همشهری آنلاین_مژگان مهرابی: با طولانی شدن پروسه شیوع بیماری کرونا که جان و روح پایتخت نشین‌ها را خسته کرده، در برخی مواقع بازارگردی هم رونق می‌گیرد ولی این موضوع سبب نمی‌شود به هشدارهای مسئولان بهداشت و درمان مبنی بر جدی گرفتن قرنطینه خانگی بی‌توجهی کرد. آن هم در شرایطی که ویروس کووید ۱۹ هر ۳ دقیقه جان یکی از شهروندانمان را می‌گیرد.
بنابراین به رغم اینکه تعداد زیادی بازار محلی در مناطق شرقی پایتخت قرار گرفته است، می‌توان ادعا کرد، خطر دور سر ساکنان این محله‌ها می‌چرخد. گزارش این هفته درباره رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط شهروندان و کاسبان برای مقابله با گسترش ویروس کرونا است. به‌ویژه برای روزهای اخیر که اعمال قانون تعطیلی مغازه از ساعت ۱۸ هم در حال اجراست. به نظر شما اهالی شرق تهران چقدر این موضوع را جدی گرفته‌اند؟
منطقه ۸ را به بازار هفت‌حوض آن می‌شناسند. قدم به قدم خیابان آیت از چهارراه تلفنخانه تا چهارراه سرسبز مغازه و مراکز تجاری است. از مغازه‌های عرضه فرش و موکت تا کیف و کفش و لباس و لوازم آرایشی در این مسیر پیدا می‌شود.
اما دور میدان هفت‌حوض مغازه‌ها تا چشم کار می‌کند گالری‌های طلا و جواهر است که بین آنها مغازه‌های اغذیه‌فروشی هم قرار گرفته است. از این‌رو می‌توان گفت میدان هفت‌حوض در هیچ‌وقت سال خلوتی ندارد به‌خصوص روزهای آخر سال و ایام مناسبتی که مغازه‌ها تا نیمه‌شب هم باز هستند.
«محسن حدادی» دبیر دبیران شورایاری منطقه ۸ در این‌باره می‌گوید: «یکی از تفریح‌های اهالی شرق تهران، به‌خصوص ساکنان منطقه ۸، گردش در مراکز تجاری میدان هفت‌حوض است. در این بازار به غیر از مغازه‌ها تعداد زیادی پاساژ وجود دارد.
شهروندانی که در محله‌های وحیدیه، سبلان و مجیدیه زندگی می‌کنند و مراکز تفریحی و فضای سبزی دوروبرشان نیست ناگزیرند برای گذران وقت راهی میدان هفت‌حوض شوند.» او متذکر می‌شود هیچ‌کس نمی‌تواند مانع بیرون آمدن شهروندان از خانه‌هایشان شود. مگر اینکه خود شهروندان رعایت کنند و قرنطینه خانگی را جدی‌تر بگیرند.
- چک‌ها وقتی به اجرا گذاشته می‌شوند
ساعت ۷ شب را نشان می‌دهد اما هنوز مغازه کیف و کفش‌فروشی واقع در بهمن غربی باز است. با اینکه یک ساعت از زمان مقرر شده برای تعطیلی مغازه‌ها گذشته است، اما صاحب مغازه پذیرای مشتری است. «سامان انصاری» مشغول توضیح دادن درباره جنس کفشی است که می‌خواهد بفروشد. علت باز بودن مغازه‌اش بعد از ساعت تعیین شده را جویا می‌شوم. با ناراحتی می‌گوید: «کلی چک دست مردم دارم. اگر چک‌ها به اجرا گذاشته شود، شما پاسخگو هستید؟ گذشته از آن شما خرج خانواده من را می‌دهید؟ صبح‌ها مشتری زیادی نداریم. اغلب عصرها برای خرید به اینجا می‌آیند. روز به روز وضع کسب و کار بدتر می‌شود.» انصاری از زمین و زمان شاکی است و با گفتن «به سلامت» من را از ادامه صحبت باز می‌دارد.
این بیماری آحاد جامعه را از نفس انداخته و هرکسی را به نوعی گرفتار کرده است. چرخ بازار خوب نمی‌چرخد و همین دلیلی است تا برخی کاسبان قانون را زیر پا بگذارند و برای عرضه اجناس‌شان هر سختی را به جان بخرند.
شوق شهروندان برای خرید لوازم چوبی
یکی از مهم‌ترین بازارهای منطقه ۴، بازار مبل و وسایل چوبی است که در خیابان دلاوران و تکاوران واقع شده است. در شرایط فعلی و با توجه به شرایط اقتصادی شاید این تصور پیش بیاید که شهروندان برای خرید تخت و کمد و دیگر وسایل چوبی کمتر به این بازار مراجعه می‌کنند.
«وحید کاشانی» یکی از کاسبان بازار در این‌باره می‌گوید: «حضور مردم مثل گذشته پررنگ نیست اما می‌توان گفت باز هم عصرها خیابان دلاوران شلوغ می‌شود. بعضی از شهروندان برای تماشا و عده‌ای برای خرید می‌آیند. به‌خصوص کسانی که برای نخستین بار صاحب فرزند شده‌اند.» در پیاده‌رو خیابان دلاوران و تکاوران وسایل چوبی چیده شده است وگاه افراد برای تردد ناگزیرند شانه به شانه هم حرکت کنند. بسیاری از کارگران ماسک ندارند به‌ویژه آنهایی که در کارگاه‌های زیرزمینی کار می‌کنند و همین می‌تواند عامل مهمی برای انتقال ویروس باشد.
- نمی توانیم زندگی را تعطیل کنیم
یکی دیگر از بازارهای محلی منطقه ۴ که روزانه حجم زیادی از شهروندان را پذیراست در محله شمیران‌نو و خیابان وارواز قرار دارد. در این بازار از کیف و کفش و پوشاک گرفته تا لوازم خانگی و پلاستیکی موجود است. تنوع اجناس در این خیابان باعث شده که بانوان حتی اگر قصد خرید هم نداشته باشند برای پر کردن اوقات فراغتشان گشتی در این خیابان بزنند.
«نسیم تاج ملوکی» یکی از شهروندانی است که برای خرید به این بازار آمده است. او درباره دلیل حضورش در خیابان وارواز می‌گوید: «به دلیل شیوع کرونا که نمی‌توانیم زندگی را تعطیل کنیم. صبح تا شب در یک آپارتمان ۵۰ متری باید روز و شب‌مان را سپری کنیم. من شاید بتوانم تحمل کنم اما پسر ۵ ساله‌ام خسته شده و مرتب بهانه می‌گیرد. ناگزیرم عصرها ساعتی او را بیرون بیاورم.»
حق با اوست طولانی شدن پروسه کرونا اغلب شهروندان را خسته و کسل کرده است. «نگار دالوندی» بانوی دیگری است که برای خرید لباس گرم برای دخترش راهی بازار شده است. او می‌گوید: «مشکل فعلی با بیرون نیامدن‌ها حل نمی‌شود. باید فکر اساسی کرد. بهتر است مسئولان وضع حمل‌ونقل عمومی را درست کنند. اتوبوس و مترو از فشار جمعیت در حال منفجر شدن است! »
- فست‌فود با چاشنی کووید ۱۹
از دیگر بازارهای منطقه ۴، فلکه‌های دوم و سوم تهرانپارس است. جمعیت قابل توجهی که برای گردش و تماشای مغازه‌ها آمده‌اند، سری هم به اغذیه‌فروشی‌ها زده و در حال سفارش غذا هستند. اگرچه داخل مغازه‌ها غذایی سرو نمی‌شود اما شهروندان ترجیح می‌دهند غذای خود را تهیه کرده و همراه با دوستان کنار خیابان نوش جان کنند. این در حالی است که مقرر شده بعد از ساعت ۱۸ مغازه‌ای باز نباشد اما حضور پررنگ شهروندان خبر از این می‌دهد این قانون خیلی جدی گرفته نمی‌شود.
- اداره ساماندهی شهرداری نمی‌تواند ورود کند!
کدام سازمان باید کنترل بازارها را به دست بگیرد و مانع از تجمع شهروندان شود؟ سؤالی است که از «حسن کمالی تاری» مدیر اداره ساماندهی منطقه ۴ می‌پرسیم. او می‌گوید: «تا زمانی که صنفی تخلف نکند اداره ساماندهی نمی‌تواند ورود کند. به رغم تذکرهای مسئولان بهداشت و درمان مبنی بر رعایت فاصله اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، بعضی از شهروندان رعایت نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند روال عادی زندگی را پیش بگیرند.»
به گفته این مسئول، بازارها شاید خلوت شده باشد اما هنوز نتیجه‌ای که مد نظر ستاد مقابله با کرونا است گرفته نشده است. او ادامه می‌دهد: «شب‌ها اگر به تهرانپارس بیایید تعداد زیادی دستفروش می‌بینید. اغلب‌شان کسانی هستند که به دلیل شیوع کرونا شغل خود را از دست داده‌اند و حالا مجبورند برای امرار معاش دستفروشی کنند.»
- حال بازارهای منطقه خوب نیست
منطقه ۱۳ در بین دیگر مناطق شرق تهران مستثنی از داشتن بازار خرید نیست. یکی از شلوغ‌ترین بازارهای پوشاک و مانتو در محدوده خیابان پیروزی و دهقان قرار دارد. بهترین و زیباترین مانتوهای اداری و مجلسی در خیابان‌های اول و پنجم نیروی هوایی فروخته می‌شود و با رفتن به خیابان دهقان شیک‌ترین لباس‌های مجلسی زنانه و بچگانه را می‌توان پیدا کرد. اغلب مغازه‌دارهای خیابان دهقان برای جلب نظر مشتری، اجناس ارزان‌قیمت خود را در سبد ریخته و در پیاده‌رو گذاشته‌اند، وجود رگال‌ها و سبدها عرض کم پیاده‌رو را تنگ‌تر کرده است. برای همین راه رفتن در این خیابان خیلی راحت نیست و آن‌طور که باید فاصله اجتماعی رعایت نمی‌شود. اگرچه بیشتر شهروندان ماسک زده‌اند اما دلیلی برای جلوگیری از انتقال بیماری نیست.
«محسن پارسا» مدیر اداره ساماندهی منطقه ۱۳ دلخور از وضع بد بازارهای منطقه، می‌گوید: «بیماری کرونا شرایط بدی را در جامعه ایجاد کرده است. بعضی از شهروندان تصور می‌کنند و انتظار دارند شهرداری می‌تواند مانع کسب و کار اهالی شود و قانون تعطیلی مغازه‌ها بعد از ساعت ۱۸ را اعمال کند. در صورتی که اداره ساماندهی مسئول این کار نیست و فقط وظیفه دارد از مزاحمت‌های شغلی جلوگیری کند. کاسبان خیابان دهقان کارشان را می‌کنند و دردسری ایجاد نکرده‌اند. نکته دیگر اینکه وقتی پای صحبت آنها می‌نشینیم می‌بینیم به دلیل پرداخت اجاره یا داشتن چک ناگزیرند درآمدزایی کنند.»
- دستفروش‌ها بیشتر شده اند
بزرگ‌ترین بازار پوشاک شرق تهران در خیابان بیستم افسریه واقع شده است. این خیابان‌ها صبح‌ها خلوت است و با نزدیک شدن غروب بر جمعیت مراجعه‌کنندگان آن افزوده می‌شود. غیر از مغازه‌ها که همچنان فعالیت می‌کنند، دستفروش‌ها گله به گله بساط کرده‌اند. «رضا کیانی» یکی از کاسبان می‌گوید: «در این روزهای بحران کرونا تعداد دستفروش‌ها بیشتر شده است. اوضاع کسب و کار ما به اندازه کافی کساد است، حضور دستفروش‌ها هم به کسادی درآمدمان دامن می‌زند.
وقتی به آنها تذکر می‌دهیم بساط نکنند می‌گویند خرج‌مان را بدهید از اینجا می‌رویم. بد وضعی شده است.» اینکه بگوییم پروتکل‌های بهداشتی در بازار رعایت نمی‌شود بی‌انصافی کرده‌ایم، هم کاسبان و هم شهروندان از ماسک استفاده کرده‌اند و در بین آنها کمتر کسی را می‌توان دید که ماسک نزده است. بیشتر مشتریان بانوان هستند و در بین‌شان کم و بیش آقایان هم دیده می‌شود که همراه خانواده‌شان راهی بازار شده‌اند. بانوی میان سالی در پاسخ به اینکه چرا در چنین شرایطی راهی بازار شده است، می‌گوید: «شاید به این زودی‌ها کرونا از بین نرود نمی‌توانیم که خودمان را در خانه زندانی کنیم. افسردگی گرفته‌ایم.»
- شهروندان همراهی کنند
از دیگر بازارهای منطقه ۱۵، میدان خراسان است که البته به شلوغی محله افسریه نیست. در آنجا تعداد زیادی مغازه کوچک و بزرگ پوشاک و سیسمونی وجود دارد. «وحید حسین‌زاده» دبیر دبیران شورایاری منطقه ۱۵ می‌گوید: «در روزهای اولی که از شیوع بیماری کرونا با خبرشدیم، با کاسبان رایزنی کردیم و تمهیداتی برای جلوگیری از گسترش این بیماری انجام دادیم. کاسبان خیلی خوب همراهی کردند.
اما حالا وضع فرق کرده و نمی‌توانیم توقعی از کاسبان داشته باشیم. خیلی از آنها ورشکسته شدند.» او با تأکید بر اینکه مغازه‌ها بایدبعد از ساعت ۶ تعطیل شوند اما شرایط نشان می‌دهد، رونق کاری‌شان بیشتر است. از مردم خواست همراهی کنند و خریدشان را قبل از ساعت ۶ انجام دهند تا هم قانون اعمال شود و هم کاسبان درآمدزایی کنند. اما در مورد دستفروش‌ها که تعدادشان زیادتر شده است می‌گوید: «در ابتدا ۴۰۰ دستفروش را شناسایی کردیم و با کمک شهرداری به هرکدام از آنها مبلغ یک میلیون تومان پرداختیم. اما حالا چنین‌کاری را نمی‌توانیم انجام دهیم چون اعتباری برای این امر نداریم. البته در نظر داریم از خیّران کمک بگیریم.»
- روزبازارها را تعطیل کرده‌ایم
مهم‌ترین بازار منطقه ۱۴، بازار گل آن است که در خیابان کوثر قرار دارد و روزانه جمعیت زیادی را روانه این منطقه می‌کند. وسعت نسبتاً کم و غرفه‌های به هم چسبیده‌اش باعث شده است تا خریداران سایه به سایه هم حرکت کنند.
«احمد بابایی» مدیر اداره ساماندهی منطقه ۱۴ در مورد وضع بازارهای منطقه می‌گوید: «ما برای حفظ سلامت شهروندان روزبازارها را تعطیل کرده‌ایم.
اما در مورد بازارهای دیگر نمی‌توانیم اقدام خاصی انجام دهیم. مهم‌ترین بازار منطقه، بازار گل آن است که با توجه به نحوه ارائه خدمات می‌توان گفت نکات بهداشتی در آن خیلی رعایت نمی‌شود. اما در مورد یگر مراکز تجاری، باید متذکر شوم، فقط با ماسک زدن نمی‌توان این بیماری را کنترل کرد. لمس دستگیره در و اجناس و رعایت نشدن فاصله اجتماعی خود عاملی برای انتقال بیماری است.» از دیگر معضلات منطقه ۱۴ وجود وانتی‌ها و دستفروش‌هایی است که در محله شیوا، خیابان لرستان و میدان آیت‌الله سعیدی وجود دارند. اغلب آنها، قشر ضعیف جامعه هستند و درآمدی ندارند. از این‌رو اقدام خاصی برای جمع‌آوری آنها نمی‌توان انجام داد گرچه همین‌ها عامل مهمی برای شیوع بیماری هستند.