همشهری آنلاین _فائزه توکلی: این دودکش‌ها تا همین چند سال پیش در محله‌های باغ آذری و خزانه در منطقه ۱۶، یافت‌آباد در منطقه ۱۸، اسماعیل‌آباد و دولتخواه در منطقه ۱۹ و شمس‌آباد و بسیاری از نقاط منطقه ۲۰ وجود داشت که برخی از آنها تخریب شد و تعدادی هم خاموش و ساکت در محله‌ها باقی مانده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم بعد از قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا از این دودکش‌ها که برخی از آنها ۲۰۰ سال قدمت دارند و در اوایل دوران دفاع مقدس، هواپیماهای عراقی تعدادی از آنها را به جای پالایشگاه تهران بمباران کردند، بازدید کنید. بدون شک با دیدن این میله‌های آجری، نخستین سؤالی که در ذهن شما جان می‌گیرد این است که چطور بدون فونداسیون و آهن‌آلات تا دل ۷۰ متری آسمان رفته‌اند. در قدیم برای ساخت این دودکش‌ها، زمین را حدود ۱۹متر حفاری می‌کردند و وقتی به آب می‌رسیدند، درون چاه آهک ریختند و روی آن سنگ‌های بزرگی می‌انداختند. تا زمانی که پی دودکش آماده و به قول بنّاها سفت شود، حدود ۲ماه طول می‌کشید.
بعد از آن ساخت دودکش و آجرچینی شروع می‌شد. استادکارهایی که میل کوره می‌ساختند، دل و جرئت زیادی داشتند؛ چراکه در ارتفاع بالا بنّایی می‌کردند. داربست فلزی هم وجود نداشت و از چوب‌بست استفاده می‌کردند. جالب اینکه تا پایان کار از میل‌ها پایین نمی‌آمدند و در همان ارتفاع غذا می‌خوردند. معمارها برای اینکه میل کوره خراب نشود، در بالای دودکش یک میله شبیه صلیب نصب می‌کردند که یک رشته سیم به آن وصل می‌شد و تا پایین کوره می‌آمد. سپس زیر زمین دفن می‌کردند تا رعد و برق از طریق سیم به زمین بخورد و آسیبی به میل نرسد. درباره علل ساخت میل کوره‌ها در ارتفاع بالا هم باید گفت که این کار باعث خروج راحت دود از کوره و ورود هوای سرد از طریق آن به داخل کوره می‌شد.
تخریب این دودکش‌ها هم فوت و فن خاصی داشت. قسمت پایین دودکش را از ۴ طرف سوراخ می‌کردند و چوب داخل آنها می‌گذاشتند و آتش می‌زدند. دهانه‌ها به خاطر حرارات زیاد گشاد می‌شد و صدای نشست کردن دودکش درمی‌آمد. چند دقیقه بعد هم میل کوره دور خودش می‌چرخید و فرو می‌ریخت.