همشهری آنلاین _ زهرا بلندی: مطالبی که ضمن ایجاد واهمه برای مخاطبان تلاش‌شان این بود که آنها را از انجام غیرضروری سی‌تی‌اسکن ریه یا استفاده از این روش برای تشخیص اولیه بیماری منع کنند. با وجودی‌که اسکن ریه بدون نسخه پزشک در مراکز تصویربرداری دولتی انجام نمی‌شود، اما در این میان برخی شهروندان برای کسب اطمینان از عدم ابتلای خود به بیماری کووید ۱۹ اصرار به جلب رضایت پزشک برای انجام غیرضروری این نوع تشخیص دارند. برای کسب آگاهی از جزئیات اسکن ریه و پروتکل‌های موجود برای استفاده صحیح و به موقع آن با دکتر «مرتضی صانعی طاهری» رئیس انجمن رادیولوژی ایران هم‌صحبت شده‌ایم.
«به دستور مدیریت بیمارستان بدون درخواست متخصص عفونی به هیچ عنوان سی‌تی‌اسکن ریه قابل انجام نیست.» این متنی است که روی شیشه پذیرش مرکز تصویربرداری بیمارستان فیروزآبادی نصب شده تا مراجعان را از انجام سی‌تی‌اسکن غیرضروری و بدون نسخه پزشک منع کند. همه افرادی که روی صندلی‌های انتظار نشسته‌اند با آگاهی از چنین شرایطی نسخه‌هایشان را در دست گرفته‌اند. ساعت از ۱۰ صبح گذشته و سالن انتظار نسبتاً خلوت است. به گفته کارشناسان حاضر با افزایش محدودیت‌ها وضعیت اینجا خیلی بهتر شده و جمعیت مراجعه‌کنندگان امروز با چند هفته قبل اصلاً قابل قیاس نیست.
مرد نسبتاً جوانی که در مقایسه با دیگر مراجعان سرحال‌تر به نظر می‌رسد جواب اسکن ریه‌اش را در دست گرفته و برای تفسیر نتیجه به سمت اتاق پزشک می‌رود. وقتی از او می‌خواهیم تا درباره دلیل انجام اسکن ریه‌اش صحبت کند، می‌گوید: «بعد از گذشت ۱۴ روز از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ برای کسب اطمینان از سلامتی‌ام مجدداً سی‌تی‌اسکن ریه را انجام دادم. پزشک به من گفت ضرورتی برای انجام مجدد اسکن ریه وجود ندارد، اما من با اصرار برای اینکه خیالم از سلامتی‌ام راحت شود از او درخواست کردم تا دستور اجرای مجدد اسکن ریه را بدهد.»
- افزایش تقاضای بی‌مورد انجام سی‌تی‌اسکن
او مثل خیلی‌های دیگر نمی‌داند اسکن ریه راهی برای تشخیص کرونا نیست و فقط در مواقع وخامت بیماری از آن استفاده می‌شود. کارشناس مسئول بخش رادیولوژی بیمارستان فیروزآبادی با بیان این موضوع و با اشاره به اینکه یکی از چالش‌های مهم آنها از نخستین روزهای شیوع کرونا مراجعه‌کنندگانی هستند که با نسخه پزشکان عمومی به اینجا می‌آیند، می‌گوید: «این افراد ضرورتی برای انجام اسکن از ریه نداشتند. براین اساس این موضوع را با ریاست بیمارستان در میان گذاشتیم و قرار شد بیماران دارای نسخه خارج بیمارستان به پزشک متخصص و طب اورژانس معرفی شوند و در صورت تأیید آنها این کار انجام شود.» «زهرا محمدی» در ادامه با اشاره به اینکه برخی شهروندان اطلاعات زیادی از اثرات منفی اشعه ندارند و بی‌مورد تقاضای انجام سی‌تی‌اسکن می‌کنند، می‌گوید: «برای مقابله با این موضوع با چسباندن این نوشته روی شیشه سعی کردیم جلو این درخواست‌ها را بگیریم تا از کانال‌های مطمئن وارد اینجا شوند. خوشبختانه با اجرای این کار و از سوی دیگر تأثیر محدودیت‌های اخیر، تعداد مراجعه‌کنندگان خیلی کمتر شده است. این درحالی است که با توجه به اینکه برخی مجبور هستند به دلیل شرایط وخیم خود چند بار سی‌تی‌اسکن انجام بدهند سعی کردیم این کار را برای حفاظت بیمار با اشعه ودوز جذبی پایین انجام دهیم.»
- اصرار نکنید
«صدیقه حمیدی‌راد» یکی دیگر از کارشناسان رادیولوژی بیمارستان فیروزآبادی است که ضمن تأیید گفته‌های همکارش می‌گوید: «بعد از شیوع کرونا مراجعان ما حالت سینوسی داشته‌اند، گاهی کم وگاه زیاد می‌شوند. در این میان برخی پزشکان عمومی به اصرار بیماران، سی‌تی‌اسکن ریه تجویز می‌کردند که ضرورتی در انجام آنها دیده نمی‌شد. خوشبختانه طی صحبت‌هایی که با مسئولان بیمارستان انجام شد اورژانس کووید ۱۹ مسئولیت ارجاع مراجعان خارج و داخل بیمارستان را قبل از انجام سی‌تی اسکن به متخصص به عهده گرفت تا در صورت لزوم این کار طبق نظر آنها انجام شود. با این کار آمار مراجعان برای انجام اسکن غیرضروری ریه کاهش قابل توجهی داشته است، البته شهروندان باید خودشان بیش از همه مراقب سلامت‌شان باشند و برای انجام غیرضروری سی‌تی‌اسکن اصرار نکنند.»
- شایعه سونامی سرطان مبنای علمی ندارد
اظهارنظرهایی مانند درگیری با سونامی سرطان در دوران پساکرونا مبنای علمی ندارد و از نظر علم رادیولوژی اصلاً قابل تأیید نیست.
رئیس انجمن رادیولوژی کشور با بیان این موضوع می‌گوید: «متأسفانه برخی که صلاحیت علمی در این زمینه ندارند با اظهارنظرهای عجیب خود موجب ایجاد اضطراب و نگرانی بی‌مورد در مردم می‌شوند. به‌عنوان مسئول انجمن علمی رادیولوژی ایران باید اذعان کنم که میزان اشعه‌ای که به بیمار در سی‌تی اسکن‌ریه داده می‌شود اصلاً در حدی نیست که سرطان‌زا باشد و نگرانی برای بیمارانی که مجبور به انجام یک یا ۲ بار سی‌تی‌اسکن هستند وجود ندارد.» «دکتر مرتضی صانعی طاهری» در ادامه با اشاره به اینکه اسکن ریه روش غربالگری ویروس کرونا نیست، می‌گوید: «مردم نباید با کوچک‌ترین علامتی برای انجام سی‌تی‌اسکن ریه به مراکز تصویربرداری مراجعه کنند.
سی‌تی‌اسکن ریه برای بررسی میزان درگیری، شدت، وسعت و عوارض ناشی از ویروس در بیمارانی با درگیری ریوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاهی بیماران کرونایی اصلاً درگیری ریوی ندارند.» عضو کمیته علمی مبارزه با کرونا می‌گوید: «با آغاز اپیدمی کرونا در کشور و اثبات نقش سی‌تی‌اسکن برای تشخیص و بررسی وضعیت بیماران، انجمن رادیولوژی کشور پروتکل‌هایی را برای همه دستگاه‌ها تعریف کرد. از هفته اول اسفند سال ۱۳۹۸ مقرر شد تا برای همه دستگاه‌های کشور روش Low Dose CT (سی تی اسکن بادوز پایین) تعریف شود، این در حالی است که میزان اشعه در سی‌تی‌اسکن ریه در حالت عادی هم پایین است. به هرحال این پروتکل مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت و به‌صورت پروتکل کشوری به اجرا درآمد که مقاله آن هم در مجله آکادمیک رادیولوژی(مجله انجمن رادیولوژی معتبر آمریکا) مورد تأیید قرار گرفت و به چاپ رسید.»