همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: ضعف در طراحی شهری می‌تواند به کاهش زیبایی بصری، کاهش میزان احساس تعلق خاطر اهالی به محله و از سویی افزایش آسیب و جرائم اجتماعی منجر شود. مانند پاتوق محلی «مخبر» در محله «دکتر هوشیار» که سال‌ها با تجمع افراد معتاد و سارق، سبب بروز گلایه و ناراحتی اهالی شده بود و اکنون این روزها با تغییر کاربری خود قرار است نشاط را به محله بازگرداند. سری به پاتوق مخبر در کوچه مخبر زدیم تا ماجرای تغییر کاربری آن را در گفت‌وگو با اهالی و مدیران شهری بررسی کنیم.
محله دکتر هوشیار با بیش از ۳۶ هزار نفر افراد ساکن، عنوان پرجمعیت‌ترین محله منطقه ۹ را به خود اختصاص داده است. محله‌ای در ضلع شمال شرقی منطقه که بوستان «آزادی» و ۳ پاتوق محلی «استاد معین»، «دادگر» و مخبر را در خود جای داده و با توجه به مساحت ۱۰۵ هکتاری و تراکم جمعیت، همچنان با پایین بودن سرانه فضای سبز و سرانه‌های تفریحی دست و پنجه نرم می‌کند.
- تغییر کاربری، خواست اهالی
به محله دکتر هوشیار که وارد می‌شوید فرسودگی بافت فرسوده بیشتر از هرچیز دیگری توجه‌ات را جلب می‌کند. از خیابان «شهریار» که عبور کنید. کوچه مخبر روبه‌رویتان نمایان می‌شود. کوچه‌ای با عرض ۱۰متر که سمت چپ آن پاتوق محلی مخبر قرار دارد. پاتوقی که تا همین چند وقت پیش، بیشتر از آنکه محل استراحت و تفریح اهالی باشد، جولانگاه افراد معتاد و سارق بوده است و اکنون فنس‌کشی شده تا با توجه به نظرسنجی به عمل آمده از سوی دفتر توسعه محلی ناحیه یک به «مزرعه خانوادگی» تبدیل شود. در واقع این کاربری، خواست اهالی است که سال‌ها امنیت و آسایش محلی خود را در سایه سنگین این پاتوق، پایمال شده می‌دیدند.
- دیوارهای دود گرفته
«اصغر کوچکی»، از کاسبان قدیمی محله دکتر هوشیار است که از دردسرهای پاتوق مخبر، می‌گوید: «این پاتوق نزدیک به
۱۳ سال است که وسط این کوچه ساخته شده است. روزهای اول خوب بود. بازنشسته‌ها و خانواده‌ها می‌آمدند و چند ساعتی وقت می‌گذراندند، اما بهتدریج اوضاع به هم ریخت و کم‌کم افراد معتاد بیشتری به اینجا رفت‌وآمد داشتند و به نوعی پاتوق موادفروش‌های هم شد. حتی روز روشن هم نمی‌شد به پاتوق نزدیک شد. انتهای پاتوق، گعده گعده معتاد کنار دیوارها می‌نشستند و مواد مصرف می‌کردند. مرد و زن هم نداشت.» کاسب قدیمی محله به دیوارهای دودگرفته انتهای پاتوق اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «بیشتر از ۱۰ بار آمدند و آن دیوارها را رنگ کردند، اما فایده‌ای نداشت. یا باغچه‌ها را پر از نهال کردند که آن هم اثربخش نبود. چون از فردای همان روز دوباره معتادها می‌آمدند و فضای محله را ناامن می‌کردند.»
- امنیت در روز، آسایش در شب
«مهسا داوری» نیز از اهالی همین کوچه مخبر است که می‌گوید: «با تاریک شدن هوا، هیچ خانم و کودکی را اینجا نمی‌دیدید. چون امنیتی وجود نداشت. اغلب نیمه‌شب‌ها بین معتادها دعوا می‌شد، سر و صدایشان آسایش شب را هم می‌گرفت.» «اعظم بیاتی» از ساکنان کوچه مخبر با اشاره به گشت‌های کلانتری در محله می‌گوید: «ابتدا کوچه تاریک بود برای همین روشنایی کوچه را افزایش دادند تا شب‌ها امنیت کوچه بیشتر شود.»
- فنس‌ها را هم می‌دزدند!
«اکبر جمشیدی»، در تکمیل صحبت‌های هم‌محله‌ای‌هایش می‌گوید: «تقریباً ۳ سال پیش بود که از دفتر توسعه محلی همین ناحیه آمدند و نظرسنجی کردند. از همان زمان گفتیم که یا این پاتوق را جمع کنید یا کاربری‌اش را تغییر دهید. تا اینکه گفتند می‌خواهند مزرعه خانوادگی راه‌اندازی کنند. اهالی هم موافق بودند اما این تغییر کاربری بسیار طول کشیده است. از زمانی که دور تا دور پاتوق فنس کشیده‌اند تاکنون چندین بار بخش‌هایی از فنس‌ها را دزدیده‌اند. یکی از اهالی می‌گفت که همان معتادها و سارقان این کار را می‌کنند تا پناهگاهشان از دست نرود. به گمانم هرچه زودتر باید کار مزرعه را آغاز کنند تا رفت‌وآمد اهالی سبب برقراری امنیت شود.»
- نظارت بیشتری لازم است
«ناهید محمدنژاد»، یکی از اعضای شورایاری محله دکتر هوشیار درباره تغییر کاربردی پاتوق محله، می‌گوید: «تغییر کاربری پاتوق مخبر یکی از درخواست‌های مکرر اهالی بوده است که ما همچنان با مشارکت کارشناسان دفتر توسعه محلی به دنبال انجام آن هستیم. فراز و فرودهای شیوع «کرونا» تاکنون یکی از عوامل تأخیر در اجرای این پروژه محلی بوده که امیدواریم به‌زودی به نتایج مطلوبی برسیم.»
«سروه سراجی»، کارشناس دفتر توسعه محلی ناحیه یک نیزمی گوید: «گروه کشاورزی و مجری طرح مزرعه در این پاتوق ۱۰۰۰ متری مشخص شده است اما تا زمانی که در آن محدوده امنیت به‌طور نسبی برقرار نشود، نمی‌توان‌کاری از پیش برد. چراکه ممکن است مانند همین فنس دزدی‌ها که اتفاق می‌افتد، پارتی‌های کشاورزی مزرعه خانوادگی تخریب شود. بنابراین، به همکاری بیشتری از سوی کلانتری محله نیازمند هستیم تا هرچه زودتر اقدامات اجرایی ادامه پیدا کند.»
- سرانه ناچیز فضای سبز
بسیاری از کارشناسان شهری براین باورند هرچه میزان و گستردگی فضاهای سبز افزون‌تر باشد، باز هم کافی نخواهد بود. این در حالی است که ویژگی‌های اقلیمی، دسترسی به منابع آبی، ارتفاع جغرافیایی و نوع فرهنگ زیستی، نوسان در تعیین استانداردها را به وجود می‌آورد. با این حال، حداقل سرانه فضای سبز از بوستان گرفته تا پارک‌های محلی و حاشیه‌های سبز برای هر نفر نزدیک به ۳ تا ۸مترمربع در کلانشهرهای ایران تعریف شده است. این حداقل سرانه در محله دکتر هوشیار با در نظر گرفتن جمعیت ۳۶ هزار نفری و مساحت ۱۰۵ هکتاری به هر نفر نزدیک به ۲/۱مترمربع می‌رسد که در حال حاضر، بسیار کمتر از هر نفر ۰/۵مترمربع است.