همشهری آنلاین_شهره کیانوش‌راد: او که نزد کوهنوردان با ثبت رکوردهای سرعتی شناخته می‌شود، تاکنون ۸۹ بار به قله دماوند صعود کرده است. جباریان که رکورد صعود چهارجبهه دماوند در ۲۵ ساعت و ۳۰ دقیقه را درکارنامه ورزشی خود دارد، در گفت‌وگو با همشهری محله از فعالیت‌های ورزشی‌اش برایمان می‌گوید و توچال را ظرفیتی ارزشمند می‌داند که در سایه بی‌توجهی، طبیعت آن رو به زوال است. او که کوهنوردی خود را از توچال شروع کرده است، اعتماد به نفس را بزرگ‌ترین چیزی می‌داند که از کوه دارد.
تماشای منظره سفید رگه‌های برفی در نوک کوهی که از خیابان جمشیدیه دیده می‌شد، حس کنجکاویی را در مهدی ۱۲ ساله برانگیخت. هر وقت چشمش به کوه می‌افتاد با خود می‌گفت بالاخره روزی به آن بالا خواهم رسید.
سال‌ها بعد آرزوی کودکانه رسیدن بر قله کوه توچال و قله‌های دیگر به حقیقت رسید. «محمد جباریان» که در ۱۲ سالگی حتی نام توچال هم به گوشش نرسیده بود، می‌گوید: «اصلاً نمی‌دانستم اسم آن قله پوشیده از برف چیست، اما هر وقت به آن‌لایه برفی در بلندای کوه نگاه می‌کردم با خودم می‌گفتم یک روز باید به آنجا بروم تا آن منظره را از نزدیک تماشا کنم. محصل مدرسه پیام شهید در خیابان فیضیه بودم و برای نخستین بار سال اول دبیرستان همراه اردوی مدرسه، به کلکچال رفتیم. خاطره شیرن آن روز انگیزه من را برای هدفی که داشتم بیشتر کرد.
بعد از آن اردو، کوه رفتن به تفریح هر جمعه من تبدیل شد. من که در کودکی بنیه جسمی قوی‌ای نداشتم و گرمای تابستان و سرمای زمستان‌ها امانم را می‌برید، به عشق کوه و بی‌خیال سرما و گرما، هر صبح جمعه شال و کلاه می‌کردم، تیپ خودم را شبیه کوه نوردها می‌کردم و با همان لباس و کفش معمولی به سمت کوه می‌رفتم. در مسیر افرادی را می‌دیدم که به‌صورت گروهی و با وسایل و تجهیزات به کوه می‌آمدند. برایم سؤال بود که آیا من که آن زمان ۱۵ سال داشتم هم می‌توانم عضو این گروه‌ها شوم. بالاخره یکبار سؤالم را از آقایی که به‌صورت گروهی به کوه آمده بود پرسیدم. او گفت باید عضو گروه کوهنوردی بشوی. پرسان‌پرسان ابتدا به باشگاه تهران رفتم و بعد از چند ماه باشگاه همت شمیران تجریش را پیدا کردم و عضو شدم.»
- نخستین صعود همراه باشگاه همت شمیران
جباریان، با عضویت در باشگاه همت شمیران نخستین قدم‌ها را برای آموزش کوهنوردی را برداشت. «آنجا یکی از دوستان پدرم را اتفاقی دیدم و به واسطه او توانستم راحت‌تر با بقیه اعضا که از من بزرگ‌تر بودند ارتباط برقرار کنم. با عضویت در این باشگاه با دانش کوهنوردی آشنا شدم، اما وقتی برای نخستین بار به کوه رفتم آنقدر برایم سخت بود که چهار دست و پا به قله رسیدم. این رفتن‌ها ادامه پیدا کرد تا اینکه کوهنوردی به رشته اصلی فعالیت‌های ورزشی و حرفه‌ای من تبدیل شد.»
- بهترین صعود
کوهنوردی و راهی که جباریان پیش گرفته بود آنقدرها هم بی‌دردسر نبود. کوهنوردی در تابستان و زمستان، خطرات خاص خودش را داشت که می‌توانست به از دست دادن جان کوهنورد حرفه‌ای منجر شود و گاهی فکر کردن به این خطرات سدی بازدارنده مقابل جباریان بود.
سخت‌ترین زمان برای او وقتی بود که دو دوست صمیمی خود را در کوه از دست داد: «چندین بار به دلایلی تصمیم گرفتم کوهنوردی را کنار بگذارم. زمانی که یکی از دوستانم در سال ۸۵ از دیواره شروین سقوط کرد و جانش را از دست داد یا زمانی که دوست دیگرم در زمستان ۸۸ گرفتار بهمن در دیزین شد و فوت کرد، روزهای سختی را گذراندم. حتی چند ماه یا بیشتر نمی‌توانستم به کوه بروم، خاطره تلخ از دست دادن دوستانم برایم زنده می‌شد. اما کوه، اعتماد به نفس را بالا می‌برد و انسان را در برابر سختی‌ها مقاوم می‌کند.
کوه جذابیتی داشت که زندگی مرا با خود پیوند زده بود و شاید به همین دلیل بود که اگر هم می‌خواستم کوهنوردی را کنار بگذارم نمی‌توانستم.» جباریان که رکورددار صعود چهارجبهه دماوند در ۲۵ ساعت و ۳۰ دقیقه است، ماجرای رکورد صعود سرعتی در دماوند را این‌گونه تعریف می‌کند: «سال ۷۹ وقتی برای دومین بار به دماوند رفتم، کوهنوردی میانسال را دیدم که از قله به پایین آمده بود. او را نمی‌شناختم و وقتی نام او را از سرپرست گروهمان پرسیدم متوجه شدم که او جلال رابوکی، مبدع صعودهای سرعتی در کوهنوردی کشور است و توانسته در ۲۶ ساعت و ۳۰ دقیقه چهار جبهه دماوند را صعود کند.
آن زمان با خود فکر کردم که من هم باید در این رشته تلاش کنم. تصمیم خود را گرفتم. چند هفته پشت سر هم به دماوند رفتم و البته از مشورت با پیشکسوتان استفاده کردم و در نهایت توانستم چهار جبهه دماوند را در ۲۵ ساعت و ۳۰ دقیقه صعود کنم که یک ساعت از رکورد مرحوم رابوکی کمتر بود. از آن روز به بعد صعودهای سرعتی زیادی داشته‌ام و در کل فکر می‌کنم تا به امروز چیزی حدود هزار روز صعود دارم.»
جباریان یکبار دیگر هم به فکرش خطور می‌کند که کوهنوری را کنار بگذارد، آن هم زمانی که در بزرگ‌ترین یخچال ایران در حال صعود انفرادی بود. اما حالا این صعود را یکی از بهترین صعودهای خود می‌داند: «بخار، بزرگ‌ترین یخچال ایران، هزار و سیصدمتر یخ یک تکه است. معمولاً بهترین زمان برای صعود ۲۶ یا ۲۷ ساعت است. اما من طی ۱۲ ساعت صعود کردم. این کارم آنقدر سخت بود که ۲ ساعت آخر با خودم گفتم اگر پایم به زمین برسد، دیگر به کوه نمی‌روم.
طی ۲ روز ۴کیلو وزن کم کردم، اما حالا این صعود برایم یکی از بهترین و هیجان انگیزترین صعودها بوده که داشته‌ام. در صعودها بارها نزدیک شدن به مرگ را تجربه کرده‌ام. این تجربه باعث می‌شود در بدترین روزهای زندگی باز هم بلند شوی و به زندگی کردن ادامه دهی، بر ترس خود غلبه می‌کنی، سخت و مقاوم می‌شوی و اعتماد به نفس‌ات بالا می‌رود و با تمام قدرت برای زندگی تلاش می‌کنی. من همه اینها را نتیجه انس با کوه می‌دانم.»
- توچال؛ ثروت بزرگی که از آن غافل شده‌ایم
قله توچال در شمیران نزد مهدی جباریان، نخستین انگیزه برای شروع فعالیت‌های کوهنوردی بوده است. رکورددار صعود سرعتی به قله دماوند، توچال را ثروتی در دسترس می‌داند که غفلت از آن موجب آسیب زدن به طبیعت این منطقه گردشگری شده است.
او در مقایسه توچال با قله‌های کشورهای مختلف می‌گوید: «آلمان کوهنوردهای زیادی دارد. بلندترین قله کشور آلمان ۲ هزار و ۹۰۰متر است. همچنین کیدو یکی از سخت‌ترین قله‌های جهان است. در ژاپن کوه فوجی ۳ هزار و ۷۰۰ متر ارتفاع دارد که ارتفاع آن از توچال ۲۰۰متر کمتر است. ولی در کیدو توانسته‌اند ۴ مسیر برای کوهنوردان ژاپنی باز کنند این نشان‌دهنده این است که از امکان طبیعی منطقه فوجی کمال بهره‌برداری را می‌کنند.
توچال با ارتفاع ۳ هزار و ۹۶۴ متری ثروت بزرگی است که در کنار ما قرار گرفته اما همه ما از آن غافل هستیم. در حالی که می‌توانم از این فرصت استفاده کنم و استعدادها را شکوفا کنیم.
کدام کلانشهری در دنیا سراغ دارید که قله ۴ هزار متری با این همه قله فرعی در مجاورت و در دسترسش قرار داشته باشد؟ سایت سنگ‌نوردی‌بند یخچال با یکی دو ساعت پیاده‌روی از میدان دربند قابل دسترس است. پناهگاه‌های نسبتاً مجهز، قله‌هایی با خط الراس‌های مختلف، قابلیت صعود سنگنوردی و طبیعت‌گردی همه از ویزگی‌های توچال است. از جهت‌های مختلف قابل دسترسی است. اما به محیط‌زیست آن با ساخت‌وسازهای بی‌رویه و غیراصولی آسیب زده‌ایم.
همه مقصریم. از مدیریت شهری گرفته تا محیط‌زیست، از کوهنورد غیرحرفه‌ای که در کوه زباله می‌ریزد تا شاید من کوهنورد حرفه‌ای که کمتر برای آگاهی‌بخشی در مورد اهمیت حفظ محیط‌زیست و طبیعت این منطقه تلاش کرده‌ام. می‌توانیم از این ظرفیت و ثروت ارزشمند استفاده کنیم و احتیاجی هم به دستکاری در طبیعت نیست. اگر بخواهیم همین رویه را ادامه دهیم و به طبیعت توچال آسیب بزنیم شک نکنید که برای نسل آینده چیزی باقی نمی‌ماند. همه در این چرخه اشتباه قرار گرفته‌ایم و مقصریم.»
- بخشی از افتخارات آقای کوهنورد
- رکورد صعود چهارجبهه دماوند در ۲۵ ساعت و ۳۰ دقیقه: شروع از گوسفندسرا، مسیرهای جنوبی، غربی، شمالی، شمال شرقی، پایان در گوسفندسرا
- رکورد صعود آزاد انفرادی دهلیز مرکزی یخار از معدن تا انتهای یخچال در ۱۲ ساعت
- رکورد صعود سرعتی آزاد انفرادی گرده آلمان‌ها از ونداربن تا تنگ گلو در ۷ ساعت و سی و سه دقیقه
- صعود یک روزه دیواره علم کوه، مسیر هاری رست از ونداربن به ونداربن بدون بارگذاری ۲۱:۳۳ ساعت
- صعود دو مسیر هاری رست و فرانسوی‌های دیواره علم‌کوه در یک روز
- رکورد عبور از البرز، شروع دربند توچال تا آزادکوه کلاک، ۱۰۲ کیلومتر، ۹۰۰۰متر صعود در ۴۶ ساعت
- رکورد صعود سرعتی خط الراس دوبرار در ۱۷ ساعت و ۹ دقیقه
- صعود سرعتی از پل خواب توچال کلکچال جمشیدیه در ۱۵ ساعت و ۲۰ دقیقه
- صعود یک روزه از دربند توچال تا سرکچال سپیدستان در ۲۳ ساعت و ۵۰ دقیقه، ۶۵ کیلومتر
- رکورد عبور از البرز، شروع دربند توچال تا آزادکوه کلاک، ۱۰۲ کیلومتر، ۹۰۰۰متر صعود در ۴۶ ساعت
- صعود قله خان تنگری ۷۰۱۰ متر
- تلاش برای صعود قله ماناسلو ۸۱۶۳ متر
- صعود یخچال‌های شمالی سبلان، کسری، یخار
- صعود و تمرین سنگنوردی در دیواره‌های شروین، پل خواب، بیستون... ن.
- گشایش مسیر در دیواره‌های کاسونک، شروین، اوسون ترکیبی ...
- اشک‌های امید بخش
دوستانی که در حین کوهنوردی به دست می‌آوریم و استفاده از طبیعت یکی از جنبه‌های مثبت و خاطره‌انگیز کوهنوردی به‌صورت گروهی است، اما برای کوهنوردان حرفه‌ای نجات دادن جان انسان‌های گرفتار در کوه بخشی از خاطرات شیرین آنها در زندگی به شمار می‌آید.
جباریان یکی از این خاطرات را به نجات مردی مربوط می‌داند که در روز تولدش هنگام صعود در دماوند سقوط کرده و آسیب‌دیده بود: «سال ۱۳۸۹ با خبر شدیم که در جبهه غربی دماوند و در ارتفاع ۵ هزار متری، فردی سقوط کرده و دچار شکستگی لگن و پا شده است. تیمی ۲۰ نفره که ۲ نفرمان از باشگاه شمیران بود، برای نجات او به محل اعزام شدیم تا او را از مسیر غربی که سنگلاخ است به پایین بیاوریم.
امیدی به زنده ماندنش نداشتیم. وقتی او را به ارتفاع ۳ هزار و ۴۰۰ متری رساندیم، همین که صدای هلی‌کوپتر را شنید، در حالتی که نیمه هوشیار بود، قطره اشکی از زیر پلکش سرازیر شد و فرم چهره‌اش تغییر کرد. این قطره اشک خیلی به یاد ماندنی شد. اینکه توانسته بودیم جان انسانی را نجات دهیم حس خوبی بود. خاطراتی از این دست قسمت روشنی از زندگی‌ام را تشکیل می‌دهند.»
- ۴۵ سال فعالیت
باشگاه کوهنوردی همت شمیران از سال ۱۳۵۶ زیر نظر هیئت کوهنوردی شمیرانات آغاز به فعالیت کرد و در سال ۱۳۹۸ با اخذ مجوز از اداره ورزش و جوانان شهرستان شمیران تبدیل به باشگاه شد. این باشگاه یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های استان تهران است که با مجوز اداره کل ورزش استان تهران، آموزش‌های کوهنوردی، طبیعت‌گردی و فعالیت‌های برون‌مرزی و هیمالیانوردی را به علاقه‌مندان ارائه می‌دهد.
به گفته حمید مساعدیان، مدیر عامل باشگاه همت شمیران این مرکز از زمان شروع فعالیت تاکنون با برگزاری دوره‌های آموزش تئوری و عملی، افراد شاخصی را به جامعه کوهنوردی کشور معرفی کرده است اما اکنون به دلیل شرایط پیش آمده کرونا و برای رعایت پروتکل‌های وزارت بهداشت کلاس‌های آموزشی تعطیل بوده و از نیمه دوم آذر دوره‌های آموزشی برای علاقه‌مندان برگزار می‌شود.
با راه بلد به کوهنوردی بروید
اگر به کوهنوردی علاقه دارید و می‌خواهید این ورزش را تجربه کنید بهتر است در قدم اول به باشگاه‌های کوهنوردی رسمی و ثبت‌شده مراجعه کنید و برای شرکت در دوره‌های آموزشی ثبت‌نام کنید. باشگاه‌های کوهنوردی دوره‌های مختلفی را برگزار می‌کنند و افراد بر حسب علاقه می‌توانند در دوره‌های عمومی و تخصصی شرکت کنند. دوره‌ها کوتاه ۲ روزه و ۴ روزه است. آموزش‌های ارائه شده در باشگاه‌های کوهنوردی به روش علمی ارائه می‌شود و باشگاه همت شمیران یکی از مراکزی است که زیر نظر فدراسیون فعالیت می‌کند. ثبت‌نام در باشگاه‌ها این ویژگی را دارد که شما می‌توانید زیر نظر مربی باشگاه و فدراسیون کوهنوردی با اصول کوهنوردی و مباحث مربوط به امداد و نجات یا پیشگیری از حوادث کوهستان آشنا شوید. مهم‌ترین توصیه به علاقه‌مندان کوهنوردی این است که برای رفتن به کوه و آموزش دوره‌ها جذب کانال‌های تلگرامی نشوند، چراکه افرادی که به‌عنوان مربی اقدام به ثبت‌نام می‌کنند از تخصص کافی و لازم برخوردار نیستند و بدون اینکه به جایی متعهد باشند افراد را جمع می‌کنند و به کوهستان می‌برند و این یکی از مواردی است که به حوادث متعددی به‌خصوص در شمال تهران منجر می‌شود.
کوهپیمایی شاخه‌ای از کوهنوردی است و ۴ رشته اصلی آن سنگنوردی، یخ و برف، غارنوردی و کوهپیمایی است. افراد مبتدی از کوه پیمایی شروع می‌کنند که عمومی‌تر است. اگر به کوهنوردی علاقه دارید در هر سنی می‌توانید در این دوره‌ها شرکت کنید. شرکت‌کنندگان در دوره‌های آموزشی با مباحث مختلفی راجع به چگونگی گام‌برداری، چگونگی تنفس مناسب، تعاریف و انواع کوله پشتی و کفش و نحوه کاربرد آنها، تغذیه، چگونگی حرکت در شیب‌ها و... آشنا می‌شوند تا بتوانند ورزشی همراه با سلامتی را در طبیعت تجربه کنند.