همشهری آنلاین_مهدی اسماعیل‌پور: زمین‌های که برای خودش دانشگاه «فوتبال» بود و بدون گرفتن یک ریال شهریه، فوتبالیست‌های خبره و آبدیده‌ای را پرورش می‌داد. با رونق گرفتن صنعت ساخت‌وساز، زمین‌های خالی و خاکی تهران بلعیده و شمارش معکوس برای پایان چند دهه سلطه زمین‌های فوتبال آغاز شد و امروز تقریباً چیزی از آنها باقی نمانده است! زمین‌های فوتبال خاکی که در غرب تهران امثال «علی کریمی»، «محسن گروسی»، «مرتضی کرمانی مقام» و «اکبر یوسفی» را درون خود رشد و پرورش داده بودند، به خط پایان رسیدند و تمام شدند.
در این سوژه به نسبت تکراری، این بار به دنبال پاسخ این سؤال هستیم که چرا کار به اینجا کشید و اصلاً چه راه‌حلی برای کنترل و مدیریت کردن آن وجود دارد؟ گزارشی که به یک خبر خوب از سوی رئیس سازمان ورزش شهرداری منتهی شد.
شهرداری وقت برای پر کردن این خلأ و جلوگیری از خاموشی کامل چراغ ورزش و فوتبال در محله‌ها به ساخت زمین‌هایی اغلب با ابعاد کوچک و به اصطلاح «فوتسالی» روی آورد. زمین‌های رایگانی که در ابتدا استقبال شهروندان از آنها خوب بود، اما رفته رفته برای آنها نرخ و سانس تعریف کردند که سال به سال هم سیر صعودی داشت.
ضربه آخر زمانی بر پیکر زمین‌های چمن مصنوعی محله‌ها زده شد که به چشم یک منبع درآمد به آنها نگاه شد و در اختیار و اجاره مدارس فوتبال و بخش خصوصی قرار گرفت. تعرفه اجاره و استفاده از زمین‌های چمن مصنوعی آنقدر بالا است که اگر کسانی هم پیدا شوند که هنوز فرصت دویدن دنبال توپ و شوق و ذوق فوتبال بازی کردن داشته باشند هم قید این هیجان و علاقه را بزنند.
این گزارش به وضعیت زمین‌های چمن مصنوعی و تعرفه بالای آنها اختصاص دارد. در این گزارش نخست سراغ برخی از زمین‌های چمن مصنوعی غرب تهران رفتیم و تعرفه قیمت آنها را بررسی کردیم. قیمت این زمین‌ها ارتباط مستقیمی با موقعیت جغرافیایی، امکانات و کیفیت چمن آنها دارد. زمین‌هایی با ابعاد کوچک در محله‌های پایین‌تر که دسترسی به آنها سخت‌تر است و چمن مصنوعی‌شان هم بی‌کیفیت و خراب شده است، تعرفه کمتر و قیمت ارزان‌تری دارند.
- هرچه زمین بهتر، قیمت بالاتر
«امیر محمد صبوری»، جوان هم‌محله‌ای که اغلب به همراه دوستانش در همین زمین ورزشی‌ها محله پابه توپ می‌شود می‌گوید: «من و تعدادی از روستانم یک تیم کوچک فوتبالی تشکیل دادیم، برای همین از چند و چون اجاره زمین چمن‌ها اطلاع دارم. اجاره یک زمین خوب و دارای امکانات برای یک سانس ۹۰ دقیقه‌ای یا همان یک ساعت و نیم در غرب تهران، بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است.
در منطقه ۵ و محله‌هایی مانند «پونک»، «شهر زیبا»، «کن» و «جنت‌آباد»، زمین چمن مصنوعی خوب و استاندارد زیر این قیمت پیدا نمی‌کنید. زمین‌های کوچک‌تر و ضعیف‌تر را می‌شود در همین پونک یا «آپادانا» با تعرفه ۱۵۰ هزار تومان هم اجاره کرد. در سایر مناطق نیز اجاره‌ها با توجه به ابعاد زمین و کیفیت چمن، امکاناتی دارند و البته ساعتی که زمین اجاره داده می‌شود، از ۱۰۵ و ۱۱۰ هزار تومان تا حدود ۱۵۰ هزار تومان و در برخی موارد ۲۰۰ و ۲۵۰ هزار تومان متغیر است. زمین‌های با کیفیت و دارای امکانات و چمن خوب در ساعت‌های مناسب حتی قیمتی بالاتر از این دارند که البته اغلب به افرادی مانند صاحبان مدارس فوتبال یا افراد متمول از قبل و برای مدت طولانی اجاره داده شده‌اند.»
- فاصله گرفتن از اهداف اولیه
با برخی از دست‌اندرکاران این زمین‌ها که گفت‌وگو کردیم آنها بر این باورند با دلاری که روی مرز ۳۰ هزار تومان حرکت می‌کند، تعرفه‌های حتی ۳۰۰ هزار تومانی هم زیاد نیست و به قول خودشان حول و حوش ۱۰ دلار می‌شود! «قاسم فرجی» از ساکنان تهرانسر که به اجاره بالا زمین چمن مصنوعی محله‌ها انتقاد دارد می‌گوید: «برای سرمایه‌گذار و بخش خصوصی طبیعی است که مانند دیگر بخش‌ها از تولیدکننده و خدمات‌دهنده تا دلال و فروشنده همه چیز را دلاری حساب و کتاب کند و سرنخ قیمت‌ها را به بادبادک ارز ببندد که هرچه بالاتر رفت، قیمتشان را هم بالاتر ببرند.
اما موضوع اینجا است که کارکرد و مأموریت و هدف اولیه از ایجاد و ساخت این زمین‌های فوتبال چمن مصنوعی چیز دیگری بود و بنا نبود که به دکان و محلی برای کسب و کار و بیزینس تبدیل شوند که اکنون تعرفه آنها بخواهد به دنبال نرخ دلار بدود. این زمین‌ها قرار بود نشاط را به خانه و محله‌ها بیاورند نه اینکه نان، سر سفره کسی ببرند! » اصلاً چرا کار به اینجا کشید و مشکل کجا بود؟
- زمین‌های که منبع در آمد محله‌ها شدند
«وردآورد» از فوتبالی‌ترین محله‌های غرب تهران است و در همه رده‌های سنی هم تیم‌های محلی دارد. یکی از معروف‌ترین زمین‌های خاکی تهران هم در این محله بود که از بین رفته است. دبیر شورایاری محله وردآورد و ازمدیران تیم‌های فوتبال این محله درباره پولی شدن زمین‌های چمن مصنوعی و گرانی اجاره این زمین‌ها به همشهری محله می‌گوید: «در سال ۱۳۸۵ رئیس سازمان ورزش شهرداری تهران، بر اساس طرحی که برای ورزش محله‌ها داشت، تعدادی زمین فوتبال چمن مصنوعی کوچک و بزرگ راه‌اندازی کرد. هدف از این کار توسعه ورزش محلی بود.
در سال‌های اولیه که استفاده از این زمین‌ها رایگان بود و هنوز خراب و مستهلک نشده بودند، استقبال از آنها بسیار خوب بود، اما به مرور که به وجود نگهبان و متولی برای این زمین‌ها نیاز شد و چمن مصنوعی و تور و تیر و نیمکت آنها نیاز به تعمیر و تعویض پیدا کرد و هم‌چنین به روشنایی و آب و سرویس بهداشتی و این قبیل امکانات نیاز پیدا کردند، هزینه‌های گزافی روی دست شهرداری گذاشتند و با توجه به اوضاع و شرایط اقتصادی کشور، مدیریت شهری توان پرداخت و تقبل چنین هزینه‌هایی را نداشت. در نتیجه این زمین‌ها پولی شد تا هزینه‌های خود را تأمین کند.
مسشکلات اقتصادی به سرای محله‌ها رسید و این بار شهرداری برای خودکفایی و کسب درآمد، بخشی از این زمین‌ها را به مدیران محله سپرد تا از طریق اجاره دادن مقداری از هزینه‌های سرای محله را تأمین کنند و خرج و مخارج خود زمین را هم دربیاورند. این‌گونه شد که هزینه و تعرفه این زمین‌ها با واگذاری به پیمانکار و بهره‌بردارها باز هم افزایش پیدا کرد.»
- ۱۰ میلیون تومان، هزینه نگاهداشت یک زمین چمن
«ساسان احمدی»، رایگان شدن دوباره این زمین‌ها را به‌ویژه با شرایط کنونی اقتصادی کشور، کاری نشدنی می‌داند: «سیستم زمین‌های چمن مصنوعی با زمین‌های خاکی قدیم تفاوت زیادی دارد. این زمین‌ها مستهلک می‌شود و چمن مصنوعی آن نیاز به تعویض دارد. اگر هم تعویض نشده و به حال خود رها شود که هرگز قابل استفاده نیست. به اینها مواردی مانند متصدی زمین، یعنی کسی که باید زمین را مدیریت کند، چمن آن را آبیاری کند، مراقب اموالش باشد و آنجا را نظافت کند، هزینه‌های جاری مانند پول آب و برق، خط‌کشی و تعمیرات را هم باید اضافه کرد.
مساحت زمین وردآورد، ۱۰۰ در ۶۰ است. با توجه به وضعیتی که چمن آن دارد، اجاره آن برای هر سانس حدود ۱۰۰ هزار تومان است که البته در ساعت‌های مختلف این تعرفه تغییراتی هم دارد. امکان اینکه زمین‌های چمن مصنوعی مانند همان اوایل رایگان شوند، وجود ندارد. چرا که بیش از ۴۰۰ زمین چمن مصنوعی در محله‌های مختلف تهران داریم. تنها هزینه نگهداری ماهانه این زمین‌ها هم حدود ۱۰ میلیون تومان است. اکنون برخی زمین‌ها ممکن است کمتر و برخی هم ممکن است بیشتر باشد. یعنی اگر ۴۰۰ زمین هم داشته باشیم، شهرداری باید ۴ میلیارد تومان در ماه تنها برای نگاهداشت و مدیریت آنها هزینه کند.»
مکانی برای ورزش شهروندی یا درآمدزایی!؟
«محسن گروسی»، بازیکن سابق تیم‌ملی ایران و ساکن قدیمی منطقه ۹ بر این باور است زمین‌های چمن مصنوعی محله‌ها به سمت و سویی رفته است که کارکرد و اهداف اولیه خودش را از دست داده است: «زمین‌های چمن مصنوعی با وجود همه کم و کاستی‌ها و ایرادهایی که دارد، قرار بود جای زمین‌های خاکی را پر کند. قرار بود فضایی برای تفریح و ورزش بچه‌ها باشد، اما متأسفانه سال‌ها است که این زمین‌ها به محلی برای درآمدزایی و مکان تجاری تبدیل شده‌اند. درست است که نگهداری از این زمین‌ها هزینه دارد اما آنها را به افرادی واگذار کرده‌اند که به دنبال درآمدزایی و تجارت هستند.
افراد مختلفی برای خودشان مدرسه فوتبال راه انداخته‌اند و برخی هم این وسط به اسم بهره‌بردار دلالی می‌کنند. یعنی زمین را برای یکسال اجاره کرده‌اند و سئانس به سئانس به افراد مختلف اجاره می‌دهند و این میان سود می‌کنند که این کار درست نیست.» گروسی تأکید می‌کند، شهریه‌ها باید به اندازه‌ای باشد که برای نگهداری زمین هزینه می‌شود: «قرار بود این زمین‌ها رایگان باشد. با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، اگر شهرداری نمی‌تواند هزینه نگهداری را تأمین کند و استفاده از این زمین دوباره رایگان شود، دست‌کم باید میزان شهریه به اندازه‌ای باشد که کفاف دخل و خرج خود را بدهد نه اینکه بخواهند افرادی برای خودشان درآمدزایی کنند. لازم است شرایطی به‌وجود بیاید که این زمین‌ها محلی برای بروز توانایی‌ها و کشف استعدادهای محلی شوند. یعنی همان کارکردی که زمین‌های خاکی در چند دهه گذشته داشت.»
- سانس رایگان برای اهالی محله
دبیر شورایاری محله وردآورد یکی دیگر از مشکلات نگهداری زمین چمن مصنوعی را تعویض چمن مصنوعی می‌داند و می‌گوید: «هزینه تعویض زمین وردآورد، هنگامی که دلار ۱۵ هزار تومان بود، بالغ بر ۲ میلیارد تومان به ما اعلام شد! امروز که دلار حدود ۳۰ هزار تومان شده، بی‌شک این مبلغ افزایش چشمگیری هم داشته است.
بودجه این کار چگونه باید تأمین شود؟ اکنون این مبلغ را به کل زمین‌های تهران تعمیم دهید تا متوجه شوید چه هزینه‌ای می‌شود و در این شرایط سخت مالی بی تردید شهرداری از پس چنین هزینه‌ای بر نمی‌آید و نمی‌تواند استفاده از این زمین‌ها را دوباره رایگان کند. تنها راه‌حل این است که در هنگام واگذاری زمین‌ها به بهره‌بردار و سرمایه‌گذار، تعدادی سانس رایگان برای مردم محله در نظر گرفته شود. کاری که ما در وردآورد انجام داده‌ایم و ۱۰ سانس در هفته را برای اهالی محله اختصاص داده‌ایم.»
- رئیس سازمان ورزش شهرداری تهران از تغییر در مدیریت زمین‌های ورزشی محله می‌گوید
- اجاره زمین‌ها با مصوبه و نرخ شورای اسلامی شهر
رئیس سازمان ورزش شهرداری، درباره تعرفه بالای زمین‌های چمن مصنوعی و گلایه و اعتراض برخی از شهروندان به همشهری محله می‌گوید: «تعرفه بالای زمین‌های چمن مصنوعی، موضوع تازه‌ای نیست. تعرفه‌ها و شرایطی که مورد تأیید و رضایت ما در سازمان ورزش شهرداری تهران هم نیست. بر همین اساس با مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، قرار است دوباره مدیریت این زمین‌ها در اختیار سازمان ورزش شهرداری قرار بگیرد تا با نرخ و تعرفه مصوب شورا به شهروندان خدمات ارائه کنند.
برای این منظور، کارها برای برداشت و جمع‌آوری اطلاعات این زمین‌ها که تعدادشان در شهر تهران ۴۸۱ زمین است، آغاز شده است. جمع‌آوری طلاعاتی مانند مساحت و امکانات و آخرین وضعیت این زمین‌ها درحال انجام است. نرخ‌های مصوب برای استفاده از این زمین‌ها کاملاً مناسب و بسیار پایین‌تر از مبالغی است که امروز به‌عنوان تعرفه این زمین‌ها شاهد آن هستیم. این تعرفه حتی از تعرفه‌های دولتی و نرخ‌های مصوب وزارت «ورزش و جوانان» نیز پایین‌تر است.»
- قانونی و مرحله به مرحله
«امیر حسنی»، درباره این موضوع که تعدادی از این زمین‌ها در اجاره بخش خصوصی هستند و چه راهکار و راه‌حلی این زمین‌ها دارند نیز به همشهری محله می‌گوید: «اینها موضوعات و نکاتی است که در جای خود و به شکل موردی قابل حل و فصل شدن است.
ما هم بنا به دعوا و درگیری با کسی نداریم و این کار از راه درست و قانونی خود و مرحله به مرحله انجام خواهد شد و تلاش می‌کنیم هرچه زودتر به نتیجه برسد و زمین‌های چمن مصنوعی شهرداری تهران با نرخ و تعرفه مصوب به شهروندان خدمات بدهند. بر اساس آنچه که مصوب شده، مدیریت همه این زمین‌ها چه آنهایی که مدیریت‌شان در اختیار شهرداری مناطق است و چه آنهایی که به مدیریان محله وسراهای محله واگذار شده‌اند باید در اختیار سازمان ورزش شهرداری تهران قرار بگیرند و به شکل یک‌پارچه و با نرخ مصوب که مناسب است، به فعالیت خود ادامه دهند.»