ها، کافه رستوران و فروشگاه‌های خود می‌توانست بخشی از هزینه‌هایش را پوشش دهد. بقیه هزینه‌ها هم از طریق شهرداری تأمین می‌شد، ولی امسال هیچ یک از این منابع درآمدی وجود ندارد و شهرداری هم به دلیل مشکلات مالی نتوانسته هیچ کمکی بکند.»
وزارت ارشاد و سازمان برنامه و بودجه هم به گفته مدیرعامل خانه هنرمندان هیچ کمکی به این خانه نکرده‌اند و همه اینها باعث شده امروز خانه هنرمندان برای پرداخت حقوق کارکنان کم شمارش هم دچار مشکل باشد.
- دردسر پروتکل‌های بهداشتی
از تیر ماه کم‌کم مجموعه‌های مختلف فرهنگی که به دلیل اپیدمی‌کرونا تعطیل شده بودند، فعالیت‌هایشان را با شکل‌های مختلف شروع کردند. تنها دستورالعملی هم که دولت برای بازگشایی این مجموعه‌ها اعلام کرد، رعایت قوانین بهداشتی خاص این دوران بود و همه چیز به مدیران مجموعه‌ها واگذار شد. خانه هنرمندان هم جزو این مجموعه‌ها بود. مجموعه خانه هنرمندان و تماشاخانه ایرانشهر واقع در محوطه خانه هنرمندان، کارشان را دوباره شروع کردند و تنها موظف به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و برگزاری برنامه‌ها با تعداد کم تماشاگر شدند. رجبی معمار اما این موضوع را نوعی رفع مسئولیت عنوان کرده و گفته اگر ایرانشهر و خانه هنرمندان بخواهند هر روز چنین مواردی را رعایت کنند و چنین امکانات بهداشتی را فراهم کنند، متحمل هزینه‌های سنگین خواهند شد.
- خانه هنرمندان تعطیل‌بردار نیست
گفت‌وگوی ما با «مجید رجبی معمار» اما شامل خبرهای خوبی است. او می‌گوید خانه هنرمندان تعطیل نیست و تعطیلی‌بردار هم نیست. رجبی معمار خبر می‌دهد به تازگی کمک‌هایی از سوی شهرداری به خانه هنرمندان شده است که در این شرایط سخت کارگشا بوده است ودرصدی از هزینه‌ها را تأمین کرده است. هرچند می‌گوید دولت همچنان هیچ کمکی به این خانه نکرده است، اما امیدوار است با جلسات و پیگیری‌های انجام شده اتفاقات مثبتی برای حفظ این خانه بیفتد.
- خانه‌ای برای هنرمندان و هنردوستان
خانه هنرمندان بیست و یک سال است که فعالیت می‌کند و در این مدت در این محل نمایش‌های زیادی اجرا شده، نقاشی‌های بسیاری از نقاشان مطرح کشور در آن روی دیوار رفته و فیلم‌های زیادی به نمایش درآمده است. این مکان محلی برای هنرمندان است تا بتوانند تجربه کنند و کارهایشان را به نمایش بگذارند. در کنار اینها احساس، تعلق خاطری در هنرمندان و همین‌طور مخاطبان و تماشاگران آثار به نمایش درآمده در آن نسبت به این خانه ایجاد شده که به هیچ عنوان نمی‌توان آن را نادیده گرفت. بسیاری از شهروندان از این مکان خاطراتی دارند که هر بار حضور، این خاطرات را زنده می‌کند.
حتی کسانی که مخاطب خانه هنرمندان نیستند، با نشستن در باغ و محوطه آن ساعت‌های دلنشینی را می‌گذرانند که تماشای جنب‌وجوش هنرمندان و آثار هنری که‌گاه‌به‌گاه در محوطه به نمایش گذاشته می‌شود، آن را دلنشین‌تر می‌کند. تمام اینها یعنی خانه هنرمندان یکی از مراکز هنری جدی و دوستداشتنی تهران است که مدیران شهری و دولتی در برابر آن مسئولند. اختصاص بودجه به این خانه می‌تواند این خانه را از دوران سخت عبور دهد و آن را زنده نگه دارد.
- درباره بنای خانه هنرمندان
آنچه درباره باغ هنرمندان که خانه هنرمندان در آن قرار گرفته، مشهور است این است که اینجا یکی از باغ‌های دوره ناصرالدین‌شاه به نام فیشرآباد بوده است. فیشرآباد در واقع باغی بوده که آن سوی خندق شمال میدان فردوسی امروزی و خیابان علاءالدوله قرار داشته و به مسیو فیشر که یک دیپلمات اتریشی بوده تعلق داشته است. اما در دوران جنگ جهانی دوم این باغ به انبار تسلیحات متفقین تبدیل می‌شود. این محوطه بعد از خروج متفقین در اختیار نیروهای نظامی‌کشور قرار می‌گیرد و تا سال ۷۵ هم کاربری‌اش به همین منوال بوده است.
اما در این سال شهرداری تهران این باغ و محوطه را در اختیار می‌گیرد و آن را باغ هنرمندان می‌نامد. در این باغ اما مهمانخانه‌ای وجود داشته که با بازسازی زیر نظر بهروز غریب پور، از کارگردانان تئاتر، به یک مرکز هنری به اسم خانه هنرمندان تبدیل می‌شود. تا سال ۸۸ خانه هنرمندان با ۴ گالری، یک تماشاخانه و کافه و رستوران تنها ساختمان فرهنگی این باغ بود. اما در تیرماه همین سال تماشاخانه ایرانشهر با ۲ سالن نمایش افتتاح و با افتتاح آن این محوطه رسماً به پاتوقی برای اهالی تئاتر تبدیل شد.