همشهری آنلاین _ رضا نیک نام: مسجد الرضا(ع) تنها مسجد محله تختی و شهید بهشتی است که با اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی، شهروندان بسیاری را به سمت خود جذب کرده است. حجت‌الاسلام «مهدی کاشی» از ۶ سال قبل امام جماعت این مسجد است و به دعوت او به محله تختی و شهید بهشتی رفتیم تا از برنامه ویژه‌ای که برای قدردانی از پاکبان‌های زحمتکش ناحیه ۵ تدارک دیده شده گزارشی تهیه کنیم. این جشن با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.
همراه با امام جماعت مسجد الرضا(ع) به محل برگزاری مراسم می‌رویم. او در بین راه تعریف می‌کند که در شرایط کرونایی که رعایت بهداشت عمومی حرف اول را می‌زند، پاکبان‌ها که وظیفه پاکیزگی و نظافت شهر را برعهده دارند در معرض خطر و آسیب بیشتری هستند. این افراد گمنام هستند و متأسفانه کمتر اتفاق می‌افتد که از آنها یادی شود.
فضای بیرونی سرای محله تختی و شهید بهشتی آماده برگزاری مراسم است. صندلی‌ها به‌صورت منظم در فاصله ۲ متری کنار هم چیده شده‌اند تا مهمان‌ها از راه برسند. پاکبان‌ها یکی یکی از راه می‌رسند. چهره مهربان و صبورشان پشت ماسکی که به‌صورت زده‌اند خیلی مشخص نیست، اما از چشم‌هایشان می‌توان حس غرور و شعف را دید و خوشحالی از اینکه تلاش‌هایشان دیده شده است.
حجت‌الاسلام «مهدی کاشی» برایمان تعریف می‌کند که ۷۲ پاکبان در نقاط و محل‌های مختلف این ناحیه در طول شبانه‌روز، تعطیلات، شب‌ها و هنگامی که ساکنان در حال خواب و استراحت هستند، به کار و تلاش مشغولند تا زندگی برای شهروندان محله و شهر دلنشین و دوستداشتنی شود.
- خادمان گمنام سلامت و ارتقای فرهنگ احترام
امام جماعت مسجد الرضا(ع) لباس پاکبانی به تن کرده و گوشه‌ای ایستاده تا رسم مهمان‌نوازی را به جا آورد. می‌گوید: «پاکبان‌ها شهروندان زحمتکش و گمنام شهرند که بیشتر از همه زحمت می‌کشند و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. هر کسی در هر لباسی خدمت کند، مورد احترام جامعه است، بنابراین ارزش و مقام لباس خدمت در جایگاه‌های مختلف کارگری، روحانیت و پزشکی به یک اندازه است و این افراد نزد پروردگار مقام والایی دارند.»
او اشاره‌ای هم به برخی نامهربانی‌ها با خدمتگزاران شهر می‌کند و می‌گوید: «گاهی وقت‌ها رفتارمان با پاکبان‌های زحمتکش شهرمان مناسب نیست که باید اصلاح شود و بهترین راه برای این کار اجرای برنامه‌های فرهنگی است.»
وی از نیروهای خدمات شهری به‌ویژه پاکبان‌ها و افرادی که در سرویس‌های بهداشتی عمومی مشغول خدمت هستند به‌عنوان «خادمان گمنام سلامت» یاد می‌کند و می‌گوید: «این افراد به واسطه مسئولیت و وظیفه‌ای که دارند، با انواع آلودگی‌ها و بیماری‌ها مواجه اند، به‌ویژه از زمان شیوع ویروس کرونا زحمت و دردسر کارشان چندبرابر شده است. آنها با جمع‌آوری زباله‌های آلوده مثل ماسک، دستمال کاغذی، دستکش و... با خطرات جدی مواجه‌اند و امکان ابتلای‌شان به ویروس کرونا افزایش یافته است. هرچند که نیروهای خدمات شهری با تجهیزات و لوازم مناسب از جمله مواد ضدعفونی‌کننده، ماسک و دستکش در محل کار خود و در محله‌ها حاضر می‌شوند، اما به هر حال جمع‌آوری زباله‌های آلوده کار ساده‌ای نیست و هر کسی این خطر را به جان نمی‌خرد.»
- برپایی سفره احسان تا تقدیر از پاکبان‌ها
وقتی از امام جماعت مسجد الرضا(ع) محله تختی و شهید بهشتی می‌خواهیم درباره چگونگی تدارک و اجرایی شدن این برنامه توضیخ دهد، توجه ما را به دفتر خیریه کریم آل طاها(ع) که در همین مسجد مستقر است جلب می‌کند و می‌گوید: «ساکنان محله و نمازگزاران مسجد هر سال در مناسبت‌های خاص از جمله محرم و صفر سفره احسان و نیکوکاری برپا می‌کردند و در کنار آن ارزاق و بسته‌هایی دراختیار خانواده‌های نیازمند قرار می‌گرفت. امسال که با بحران کرونا مواجه هستیم، به دلیل محدودیت‌ها و اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، باید به طریق دیگری به شهروندان خدمت می‌کردیم.»
وی می‌افزاید: «این موضوع باعث شد تا روش دیگری را برای انجام وظیفه انتخاب کنیم و آن برگزاری جشن تقدیر از پاکبان‌های زحمتکش ناحیه ۵ بود. برای این منظور با کمک نمازگزاران و اهالی محله تختی و شهید بهشتی و با کمک مسئولان ناحیه ۵ شهرداری منطقه ۱۶ و اداره خدمات شهری ۷۲ پاکبان راکه در این محدوده خدمت می‌کنند شناسایی کردیم تا جشن ویژه‌ای برای آنها تدارک ببینیم.»
کاشی برایمان تعریف می‌کند که این جشن مهمانان ویژه‌ای از حرم امام رضا(ع) دارد و با هماهنگی دفتر خیریه کریم آل طاها(ع) ۴ نفر از خادمان آستان قدس رضوی در این مراسم حاضر شده‌اند تا هدایای متبرک شده را به پاکبان‌ها اهدا کنند.
- شادم و به شغلم مفتخر
امام جماعت مسجد الرضا(ع) به‌عنوان نخستین سخنران روی صحنه می‌رود و دقایقی از اهمیت کار پاکبان‌ها در این روزها می‌گوید. نوبت به اهدای هدایا که می‌رسد، مجری نام پاکبان‌ها را می‌خواند و جمع با صلوات مهمانان را بدرقه می‌کنند تا به جایگاه بروند.
این‌طور که حجت‌الاسلام کاشی عنوان می‌کند، از جمعیت ۷۲ نفری پاکبان‌های ناحیه ۵ شهرداری منطقه، ۹۰ درصد را آقایان و مابقی را بانوان تشکیل می‌دهند. برخی از آنها همراه با خانواده به محل برگزاری مراسم آمده‌اند و تعدادی دیگر که محل زندگی‌شان دور بود، به تنهایی در جشن شرکت کرده‌اند. همه آنها از اینکه امروز در جشن حاضرند خوشحالند و لحظات شادی را به گفته خود تجربه می‌کنند، مثل «محمد جاودان»، «اصغرعلی محمدی»، «رضا زمانی»، «پروین کامرانی» و «ربابه احسانی».
«اصغرعلی محمدی» پاکبان باسابقه ناحیه ۵ منطقه ۱۶ می‌گوید: «تا قبل از این فکر می‌کردم که روی صحنه فقط جای آدم‌های بزرگ و مشهور است و افرادی مثل ما را راه نمی‌دهند، اما زمانی که برای شرکت در جشن پاکبان‌ها دعوت شدم و اسمم را صدا زدند تا لوح تقدیر بگیرم، همه آن فکر و خیال‌ها از بین رفت و تازه فهمیدم که به تن کردن این لباس چقدر ارزش دارد و باید بیش از گذشته به مردم خدمت کنم.» «رضا زمانی» هم از دیگر پاکبان‌هاست که می‌گوید: «ابتدا برای شرکت در این جشن تردید داشتم، چون متأسفانه دیدگاه برخی از مردم به شغل ما درست نیست و بیشتر وقت‌ها از افرادی مثل ما فاصله می‌گیرند، اما وقتی دیدم که امام جماعت محله لباس پاکبانی به تن کرده و به این لباس احترام می‌گذارد، تغییر کرد و با شوق بیشتری روی یکی از صندلی‌ها نشستم.»
- مسجدی که با همت حاج اکبر تکیه‌ای و اهالی بنا شد
مسجد الرضا(ع) سال ۱۳۵۳ توسط مرحوم حاج «اکبر تکیه ای» تأسیس شد، یعنی در دهه ۵۰ زمین این مسجد با پیگیری او به مسجد تبدیل شد و شهروندان محله با کمک‌های مالی خود در ساخت این مکان مذهبی سنگ تمام گذاشتند. حجت‌الاسلام «مهدی کاشی»، امام جماعت مسجد الرضا(ع) به گفته ریش‌سفیدان و اهالی بومی محله تختی و شهید بهشتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در تاریخچه پرافتخار این مسجد ذکر شده که در زمان ساخت این مسجد، همه مردم اعم از زن و مرد، پیر و جوان، کاسب و بازاری پای کارآمده بودند و هرکسی به هر نحو گوشه‌ای از کار را می‌گرفت تا این محله صاحب یک مسجد شود و بتوانند در آن ضمن عبادت و راز و نیاز، برای حل مشکلات و گرفتاری‌های همدیگر و محل زندگی‌شان آستین بالا بزنند. برای همین هم‌محله‌ای‌هایی که جوشکار، آهنگر، برقکار، بنّا، گچکار و... بودند، برای بالارفتن هر خشت و آجر این مسجد تلاش کردند.»
وی اضافه می‌کند که از آن سال به بعد فعالیت‌های مختلفی در مسجدالرضا(ع) انجام و برنامه‌های گوناگونی در آن اجرا شده است. همین موضع باعث شده تا اهالی محله این مکان مذهبی را مانند خانه دوم خود دوست داشته باشند و مدام در آن رفت‌وآمد کنند.»
امام جماعت مسجدالرضا(ع) اضافه می‌کند: «در طول این سال‌ها در مسجد الرضا(ع) فعالیت‌های اقتصادی مانند راه‌اندازی تولیدی پوشاک زنانه و بچگانه که به نوعی فرصت اشتغالزایی برای بانوان سرپرست خانوار شده یا برگزاری کارگاه‌های آموزشی حفظ قرآن، راه‌اندازی باشگاه ورزش باستانی و رزمی راه‌اندازی شده که با اقبال شهروندان روبه‌رو بوده است.»
امام جماعت مسجد الرضا(ع) ادامه می‌دهد: «این مکان فرهنگی و مذهبی در زمینه امور خیریه پیشتاز بوده و در موضوعاتی همچون تهیه دارو و هزینه درمان، جهیزیه نوعروسان، تهیه و توزیع ارزاق و ارائه وام قرض‌الحسنه برنامه‌های خیرخواهانه زیادی انجام داده که همه بودجه آن توسط نمازگزاران مسجد و خیّران محله تأمین شده است.»
کاشی در پایان عنوان می‌کند که مردم در همه زمان‌ها در امور خیرخواهانه جلوتر از مسئولان بوده‌اند و در اینجا بد نیست گفته شود که از اسفند سال گذشته تاکنون کمک‌های مردمی به مسجد الرضا(ع) ۹۸۳ میلیون تومان بوده که همین موضوع نشان می‌دهد که حتی شیوع بیماری کووید ۱۹ هم نمی‌تواند فعالیت‌های نیکوکارانه شهروندان را کاهش دهد.»
- شورایار محله تختی و شهید بهشتی/ محله به برنامه‌های فرهنگی نیاز دارد
جشن تقدیر و گرامیداشت پاکبان‌ها که به همت امام جماعت مسجد الرضا(ع) و خیّران برگزار شد، نمونه و الگوی مناسبی است برای قدرشناسی از افرادی که با وجود کار و تلاش فراوان کمتر دیده می‌شوند.
دبیر شورایاری محله تختی و شهید بهشتی بابیان این مطلب می‌گوید: «محله و شهرمان به این برنامه‌های فرهنگی نیاز مبرم دارد و در حقیقت با این کار باعث افزایش نشاط اجتماعی و ارتقای فرهنگ احترام در جامعه خواهیم شد.»
«سیدرضا خرمدره» که از نزدیک با تعدادی از پاکبان‌ها آشنایی دارد، با اشاره به خدمات و زحمات این افراد می‌گوید: «گاهی وقت‌ها که با شهردار و عوامل خدمات شهری ناحیه ۵ به گوشه و کنار محله سر می‌زنیم تا مشکلات و نیازهای شهری را شناسایی کنیم، با این پاکبان‌ها مواجه می‌شویم که چه خالصانه و متعهدانه کوچه و معابر را رفت و روب و پاکیزه می‌کنند. اگر شهروندان در نیمه‌های شب سری به کوچه‌ها و خیابان‌ها بزنند، تعدادی از این افراد را می‌بینند که در خلوت شب و دور از خانواده‌شان شهر و محله را برای آغاز روز دیگر آماده می‌کنند تا شهروندان روز خود را با شادی و نشاط آغاز کنند.»
وی با اشاره به اینکه مسجد الرضا(ع) تنها پایگاه مذهبی در محله تختی و شهید بهشتی است، می‌گوید: «خوشبختانه سمت و سوی فعالیت‌ها و برنامه‌های این مسجد رنگ و بوی اجتماعی و فرهنگی دارد و به خوبی نشان داده که مسجد در کنار برگزاری نمازجماعت و برنامه‌های مذهبی می‌تواند کارکردهای دیگری هم داشته باشد.»
- شهردار ناحیه ۵ منطقه ۱۶ خبر داد/ حمایت همه جانبه از طرح‌های مسجدمحور
شهردار ناحیه ۵ منطقه ۱۶ که در جشن تقدیر از پاکبان‌ها شرکت کرده، با بیان اینکه مساجد از گذشته تا امروز جایگاه و منزلت ویژه‌ای بین شهروندان دارند و باید از این ظرفیت برای اجرای برخی از برنامه‌ها و طرح‌ها استفاده کرد، می‌گوید: «جشن تقدیر از پاکبان‌ها که به‌صورت خودجوش از طرف دست‌اندرکاران مسجد الرضا(ع) برگزار شد، نمونه خوبی از برنامه‌های اجتماعی است که می‌تواند الگویی باشد برای سایر مساجد منطقه ۱۶.»
«میثم صمدی» به اهداف شهرداری در واگذاری برخی امور به مردم صحبت می‌کند و می‌گوید: «شهر بدون شهروندانش معنا پیدا نمی‌کند. بنابراین هر قدر در طرح‌ها و برنامه‌ها از ظرفیت آنها بهره‌برداری کنیم، نتایج درخشان و آثار مثبت بیشتری دراختیار خواهیم داشت.»
وی از بانیان برگزاری جشن پاکبان‌ها قدردانی می‌کند و می‌گوید: «بدون تردید اگر این برنامه را شهرداری برگزار می‌کرد، تا این اندازه نمی‌توانست تأثیرگذار باشد؛ چراکه پاکبان‌ها از نیروهای خدمات شهری هستند و این چنین استنباط می‌شد که شهرداری از نیروهای خودش تقدیر کرده، اما وقتی خود مردم دست به چنین کارهایی می‌زنند، ارزش کار بسیار بالاتر می‌رود.»