هشدار رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت نگرانی دیگری به نگرانی‌های خانواده‌های ایرانی اضافه می‌کند: گذشته از کمبود آب و برق و اختلالاتی که در زندگی ایجاد می‌کند، باید بیش از گذشته نگران بهداشت مواد غذایی هم باشند.
دکتر محسن زهرایی، رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های منتقله از آب و غذا با اشاره به اینکه خشکسالی به‌عنوان یک معضل جهانی خطر بروز بیشتر و افزایش موارد ابتلا به بیماری‌های اسهالی از جمله وبا را افزایش داده است، به همشهری می‌گوید: این مسئله به ویژه در مناطق روستایی که دسترسی کمتری به آب آشامیدنی سالم دارند و به ویژه در کشورهای افغانستان و پاکستان، مردم را به سمت استفاده بیشتر از آب‌های ناسالم مانند آب چاه، رودخانه و امثال آن هدایت می‌کند و به همین علت باید انتظار بروز موارد بیشتر این بیماری‌ها را داشته باشیم.
خشکسالی وبا نمی‌آورد!
البته خطر شیوع بیماری وبا به‌عنوان یک بیماری بومی و آن هم به‌دنبال خشکسالی، مسئله‌ای است که مورد توافق همه متخصصان نیست.
برخی کارشناسان معتقدند قضیه کاملا برعکس است، یعنی از نظر اپیدمیولوژی شیوع وبا هیچ ارتباطی با پدیده خشکسالی ندارد بلکه هنگام وقوع بارندگی‌های شدید باید منتظر شیوع این بیماری بود.
به گفته این کارشناسان در زمان بارندگی، سطح آب‌های زیرزمینی بالا می‌آید، در این وضعیت این آب‌ها با فاضلاب مخلوط می‌شوند؛ فاضلابی که مطمئنا حاوی میکروارگانیسم‌های بیماری وباست.
در این شرایط در مناطقی که از این آب‌ها به‌عنوان آب مصرفی استفاده می‌کنند، خطر شیوع وبا افزایش می‌یابد. اما برخی دیگر از متخصصان عفونی می‌گویند شیوع وبا هیچ ارتباطی با رطوبت و بارندگی ندارد.
دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این موضوع به همشهری می‌گوید: عامل عمده انتقال بیماری وبا آب آلوده است؛
یعنی در شرایطی که دسترسی مردم به آب شرب کم شود، خودبه‌خود شست‌وشوی دست به‌عنوان مهم‌ترین عامل پیشگیری‌کننده از میکروب وبا نیز کم خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: در این زمان برخورد با عوامل عفونی و ابتلا به بیماری اسهال و درنتیجه ابتلا به موارد جدید بیماری وبا بیشتر خواهد شد و در کشور ما هم در تابستان‌های کم‌آب خطر بروز این اتفاق وجود دارد.
به عقیده دکتر مردانی وبا در همه جای دنیا به همراه خشکسالی ایجاد می‌شود ولی شیوع این بیماری به‌علت رطوبت عمدتا مربوط به کشورهای جنوب شرق آسیاست؛
به‌طوری که در این کشورها این بیماری به‌دنبال باران‌های موسمی و سیل‌های متعاقب آن شایع می‌شود، ولی ما خوشبختانه با باران‌های موسمی و سیل‌های ناشی از آن در کشور رو‌به‌رو نیستیم.
بلکه تنها خطر تهدید‌کننده از نظر شیوع بیماری وبا عدم‌رعایت بهداشت فردی درصورت کاهش منابع آب شرب است، به‌خصوص در فصل گرما.
دکتر زهرایی نیز با اشاره به اینکه آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد، به‌علت خشکسالی جهانی هر سال موارد ابتلا به بیماری وبا در جهان در حال افزایش است، می‌افزاید: در سال 2005 میلادی حدود 105هزار نفر به این بیماری مبتلا شدند و سال 2006 حدود 110هزار نفر اما در سال 2007 میلادی میزان ابتلا به وبا در دنیا 2 برابر شد و حدوداً به 220هزار نفر رسید.
رعایت بهداشت فردی همچنان ضروری است
با این حال، به عقیده کارشناسان حتی با وجود کاهش هر ساله میزان مبتلایان به وبا در ایران، رعایت بهداشت فردی برای پیشگیری از شیوع دوباره آن هم در زمان خشکسالی همچنان ضروری به‌نظر می‌رسد.
«به‌طور کلی 80 درصد موارد ابتلا به وبا خفیف است و شناسایی آن بسیار مشکل است، حدود 20درصد از موارد ابتلا به این بیماری علامتی است و نمای بالینی دارد به‌طوری که باید حداکثر ظرف 5 ساعت فرد مبتلا تحت درمان قرار گیرد.»
دکتر زهرایی با بیان این عبارات، توضیح می‌دهد: مراجعه دیرهنگام برای درمان این بیماری، خوددرمانی یا استفاده از داروهای ملین باعث می‌شود زمانی بیمار به پزشک برسد که به‌علت از دست دادن بیش از حد آب بدن امکان درمان آن نباشد.
وی با بیان اینکه مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از ابتلا به این علائم شستن دست‌ها با آب و صابون قبل از پخت و صرف هر وعده غذایی است، به کسانی که قصد سفر دارند توصیه می‌کند: این افراد حتماً باید آب بطری یا آب سالم را از خانه برای آشامیدن همراه داشته باشند، صابون مایع همواره باید در دسترس مسافران باشد، در مورد شستن سبزی، کاهو و کلم نیز باید اصول بهداشتی شست و شو رعایت شود.
به گفته دکتر زهرایی برای عموم مردم رعایت نکاتی ضروری است؛ از جمله اینکه شستن سبزی‌ها باید در 3 مرحله انجام شود، مرحله اول شست‌وشو با آب برای از بین رفتن گل و لای سبزی، دوم شست و شو با مایع ظرفشویی و نگهداری سبزی در آن برای حداقل 5 دقیقه به‌منظور لیز شدن و از بین رفتن انگل‌های چسبیده به سبزی و سرانجام مرحله گندزدایی که مرحله باید با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده که انواع آن در بازار وجود دارد، انجام شود.
چون با اینکه آبیاری سبزیکاری‌ها با فاضلاب تقریبا رفع شده، اما نمی‌توان گفت این میزان به صفر رسیده، ضمن اینکه حتی اگر آبیاری با فاضلاب هم انجام نشود، تردد احشام و حیوانات و فضولات آنها وجود دارد و باید حتماً اصول بهداشتی در شستن سبزی‌ها، کاهو و کلم انجام شود.
اقدامات معمول وزارت بهداشت تقویت می‌شود
«پرهیز از مصرف غذا و سالاد در رستوران‌های غیرمعتبر به‌خصوص در جاده‌ها، پرهیز از مصرف آبمیوه و غذاهایی که توسط دستفروش‌ها توزیع می‌شود نیز از دیگر اقدامات لازم در این زمینه‌هاست.»
رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های منتقله از آب و مواد غذایی وزارت بهداشت با اشاره به اقدامات این وزارتخانه برای کنترل شیوع وبا خاطر‌نشان می‌کند: در حال حاضر با هماهنگی بین بخشی آمادگی کاملی در سراسر کشور برای مقابله و کنترل بیماری وبا وجود دارد و از نظر امکانات درمانی و سرم مشکلی نداریم، اما نمی‌توانیم با قرنطینه مرزها جلوی ورود اتباع خارجی را بگیریم، زیرا بیماری وبا قابلیت قرنطینه ندارد.
وی ادامه می‌دهد: از ابتدای امسال تاکنون هیچ موردی از وبا در اتباع ایرانی گزارش نشده است و در مورد کشورهای همسایه هنوز گزارشی نداریم، با این حال این مسئله را در کشورهای همسایه با دقت رصد می‌کنیم و با توجه به مسئله خشکسالی هوشیاری در مورد این بیماری بیشتر شده است.
رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت در پایان خاطر‌نشان می‌کند: اگرچه اکثریت مردم از بیماری وبا یک ترس تاریخی دارند، اما اگر اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه انجام شود و درصورت بروز علائم اسهال فرد بیمار به موقع و به‌سرعت به پزشک ارجاع شود، مشکلی از نظر بروز این بیماری در کشور نخواهیم داشت.
وبا را ایرانی‌ها نمی‌گیرند!
رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت معتقد است که در ایران به‌علت بهبود مراقبت‌های بهداشتی، طی سال‌های گذشته بیشتر موارد شناسایی شده این بیماری اتباع خارجی کشورهای پاکستان، افغانستان بودند نه بومی‌ها.
وی با اشاره به اینکه اقداماتی مثل شناسایی افراد مشکوک، کنترل سلامت آب شرب و ورود و خروج افراد باعث کاهش آمار مبتلایان به این بیماری طی سال‌های گذشته شده، می‌افزاید: طی سال‌های 81 تا 83 به‌طور متوسط هر سال شاهد ابتلای 90 تا 100 نفر به وبا در کشور بودیم، در سال 84 پس از اپیدمی این بیماری در مجموع هزار و 133 نفر در کشور به این بیماری مبتلا شدند، اما سال 85 کمترین میزان ابتلا به این بیماری را در 40سال اخیر داشتیم و فقط 24 مورد وبا در کشور شناسایی شد که 14مورد آن هم اتباع پاکستانی و افغانی بودند.