همشهری آنلاین _ رابعه تیموری : مدیران شهری برای افزایش ظرفیت‌های فرهنگی منطقه، ساختمان سابق بهاران که مختص نگهداری بهبودیافتگان اعتیاد بود را به باشگاه صنایع‌دستی تبدیل کرده‌اند. هدف نمایندگان باشگاه صنایع‌دستی یونسکو فرامنطقه‌ای و ملی در حوزه صنایع‌دستی ایرانی در این باشگاه بود و تولیدکنندگان و صنعتگران عضو باشگاه برای برخورداری از نعمت کارگاهی ارزان‌قیمت و دسترسی به بازارهای عرضه صنایع‌دستی از این باشگاه سردرآورده‌اند. ناگفته پیداست که هریک از این اهداف و چشم‌اندازهای متفاوت مثبت است و تلاش برای تحقق آنها این مرکز را به ظرفیتی مغتنم و ارزشمند در منطقه ۱۷ تبدیل کرده است. در گفت‌وگوی زیر «خاطره استادرضایی» دبیر اجرایی باشگاه صنایع‌دستی و فرش یونسکو. تهران. ایران برنامه‌های اجراشده در این مرکز برای دستیابی به این اهداف چندگانه را تشریح کرده است.
چطور شد که محله زمزم را برای راه‌اندازی باشگاه صنایع‌دستی یونسکو انتخاب کردید؟
حدود ۳ سال پیش میان شهردار وقت منطقه ۱۷ و «حجت‌الله ایوبی» دبیر کل کمیسیون یونسکو در ایران توافق شد که «مرکز جوانان» زیرمجموعه یونسکو در این منطقه راه‌اندازی شود. این اقدام با تأخیر در حال انجام بود که با دریافت مجوزهای باشگاه تخصصی صنایع‌دستی همزمان شد. به دلیل اینکه منطقه ۱۷ قابلیت بیشتری برای راه‌اندازی باشگاه صنایع‌دستی داشت و جوانان هم می‌توانستند در این مرکز فعالیت کنند، باشگاه صنایع‌دستی در این محل راه‌اندازی شد.
گویا مکان این ساختمان در گذشته مورد استفاده کارتن‌خواب‌ها بوده است؟
مکان فعلی باشگاه صنایع‌دستی یونسکو، قبلاً به‌عنوان مجموعه بهاران مورداستفاده قرار می‌گرفت و معتادان و کارتن‌خواب‌ها در آن پذیرش می‌شدند. با توجه به اعتراض شهروندان به فعالیت این مرکز، معتادان و کارتن‌خواب‌ها به محل دیگری منتقل شدند و راه‌اندازی باشگاه در این نقطه مورد موافقت قرار گرفت. اوایل اینجا حالت دخمه‌ای داشت و بیش از ۶ ماه برای ساماندهی این ساختمان، جابه‌جایی و تخلیه گروه‌های قبلی وقت صرف شد. هنوز هم شرایط مکانی ایده‌آلی ندارد، اما تمام تلاش‌مان را می‌کنیم تا اوضاع آن را برای رسیدن اهداف‌مان نزدیک کنیم.
چشم‌انداز بین‌المللی کمیسیون ملی یونسکو و نگاه منطقه‌ای مدیریت شهری منطقه با هم در تناقض نبود؟
در زمان راه‌اندازی باشگاه، مسئولان شهرداری منطقه ۱۷ و مسئولان کمیسیون یونسکو نگرش‌های متفاوتی برای فعال شدن افراد و هنرمندان در این باشگاه داشتند. شهرداری منطقه به دنبال کارآفرینی و اشتغال و تعاملات منطقه‌ای بود و کمیسیون ملی یونسکودرصدد بود تا فعالیت‌های تخصصی باشگاه در این منطقه دنبال شود. از نگاه مسئولان شهرداری منطقه ۱۷ اینجا برای فعالیت‌های کارآفرینی و ایجاد کارگاه تعریف شده، ولی این نگاه تخصصی باشگاه (کمیسیون ملی یونسکو) نبود. ما در استان تهران به‌عنوان تنها دفتر باشگاه صنایع‌دستی یونسکو در ایران فعالیت می‌کردیم و به دنبال جذب هنرمندان شاخص از سراسر کشور در قالب باشگاه بودیم.
ما باید تعهدات باشگاه را به سیستم کمیسیون ملی ارائه می‌کردیم، اما از سوی دیگر نگاه مسئولان شهرداری منطقه ۱۷ هم منطقی بود. به همین دلیل موظف شدیم تا در هر ۲ حوزه فعالیت کنیم، بنابراین تعدادی از هنرمندان منطقه ۱۷ و مناطق همجوار در اتاق‌ها و مغازه‌های این باشگاه مشغول تولید و عرضه کارهای هنری شدند و ما هم به موازات فعالیت آنها اهداف باشگاه را دنبال کردیم.
از ظرفیت دانشگاه علمی‌ـ کاربردی که در همسایگی باشگاه راه‌اندازی شده به چه میزان استفاده کرده‌اید؟
بعد از ۶ـ ۷ ماه که از استقرار باشگاه در این محله گذشت، همکاری ما با دانشگاه جامع علمی‌ـ کاربردی فرهنگ و هنر واحد ۶ تهران شروع شد. این اتفاق مهمی بود که همزمان دانشگاه و باشگاه به توافق رسیدند تا مجموعه کارگاهی در اینجا راه بیندازند که به‌عنوان یک مرکز رشد و شکوفایی و نوآوری معرفی شود و صاحبان ایده با ما همکاری کنند. در این مدت هنرمندان را به دانشگاه معرفی کردیم و طرحی پیشنهاد و توافق شد تا دوره‌های مهارتی برگزار کنیم. هنرمندانی وجود دارند که در حرفه‌ای که سال‌ها در آن فعالند مدرک دانشگاهی ندارند و این توافق با دانشگاه باعث شد مدارک مهارتی به آنها اعطا شود تا بتوانند به‌عنوان استادیار وارد دوره‌های آموزشی و هنری شوند.
صنعتگران و هنرمندان باشگاه به بازار فروش محصولات‌شان نیاز دارند و عضویت در باشگاه را فرصتی برای دسترسی به بازارهای فروش می‌دانند. برای پاسخ به این نیاز و خواسته آنها چه برنامه‌ای دارید؟
اینجا مجتمع فرهنگی است، نه تجاری. وظیفه مجتمع فرهنگی هم تحقیق و پژوهش و ایجاد بستر است. الان در حال طی مسیر برای ایجاد فضاهای بازرگانی موثق برای کالاهای استاندارد هستیم و فروش محصولات هنرمندان جزء اولویت‌های باشگاه نیست، اما برای حمایت و پاسخ به مطالبه آنها با بعضی استارت آپ‌ها توافق کردیم تا به معرفی و فروش محصولات هنرمندان بپردازند.
نخستین گروهی هم که در این حوزه فعال کردیم، افراد حاضر در طبقه همکف این مجموعه بودند و ۵۷ نفر از خرداد امسال جذب و ثبت‌نام شدند. حالا هم به یک توافق ملی رسیده‌ایم تا استارت آپ موردنظر در حوزه صنایع‌دستی و تعاون زنان با ما همکاری کند. وزارت کار این توافق را انجام داده تا برای هنرمندان صنایع‌دستی و صاحبان مشاغل خانگی ۲۵ هزار فرصت شغلی ایجاد کند. تا الان هم این تعهد انجام شده و وزارت کار هم بسترسازی و اطلاع‌رسانی را انجام می‌دهد. ما دنبال این هستیم که خلاقیت و ایده‌پردازی کنیم. ایده‌هایی دریافت کنیم که بتواند صنایع‌دستی کشور را زنده و بازارهای بین‌المللی را قبضه کند. شعار ملی امسال جهش تولید است. جهش تولید به تفکر تولید نیازدارد و نمی‌توانیم با متد تولید ۱۰۰ سال قبل جهش تولید داشته باشیم.
محله زمزم را به‌عنوان محل دائمی باشگاه در نظر گرفته‌اید یا باشگاه یونسکو به‌صورت مقطعی در منطقه ۱۷ فعالیت دارد؟
مجموعه‌ای که الان در منطقه ۱۷ ساماندهی شده، جزء کم‌نظیرترین مجموعه‌های تولید و عرضه صنایع‌دستی است. چون هم کارگاه در آن دایر است و هم آموزش و عرضه و طراحی به‌صورت همزمان انجام می‌شود. معمولاً برای راه‌اندازی یک مرکز باید هر تکه آن را در گوشه‌ای از شهر پیدا کرد، ولی اینجا کارها به‌صورت همزمان انجام می‌شود. هنرمندان در اینجا در کنار آموزش به تولید مشغول هستند و همین‌جا هم محصولات خود را عرضه می‌کنند. ساختمان هم از سوی شهرداری منطقه به‌صورت رایگان دراختیار سازمان ملی یونسکو قرار گرفته تا به هنرمندان منطقه خدمات ارائه دهد، بنابراین با تمام توان برای حفظ این باشگاه در منطقه ۱۷ تلاش می‌کنیم، اما این کمیسیون، منطقه‌ای فکر نمی‌کند و تمرکز ملی و بین‌المللی دارد. اگر شهرداری منطقه ۱۷ برای لغو توافق با باشگاه صنایع‌دستی اقدام کند، باشگاه از این بخش از پایتخت به محل دیگری منتقل می‌شود.
۳۲ پلاک در طبقه همکف ساختمان وجود دارد که تعدادی از آنها به فروش محصولات هنری اختصاص پیدا کرده‌اند.
۳۸ کارگاه در باشگاه صنایع‌دستی زمزم فعال است.
۶ پلاک در طبقه اول ساختمان، کارگاه فعالیت‌های هنری مثل چرم، شیشه، پوشاک و... دارد.