همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده: یکی از این کارشناسان، «سید ولی‌الله حسینی» نویسنده کتاب «گام به گام گودبرداری و اجرای سازه نگهبان» است که برای کاهش خطرات احتمالی ناشی از وجود گودهای غیراصولی دست به کار شده و حاصل دانش و تجربه خود را در قالب کتاب برای مخاطبش ارائه کرده است. با این کارشناس ارشد مهندسی عمران و همچنین کارشناس ارشد زمین‌شناسی، درباره کتاب «گام به گام گودبرداری و اجرای سازه نگهبان» و یکی از گودهای رها شده منطقه گفت‌وگو کردیم.
- انتقال تخصص و تجربه به علاقه مندان
در صحبت‌هایش مدام از گودبرداری‌های غیراصولی ابراز نگرانی می‌کند و به‌عنوان یک کارشناس ارشد مهندسی عمران، وضعیت گودبرداری در شهر تهران را چندان مطلوب نمی‌بیند. «سید ولی اله حسینی» برای کاهش خطرات احتمالی در این زمینه دست به کار شده و کتاب «گام به گام گودبرداری و اجرای سازه نگهبان» را برای استفاده فعالان این حوزه و حتی عموم شهروندان تألیف کرده است.
او در این باره می‌گوید: «با توجه به اینکه تحصیلاتم در ۲ رشته متفاوت زمین‌شناسی و مهندسی عمران با گرایش مکانیک خاک و پی است، در مواردی با ریزش گود مواجه می‌شدم و سعی می‌کردم در این زمینه اطلاعات و تجربیاتی کسب کنم. بعد از مدتی تصمیم گرفتم کتابی در این زمینه بنویسم و احساس می‌کردم جامعه به تجربیات من نیاز دارد و می‌توانم با انتقال دانش اندک خود اطلاعاتی در اختیار افراد جامعه قرار بدهم. البته به‌عنوان شخصی که تحصیلات و تجربیات مرتبط در خصوص گودها داشتم همیشه در خصوص گودبرداری‌های غیراصولی دغدغه داشتم و معتقدم در مواردی اصول گودبرداری در شهر تهران رعایت نمی‌شود. برای همین از سال ۹۳ شروع به نوشتن کتاب کردم که در پاییز ۹۵ کتابم به چاپ رسید.
- گود در مقابل چشمانم فرو ریخت
تجربه تلخ حسینی هنگام بازدید از یکی از گودها در یکی از مناطق تهران زمینه‌ساز انگیزه اصلی او برای نوشتن کتاب «گام به گام گودبرداری و اجرای سازه نگهبان» شده است. حسینی در این‌باره توضیح می‌دهد و می‌گوید: «در یکی از بازدیدهایم از یکی از گودها که به‌صورت غیراصولی گودبرداری شده بود، ملک مجاور مقابلم چشم‌هایم فروریخت که متأسفانه تبعات جانی هم در پی داشت.
البته من در طراحی و اجرای این گودبرداری نقشی نداشتم و صرفاً یک بازدید ساده از این گود داشتم. این حادثه روزها من را آزرده کرد و در این فکر بودم که چرا این اتفاق باید بیفتد و مشکل کار کجاست. ذهنم خیلی درگیر شده بود. مدام از خودم می‌پرسیدم چنین پروژه‌هایی در کل دنیا در حال ساخت است و چرا شاهد چنین اتفاقاتی در آنجا نیستیم. به این‌ترتیب بود که مطالعه عمیقی در این زمینه را شروع کردم.» او هدف اصلی خود از نوشتن کتاب را این‌گونه بیان می‌کند: «هدف اصلی من از نوشتن کتاب این بود که مخاطب با مفاهیم گودبرداری آشنا شود و ضمن آشنایی مخاطب با مفاهیم، بتوانم درجه اهمیت گودبرداری را یادآوری کنم که اگر قرار است گودبرداری در ملکی انجام شود، اگر موارد ایمنی و اصول کلی گودبرداری رعایت نشود، تبعات جبران‌ناپذیری همراه خواهد داشت.»
- نقش سازه نگهبان در ایمن‌سازی گود
برای حفظ جان کارگرانی که داخل گود مشغول به کار هستند و ساختمان‌های مجاور دیواره‌های گود باید توسط سازه نگهبان مهاربندی و پایدارسازی شود. حسینی با یادآوری این موضوع، در خصوص الزام اجرای سازه نگهبان در گودبرداری‌ها می‌گوید: «وظیفه اصلی سازه نگهبان، مقاومت در برابر نیروی رانشی خاک است.
وقتی گودبرداری انجام می‌شود و از تراز صفر خاکبرداری صورت می‌گیرد و به ترازهای پایین‌تر می‌رسیم، نیروی رانشی به سمت دیواره گود وارد می‌شود. اگر نیروی رانشی از حد مقاومت خاک بیشتر باشد مسلماً باعث ریزش دیواره گود به درون گود می‌شود. برای جلوگیری از ریزش خاک لازم است نیروی رانشی خاک هنگام گودبرداری را مهار کنیم. یکی از راهکارهای آن ایجاد سازه نگهبان است که وظیفه آن انتقال بارهای ناشی از خاک به خود سازه نگهبان است. در واقع سازه نگهبان المان‌های افقی و عمودی است که در دیواره گود جانمایی می‌شود.»
- ارائه مفاهیم تخصصی گودبرداری
یکی از نکات کاربردی و مثبت کتاب”گام به گام گودبرداری و اجرای سازه نگهبان» علاوه بر دیدگاه تخصصی، جامعیت آن است. حسینی در این خصوص توضیح می‌دهد و می‌گوید: «مهم‌ترین سر فصل کتاب، بحث اجرای سازه نگهبان برای مناطق شهری است و عمده مفاهیم مورد اشاره در کتاب هم از پایه و اساس گودبرداری شروع می‌شود. از، شناخت انواع خاک و مشخصات آن، شناخت گود و اینکه کدام گود نیاز به مهار دارد و کدام نیاز به مهار ندارد. البته کتاب من نگاه تخصصی دارد و بیشتر برای سازندگان، مجریان و طراحان ساختمان مناسب است و مباحث مربوط به گودبرداری و نه صرفاً سازه مطرح شده است. این موضوعات عمدتاً برای دانشجویان مختلف مهندسی عمران، معماری و مدیریت ساخت کاربرد دارد اما اگر عموم شهروندان هم تمایل به کسب اطلاعات مورد نیاز خود در خصوص گودبرداری داشته باشند می‌توانند این کتاب را مطالعه کنند.»
- امکان ریزش گود خیابان انورزاده
برای کسب آگاهی از وضعیت فنی گودها و سازه‌های نگهبان در منطقه ۱۵، با ولی اله حسینی به یکی از گودهای رها شده در منطقه رفتیم تا از نزدیک وضعیت گود را بررسی کنیم. مؤلف کتاب”گام به گام گودبرداری و اجرای سازه نگهبان» درباره گود رها شده در خیابان انورزاده که در مجاورت بقعه امامزاده سیده ملک خاتون(س) قرار دارد،
گفت: «در حال حاضر این گود سه دیوار مشترک با امامزاده سیده ملک خاتون(س)، گاراژ تفکیک پسماند و معبر اصلی یعنی خیابان انورزاده دارد. وضعیت این گود به گونه‌ای است که متأسفانه در مرحله فونداسیون رها و به سازه نگهبان هم تجهیز نشده است. این درحالی است که این گود نیاز به سازه نگهبان دارد.» او به فرسایش خاک در طول زمان هم اشاره کرد و گفت: «خاک این گود با مروز زمانبر اثر بارندگی در معرض فرسایش و هوازدگی قرار گرفته و تضمینی برای پایداری دیوارهایی که تاکنون فرو نریخته وجود ندارد و امکان دارد هر لحظه در معرض ریزش قرار بگیرد، چون ترک‌ها و تخریب‌هایی بر دیواره‌های این گود دیده می‌شود.»
- خاک منطقه چسبندگی مناسبی دارد
اینکه جنس خاک در مقاومت دیواره‌های گود تأثیرگذار است را نمی‌توان نادیده گرفت. حسینی با یادآوری این موضوع در خصوص میزان مقاومت خاک منطقه می‌گوید: «در مورد خاک نمی‌توان صد در صد قضاوت کرد اما با توجه به مشاهده مقادیری خاک رس، در این گود چسبندگی مناسب برای خاک ایجاد شده است که اگر غیر از این بود، مدت‌ها پیش این گود ریزش می‌کرد.»
او به بحرانی‌ترین جبهه گود خیابان انورزاده اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به قرارگیری این گود در سه جبهه امامزاده، معبر و گاراژ تفکیک پسماند و پارکینگ می‌توان گفت بحرانی‌ترین جبهه این گود مربوط به گاراژ و پارکینگ است که هر لحظه امکان ریزش دارد و با توجه به اینکه در این پارکینگ تردد انواع خودرو سنگین و سبک صورت می‌گیرد، تردد آنها می‌تواند نیروی ایستاتیکی و دینامیکی به دیواره گود وارد کرده و شرایط خطرناکی را فراهم کند.» او در خصوص تعیین تکلیف این گود هم می‌گوید: «با توجه به اینکه رها شدن این گودها بسیار خطرآفرین است مسئولان باید در زمینه تعیین تکلیف گودها به‌صورت جدی وارد عمل شوند و هرگونه اقدام از جمله پر کردن گود یا ایمن‌سازی آن را هرچه سریع‌تر آغاز کنند تا از خطرات جانی در این زمینه جلوگیری شود.»