همشهری آنلاین_ سمیرا باباجانپور: پس از گذشت ۶ ماه از شیوع ویروس «کرونا» که مانع از ادامه فعالیت‌های مستمر کانون نجوم فرهنگسرای معرفت شده بود، این هفته اعضای کانون با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حیاط فرهنگسرای معرفت دور هم جمع شدند تا زیبایی‌های آسمان را تماشا کنند. همراه شدن با این کانون، جذابیت‌های وصف ناشدنی دارد زیرا شما می‌توانید از دریچه یک «تلسکوپ»، آسمان شهر را متفاوت‌تر ببینید و از لابه‌لای همه تاریکی‌ها در دورترین نقطه ممکن، عظمت پروردگار را به نظاره بنشینید.
«نرجس پاک نهال»، دبیر کانون نجوم شباهنگ، بیش از ۱۱ سال است که در زمینه علم نجوم فعالیت می‌کند و علاقه‌مندان زیادی را به سوی علم نجوم و شناخت آسمان راهنمایی کرده است. به گونه‌ای که صدها نفر در کانون نجوم شباهنگ با علم شیرین و جذاب نجوم آشنا شده و مسیر زندگی‌شان تغییر کرده است و از طریق این علم، شغل و رشته دانشگاهی خود را دنبال کرده‌اند. نرجس پاک نهال که تحصیل کرده رشته «مدیریت امور فرهنگی» است و در حال حاضر در رشته «مدیریت گردشگری» نیز تحصیل می‌کند، تنها به دلیل بها دادن به علاقه دخترش به این علم وارد شده و بعدها آنقدر به ستاره‌شناسی و آسمان علاقه پیدا کرده که یکی از فعال‌ترین کانون‌های نجوم پایتخت را راه‌اندازی کرده و هدایت می‌کند. او می‌گوید: «زمانی که دخترم دوره راهنمایی را می‌گذراند، با نجوم آشنا شد و علاقه او به این علم در حدی بود که مطالعه‌های زیادی انجام داد و من هم چون علاقه‌اش را دیدم، همراهی‌اش کردم. بعدها او در رشته «فیزیک» تحصیل کرده و مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته نجوم کودکان از «روسیه» دریافت کرد و رتبه نخست را بین همکلاسی‌هایش به دست آورد. خاصیت این علم، جذابیت آن است. در طول این سال‌ها، هر فردی که به کانون مراجعه کرده از علاقه خود به آسمان سخن گفته است، فرقی هم نمی‌کند، ما درکانون عضو ۴ تا ۸۰ ساله داریم. بانوی ۸۰ ساله‌ای که وقتی برای عضویت پیش ما آمد از علاقه‌ای صحبت کرد که از کودکی با او بوده است.»
- رصد شبانه آسمان تهران
«رصدخانه»های دیدنی تهران متأسفانه بیشتر در محدوده شمال تهران قرار گرفته‌اند و غرب تهران هیچ رصدخانه‌ای ندارد. پاک نهال، مسئول کانون نجوم شباهنگ در این باره می‌گوید: «سال ۱۳۸۸ برای نخستین بار در فرهنگسرای معرفت، کانون شباهنگ را راه اندای کردیم. همان سال‌ها برنامه جذابی را آغاز کردیم که در نوع خود منحصربه‌فرد بود و تا به کنون در پایتخت انجام نشده بود. برای برنامه «رصد شبانه تهران»، با تلسکوپ شخصی که درپشت‌بام فرهنگسرا قرار داده بودیم، مردم را برای دیدن آسمان شب تهران دعوت می‌کردیم. آنقدر استقبال از این برنامه زیاد بود که موجب شد فرهنگسرا یک تلسکوپ بخرد. مردم گروه گروه صف می‌کشیدند تا آسمان را از دریچه تلسکوپ ببینند. در این میان، خاطره جالبی هم برایمان رقم خورد. پیرزن پا به سن گذاشته‌ای هم با چادر گل گلی و نان بربری که در دست داشت، در صف منتظر بود و مدام سؤال می‌کرد کی نوبتم می‌شود؟ وقتی از او درباره حضورش پرسیدم، گفت: «آرزو دارم ماه و ستارگان را از نزدیک ببینم.»
- آسمان شب‌های روستای وردیج
تورهای گردشگری کانون شباهنگ با سفرهای نیم‌روزی به رصدخانه‌های معروف تهران و حتی تورهای رصد آسمان دربیابان از جذابیت‌های همراهی با این گروه فعال است. اما پاک نهال، از جذاب‌ترین آسمان غرب تهران نام می‌برد که می‌شود از فراز روستای «وردیج» در منطقه ۲۲ نظاره کرد. او می‌گوید: «رصد آسمان از روستای وردیج بسیار دیدنی است، چون در این محدوده کمترین آلودگی نور را در آسمان داریم.»
- آلودگی نوری پایتخت
مسئول کانون شباهنگ از آلودگی نور در آسمان تهران گله می‌کند و می‌گوید: «یادم می‌آید شب‌های تهران آنقدر پر ستاره بود که وقتی بالای پشت‌بام می‌رفتیم، دلمان می‌خواست ستاره‌ها را بچینیم. اما اکنون تهران پر از آلودگی نوری است. نورهای اضافی موجب شده تا تاریکی در آسمان داشته باشیم. از سویی، آلودگی هوا و ذرات آن هم تأثیرگذار بوده است. با این حال با تلسکوپ می‌توان ماه و سیاراتی همچون «زهره»، «مریخ»، «مشتری» و قمرهای آن را می‌توان دید. سیاره «زحل» با حلقه‌هایش بسیار دیدنی است. اگر هوای تهران صاف و غبارآلود نباشد، صورت فلکی «خوشه پروین» دیده می‌شود.»
- در حضور استادان نجوم
جلسات هفتگی به همراه کارگاه نقاشی نجومی، کارگاه ساعت آفتابی، کارگاه ساخت تلسکوپ و همایش‌ها و سمینارهای مختلف در کنار تورهای رصد آسمان در تهران و بیابان از برنامه‌های این کانون علمی است. پاک نهال، در ادامه از حضور استادان بنام علم نجوم در برنامه‌های کانون، می‌گوید: «خوشبختانه استادان بنام در این کانون ما را همراهی می‌کنند. کلاس‌های ما از سطح آماتور، متوسطه و حرفه‌ای تقسیم‌بندی می‌شود و بیش از ۵۰۰ عضو ما را همراهی می‌کنند. البته همراهی ارگان‌ها و سازمان‌های فرهنگی و آموزشی می‌تواند در توسعه این علم مؤثر باشد. برگزاری غرفه‌های علم نجوم و زیست‌شناسی آسمان در بوستان‌ها و رصد آسمان می‌تواند از برنامه‌های جذاب شهروندی باشد.»