همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: سازمان «ملل متحد» این روز را گرامی داشت تا فعالیت‌های بشردوستانه و بدون سود مالی شخصی که ریشه در مهرورزی و برابری دارد، رواج یابد و جهان به جایی بهتر برای زیست انسان‌ها تبدیل شود. با این هدف، سال‌ها است که هفته «داوطلبانه کارهای جهادی» در تهران و مناطق ۲۲گانه‌اش دنبال می‌شود تا شعار «برای شهری بهتر، تو هم داوطلب شو» در سایه مشارکت‌های مردمی به خوبی محقق شود.
نهمین منطقه پایتخت نیز از این قاعده اخلاق‌محور مستثنا نیست و امسال با اجرای برنامه‌های مختلف به ترغیب شهروندان برای برپایی تشکل‌های مردمی، بهبود کیفیت زندگی افراد آسیب دیده، توان‌افزایی سالمندان، بانوان و کودکان، حفاظت از محیط‌زیست، مشارکت در امور گروهی عام‌المنفعه، ایجاد تخصص‌گرایی در محله‌ها پرداخته است. در این گزارش به بخشی از این فعالیت‌ها در گفت‌وگو با شهروندان، مسئولان شهری و کارشناسان اجتماعی پرداخته‌ایم.
فعالیت‌های داوطلبانه منطقه ۹ با پاکسازی محیط‌زیست معابر پر تردد و مهم منطقه آغاز می‌شود. فعالیت‌هایی که ضمن ایجاد مطالبه‌گری با موضوعات خاص به حل مشکلات نخ‌نما شده شهری نیز کمک شایانی می‌کند.
- افزایش کیفیت زندگی شهری
صبح یکی از روزهای پاییزی با آن آفتاب کم‌رمق پهن شده بر پیاده‌رو، گروهی از شهروندان داوطلب که تعدادشان با توجه به محدودیت‌های کرونایی به ۱۵ نفر می‌رسد، با کیسه‌های مخصوص جمع‌آوری زباله راهی خیابان‌های «طوس»، «دامپزشکی» و «هاشمی» می‌شوند. ماسک‌های رها شده، دستکش‌های پاره، ته سیگارهای کنار باغچه‌ها و زباله‌هایی کوچک را برمی‌دارند و کمک حال پاکبان‌هایی که ۱۲ ساعت از شبانه‌روز خود را به پاکیزگی محله‌ها اختصاص می‌دهند، می‌شوند. «پریسا افکار» یکی از اهالی محله «استاد معین» نزدیک به ۲ سال است به‌عنوان داوطلب کار در طرح‌های جهادی شرکت می‌کند.
او می‌گوید: «مشارکت در طرح‌های جهادی و داوطلبانه هم مرور تخصص‌ها و ارزش‌ها برای خود ما به شمار می‌آید و هم به رفع مشکلاتی کمک می‌کند که در ارتباط مستقیم با کیفیت زندگی شهری است. مشکلات عمرانی، ترافیکی، محیط‌زیست و آسیب‌ها که هرکدام به نوعی بر زندگی ما اثرگذار هستند و می‌توان با اقدامات داوطلبانه به‌گونه‌ایی اصلاحشان کرد. در منطقه ۹، مهم‌ترین مشکلات بافت فرسوده، کمبود فضا برای ایجاد سرانه‌های شهری و تجمع معتادان است که بارها همراه با تیم محله‌مان، آنها را مطرح و پیگیری کرده‌ایم.»
- حالمان خوب است
تقریباً خیابان هاشمی به سمت بزرگراه «یادگار امام» (ره) از زباله خالی شده است و بسیاری از اهالی به گروه جهادی، خدا قوت و خسته نباشید می‌گویند. «شاهین المی» از اعضای گروه جهادی است که کیسه زباله‌های جمع‌آوری شده‌اش حسابی سنگین به نظر می‌رسد. المی می‌گوید: «فعالیت‌های این چنینی بیشتر از آنکه به سود دیگران و وضعیت محله‌ها باشد به نفع خودمان است، حال خودمان را خوب می‌کند. به قول معروف، سرمایه‌های اجتماعی هستیم که الگوسازی می‌کنیم. ولی ذات قضیه این است که یادمان می‌ماند برای نگهداشت محله و امکاناتش باید تلاش کنیم و حواسمان به هم باشد. اینکه کارتن‌خواب‌های محله «شهید دستغیب» ساماندهی شوند یا کودکان‌کار محله «دکتر هوشیار» به تحصیل و زندگی بازگردند و یا حتی محیط‌زیست محله «فتح» احیا شود، علاوه بر مسئولان، وظیفه تک تک ماست.»
- تقدیر از مدافعان سلامت
تشکر از کادر درمان بیمارستان «شریعت رضوی»، اهدای ماسک و بسته‌های بهداشتی به خانواده‌های نیازمند محله «امامزاده عبدالله» (ع) و ویزیت رایگان از دیگر فعالیت‌های اجتماعی داوطلبان منطقه است. به‌ویژه این روزها که «کرونا» حسابی جولان می‌دهد و شلوغی بیمارستان شریعت رضوی از ابتدای در ورودی آن آغاز می‌شود. بخش‌ها و اتاق‌ها مملو از بیماران دردمند و همراهان نگران هستند. خستگی از چهره پرستارها و کمک پرستار بیمارستان پیدا است. شاخه‌های گل را از دست داوطلبان می‌گیرند اما ته نگاه هر کدامشان این است که «گل برای قدرشناسی خوب است اما ماسک زدن چیز دیگری است».
«صادق محمدی»، رئیس اداره خدمات اجتماعی شهرداری منطقه، در این بازدید می‌گوید: «برنامه‌های هفته داوطلبانه کار در منطقه را با توجه به سرفصل‌های مهم سازمان «خدمات و رفاه اجتماعی» شامل کارآفرینی ویژه معلولان، بانوان سرپرست خانواده، کمک به افراد آسیب دیده، احیای محیط‌زیست و جمع‌آوری کمک‌های مادی و معنوی تدوین کرده‌ایم که گرامی داشت مقام «مدافعان سلامت» در آن از جایگاه ویژه‌ای برخورددار است.» محمدی همچنین می‌افزاید: «طرح «نذر ماسک» نیز با اهدای بیش از ۵۰۰ ماسک پارچه‌ای اجرا شده و بسته‌های بهداشتی شامل مواد ضدعفونی‌کننده، ماسک و دستکش هم بین خانواده‌های بیمار و نیازمند توزیع شده است. البته به ماسک‌های بیشتری ویژه کودکان‌کار منطقه نیاز است که با همکاری مرکز حمایتی «پیام صلح رهایی» در حال پیگیری هستیم.»
- ضرورت حمایت مسئولان
راه‌اندازی باشگاه داوطلبان اجتماعی در تهران همان اتفاق خوبی است که فعالیت‌های اعضای گروه‌های جهادی اجتماعی را با سازماندهی بیشتری در مناطق پیش خواهد برد. در حال حاضر، بیش از ۵۰ نیروی داوطلب و جهادی در منطقه ۹ فعال هستند که در بازه‌های زمانی مختلف به میدان می‌آیند. «ناهید محمدنژاد» از اعضای شورایاری محله شهید دستغیب و پای ثابت فعالیت‌های اجتماعی منطقه که در برنامه‌های داوطلبانه بسیاری حضور داشته است. محمدنژاد می‌گوید: «همان قدر که برای ارتقای کیفی یک محله به مشارکت و همکاری نیروهای متخصص و داوطلب نیاز است، سیاست‌های تشویقی مدیران و مسئولان نیز در این روند تأثیرگذار است. برای مثال، مسئولان اگر خیّران و داوطلبان جهادی را همراهی معنوی کنند در واقع به نوعی آنها را به رسمیت بخشیده‌اند که این رسمیت بخشیدن، هم سبب انگیزه در آنها می‌شود و هم اعتماد دیگران را به گروه‌های جهادی جلب می‌کند.»
- شبی با بی‌پناهان
مددسرای «امید» در خیابان «فتح» منطقه ۹، یکی دیگر از مراکزی است که برنامه هفته داوطلبان کار با عنوان «شبی با بی‌پناهان» در آن اجرا می‌شود. «مجید فراهانی» و «الهام فخاری» از اعضای شورای‌شهر تهران، «مصطفی موسوی»، شهردار منطقه و «منیژه حکمت»، تهیه‌کننده و کارگردان مطرح سینمای ایران در این برنامه حضور دارند تا چند ساعتی را به گفت‌وگو با مددجویان مددسرا سپری کنند.
مددجویان از ساعت ۱۶ مانند روزهای پیش پذیرش شده‌اند و پس از تشکیل پرونده، استحمام و معاینه پزشکی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی وارد سالن مددسرا با ظرفیت ۱۲۰ نفر می‌شوند. مجید فراهانی با تأکید بر مساعدت هرچه بیشتر تشکل‌ها و انجمن‌های مردم نهادی که دغدغه‌های اجتماعی دارند، می‌گوید: «این تشکل‌ها و انجمن‌ها می‌توانند با پیوستن به باشگاه داوطلبان اجتماعی سازمان خدمات اجتماعی و رفاه تهران در مسیری واحد حرکت کنند. گاهی هدف یکی است، اما مسیرهای طولانی و تکراری مانع از تحقق اهداف می‌شوند. بنابراین، شایسته است داوطلبان خدمات گوناگون، علاوه بر حفظ انسجام و یکپارچگی در گام‌ها، برنامه‌ریزی و تمرکز در اموری را مدنظر قرار دهند که تهران و محله‌ها با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فردشان به آنها نیاز دارند.»
- منیژه حکمت، کارگردان: گاهی همدلی هم چاره‌ساز است
منیژه حکمت که در برنامه شبی بی‌پناهان حضور دارد با اشاره به روند صعودی بروز مشکلات در شرایط اقتصادی حاکم می‌گوید: «شرایط بحرانی اقتصادی و بهداشتی که در آن قرار گرفته‌ایم به روزهایی بیشتر از یک هفته کار داوطلبانه نیاز دارد. در مناطق جنوبی شهر به سبب کثرت انواع معضلات فردی و خانوادگی و گرفتاری دربند اعتیادهای توأم با فقر، افراد به فعالیت‌های جهادی بیشتری نیاز دارند که گاهی هم‌صحبتی و همدلی هم چاره‌ساز است. این اقدام شهرداری ستودنی است اگر سریالی و مؤثر پیش برود.»
- سید مصطفی موسوی شهردار منطقه: زیرساخت باید فراهم باشد
سید مصطفی موسوی بسترسازی مدیریت شهری ویژه حرکت‌های داوطلبانه جهادگران اجتماعی را ضروری می‌داند و می‌گوید: «اگر زیرساخت چنین حرکت‌های مردمی فراهم نشود به مرور زمان با فرسایش عملکردی آنها مواجه هستیم که در نهایت یک شهر تنها در وجه کالبدی و سخت باقی می‌ماند. سیاست در منطقه ۹ این است که با شناسایی انجمن‌ها و افراد متخصص داوطلب به تقویت بنیه اجرایی آنها بپردازیم.»
- الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران: روابط اجتماعی پایدارتر در محله‌های قدیمی
الهام فخاری ریشه فرهنگ فعالیت‌های داوطلبانه و جهادی را در محله‌های قدیمی و سنتی تهران مستحکم‌تر می‌داند و می‌گوید: «در محله‌های قدیمی شهر، روابط اجتماعی پایدارتر و شناسنامه‌دار است. درست به همین دلیل فعالیت‌های داوطلبانه با شوق و اشتیاق بیشتری انجام می‌شود که با استناد به این اصل می‌توان به توسعه اجتماعی محله‌ها در آن مناطق امیدوار بود.»