همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: به‌ویژه گودهای ناایمن و دردسرساز که سال‌ها از بلاتکلیفی‌شان می‌گذرد. منطقه ۹ نیز از وجود این گودها بی‌نصیب نمانده و گودهای خیابان‌های «جرجانی» و «هاشمی» را بیش از یک دهه در خود جای داده است. این بلاتکلیفی و رهاشدگی‌های خطرآفرین سبب گلایه اهالی شده است که در این گزارش به بررسی دلایل آن پرداخته‌ایم.
محله «امامزاده عبدالله» (ع) با ۱۷ هکتار بافت فرسوده از ۱۲۵ هکتار مساحتی که دارد، در ناحیه ۲ منطقه واقع شده است.
روند نوسازی در این محله براساس آمار دفتر توسعه محلی ناحیه با شتاب کندی رو به جلو حرکت می‌کند. شاید به همین دلیل است که گود معروف جرجانی با عمق ۲۰متر و مساحت هزار و ۲۲۷مترمربع که در تابلوی معرفی پروژه با نام «مجتمع اداری و تجاری هنرمند» خوانده می‌شود، از سوی سازندگانش سال‌ها بلاتکلیف رها شده است. «اکبر محمدی» یکی از ساکنان محله که خانه‌اش فاصله چندانی با گود جرجانی ندارد، می‌گوید: «نزدیک به ۱۰ سال می‌شود که این گود اینجا جا خوش کرده است و کسی پیگیری نمی‌کند که سرانجام آنچه خواهد شد.
با وجود حصاری که اطراف آن کشیده شده است اما از این خیابان خودروهای سنگین زیادی از جمله اتوبوس‌های شهری و کامیون‌های شرکت «آرد باختر» تردد می‌کنند. چند سالی هم می‌شود که میزان بارندگی‌ها زیاد شده است. همه اینها در کنار هم می‌توانند برای همسایه‌ها حادثه آفرین باشند. مانند همان گود محله «فلاح» که سبب فروریختن خانه‌های اطرافش شد.» «قاسم خانی» از کاسبان خیابان جرجانی است. او می‌گوید: «شما نمای همین محدوده را نگاه کنید، چقدر نازیباست. کل پیاده‌رو با این حصارکشی گرفته شده است و جای تردد نیست. ترک خوردگی‌های کف خیابان هم که گواه خطر احتمالی است. از سویی، گود به یک زباله‌دانی بزرگ تبدیل شده است که به‌ویژه در تابستان، بوی نامطبوعی از آن برمی‌خیزد. از طریق شورایاری محله نیز پیگیری کردیم، اما گویا از دست آنها هم‌کاری برنمی‌آید. در شرایط عادی، خانه‌های این محدوده به سبب فرسودگی استحکام لازم را ندارند، چه برسد به اینکه سازه‌های متراکم و ناایمن هم کنارمان قد بکشند.»
- اختلاف شهرداری و مالک در گودهاشمی
یکی دیگر از گودهای منطقه ۹ به بزرگ‌ترین پروژه بافت فرسوده تهران در سال ۱۳۹۵ شهرت داشت و اکنون سال‌ها از بلاتکلیفی آن می‌گذرد. گود «هاشمی» در محله «استاد معین» با ۹ هزار ۵۰۰مترمربع مساحت است. گودی که البته با فراز و فرودهای عمرانی و اداری بسیاری مواجه بود تا پروژه مسکونی بزرگی را در خود جای دهد. «علی رضایی» از کاسبان محله استادمعین در این‌باره می‌گوید: «این گود بیشتر از ۱۰ سال است که رها شده است. هر چند سال در میان، بخش‌هایی از آن را با خاک پر می‌کنند. شهرداری اجازه فعالیت به مالک نمی‌دهد و مالک هم ایمنی را فراهم نمی‌کند.
قرار بود اینجا ۱۷ طبقه تجاری و مسکونی باشد که برای این خیابان تقریباً کم‌عرض و با تراکم بالای اطراف آن در مواقع بروز حوادثی مانند زلزله و آتش‌سوزی خطرناک است و اصلاً چگونه این تراکم غیرمنطقی را داده‌اند! » «مسعود بخشایش» از اعضای شورایاری محله استادمعین است که می‌گوید: «خطر گودها بالقوه است. یعنی در ظاهر ممکن است همه چیز ایمن و مستحکم به نظر برسد اما در واقع این‌گونه نیست و خطر هر لحظه در کمین است. از سویی، جلسات مختلفی با موضوع گود هاشمی با مدیران شهرداری و مالک برگزار کردیم، اما تغییر قوانین در ساخت‌وسازهای شهری سبب بروز اختلافاتی بین شهرداری و مالک شده است که همچنان دادگاه‌های آن ادامه دارد.
تا زمانی که قوانین واحد و با نظارت قوی وجود نداشته باشد، هم نوسازی به کندی صورت می‌گیرد و هم احتمال وقوع حادثه و خطر وجود دارد.» «انور عزیز دوست»، مدیر دفتر توسعه نوسازی محلی ناحیه یک، نوسانات اقتصادی جامعه را یکی از مهم‌ترین دلایل بلاتکلیفی گودهای منطقه می‌داند و می‌گوید: «مالکان باید با سرمایه‌گذاری دقیق و برنامه‌ریزی مناسب وارد عمل شوند تا نوسانات اقتصادی، پروژه آنها را به تعویق نیندازد. این تعویق و تأخیر بی‌شک هم به زیان مالک و هم به ضرر ساکنان محله است. درست مانند موانعی که برای پیشروی پروژه خیابان هاشمی به وجود آمده و اهالی را از یک سرانه تجاری مناسب بی‌نصیب گذاشته است.»
- رای به نفع مالک گودها
«مصطفی دانشمندی»، رئیس اداره اجرای احکام شهرداری منطقه ۹ نیز از نتیجه رأی دیوان عدالت اداری درباره پروژه خیابان هاشمی می‌گوید: «رای دادگاه به نفع مالک صادر شده است تا ۱۷ طبقه پروژه به‌زودی بنا شود. این در حالی است که تلاش بسیار داشتیم تا تعداد طبقات را با هدف کاهش خطرات احتمالی، کاهش دهیم. این پروژه به همان اندازه که موجب رونق تجاری محدوده فرسوده می‌شود به همان میزان نیز با افزایش تراکم غیرمعقول می‌تواند حادثه ایجاد کند. بنابراین با صدور رأی دادگاه و آغاز فعالیت عمرانی پروژه، معاونت‌های مختلف منطقه به دنبال کاهش خطرپذیری احتمالی آن هستند.»
- شهرداری ضرر سرمایه‌گذار را جبران کند
در ادامه پیگیری‌ها با «مهدی فلاح»، مالک پروژه و گودهای منطقه گفت‌وگو کرده‌ایم. فلاح می‌گوید: «بخشی از بلاتکلیفی پروژه‌ها به تأمین نشدن بودجه پیمانکار شرکت ما بر می‌گردد. زمانی که بودجه تأمین شد با تغییر قوانین شهرسازی مواجه شدیم که بر اساس آن باید طبقات پروژه‌ها کاهش می‌یافت. طبیعی است که در جریان انجام این پروژه‌ها بسیار متضرر می‌شویم و چون تغییر قوانین از سوی شهرداری بوده است، بنابراین شهرداری باید با اعطای تسهیلاتی این ضرر را جبران کند.» فلاح هم‌چنین می‌افزاید: «اینکه مدیران شهرداری تورهای جذب سرمایه‌گذار در مناطق برگزار می‌کنند و سرمایه‌گذاری در منطقه را بسیار سودآور جلوه می‌دهند با آن چیزی که سرمایه‌گذار وارد کار می‌شود و انتظار حداقل سرمایه‌اش را دارد، زمین تا آسمان متفاوت است. آن هم در مناطق جنوبی شهر که بیش از هر چیزی به نوسازی احتیاج دارند.
اگر تراکم‌فروشی دیگر قانون نیست، پس برای جبران سرمایه‌گذاری‌های دوره پیشین باید چاره‌ای اندیشید یا شهرسازی را متناسب با استانداردهای جهانی پیش ببریم. چراکه جمعیت در همه شهرها و کشورها در حال افزایش است و تراکم، مسئله جدی به شمار می‌آید اما مسئولان آن شهرها و کشورها برایش تدبیری مناسب در نظر گرفته‌اند. با این حال شرکت ما در تلاش است فعالیت عمرانی این ۲ پروژه را تا یک ماه آینده آغاز کند.»
- تغییر قوانین شهرسازی
«تقی محمدآقایی»، شهردار ناحیه یک نیز در توضیح چرایی رهاشدگی گود خیابان هاشمی می‌گوید: «۲ گود بلاتکلیف در منطقه به یک مالک تعلق دارد که چون در تمدید پروانه و در قوانین جدید با کاهش تراکم و طبقات مواجه شده است از پیشروی پروژه امتناع می‌کند. فعالیت گودبرداری پروژه خیابان هاشمی با تملک ۱۱۰ واحد ریزشی در سال ۱۳۸۹ آغاز شد که هنگام گودبرداری، پلاک‌های جنوبی که مایل به فروش ملک خود نبودند، اعلام خطر (ترک خوردگی دیوارهای منزل) کردند. چندین بار با اجرای فنون مهندسی این خطرات رفع شد. اما آنچه مسلم است تراکم بالای پروژه با سیاست‌های کنونی شهرداری به سبب افزایش بی‌رویه بار جمعیتی و ساختمانی، سازگار نیست.»
- بررسی‌های هفتگی
«عباسعلی کارگر»، سرپرست شهردار ناحیه ۲، درباره بلاتکلیفی گود خیابان جرجانی می‌گوید: «آخرین نامه شهرداری به دادسرا با موضوع ایجاد ایمنی بیشتر، کاهش خطرپذیری گود و تعیین تکلیف آن، یک ماه پیش ارسال شد که منتظر دستور قضایی هستیم. چراکه تا به امروز مذاکراتمان با مالک و سازنده پروژه نتیجه‌بخش نبوده است. از سویی کارشناسان شهرسازی ناحیه به‌صورت هفتگی از گود جرجانی بازدید دارند تا ایمنی آن را بررسی و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کنند.»