این دسته از کارگران بر خلاف کارگران کارخانه‌ها و شرکت‌ها تشکلی ندارند و در دوران شیوع کرونا مورد حمایت هیچ نهادی قرار نگرفتند. مناطق جنوب تهران کارگرنشین هستند و تعداد زیادی از کارگران فصلی در این مناطق کار و زندگی می‌کنند، اما تجمع آنها در مناطق ۱۷، ۱۹ و ۲۰ بیشتر از سایر مناطق جنوبی است. «سیدمالک حسینی» رئیس سازمان مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران معتقد است مشارکت استارتاپ‌ها به ساماندهی کارگران فصلی کمک می‌کند. حسینی در گفت‌وگوی زیر به اقدامات شهرداری برای حمایت و ساماندهی کارگران فصلی پرداخته است.
تمرکز و تجمع کارگران فصلی در مناطق جنوبی نسبت به دیگر نقاط شهر بیشتر است؟
طبق آخرین ارزیابی‌هایی که قبل از کرونا انجام شده است در شهر تهران حدود ۱۲ هزار نفر به‌عنوان کارگران فصلی در سامانه ما به ثبت رسیده‌اند که هزار و ۸۰۰ نفر از آنها جزو کارگران منطقه ۱۷ هستند و مناطق ۱۹ و ۲۰ هرکدام به‌ترتیب ۳۰۰ و ۱۰۰ کارگر فصلی ثبت شده در این سامانه دارند. تراکم بالای کارگران فصلی در منطقه‌ای مانند منطقه ۱۷ نمود پیدا می‌کند، ولی وضعیت مناطقی مانند منطقه ۱۹ و ۲۰ از بسیاری از مناطق دیگر بهتر است و اصطلاحاً در میانه جدول قرار دارند. با این وجود پاسخ دقیق به این سؤال نیازمند بررسی سرانه جمعیتی این مناطق است. این درحالی است که این تعداد فقط مربوط به افرادی است که نام‌شان در سامانه ثبت شده است و امکان اینکه طی یک سال اخیر در روزهای کرونا برخی افراد به دایره آنها اضافه شده باشند یا از این دایره خارج شده باشند هم وجود دارد.
چه موضوعاتی می‌تواند در تراکم بالای کارگران فصلی در یک منطقه مؤثر باشد؟
تحلیل دقیقی از اینکه کارگران فصلی شامل چه طیفی از جامعه می‌شوند وجود ندارد. برخی از این افراد جزو مهاجران و برخی دیگر ساکن تهران هستند و در فصول سرد سال کار خود را موقتاً از دست می‌دهند و به کارگری روی می‌آورند. دلیل تراکم این افراد در منطقه ۱۷ یا مناطق مشابه آن بسیار متعدد است و نمی‌توان به راحتی درباره آن نظر داد، اما به‌طور کلی میزان ساخت‌وساز، حاشیه‌ای بودن، نوع فرهنگ استفاده از نیروی کار و مذاکره با کارگر قبل از انجام کار و... می‌تواند در این موضوع نقش داشته باشد.
در مناطقی مانند منطقه ۱۷ و ۲۰ این افراد در بافت‌های مسکونی تجمع دارند که نارضایتی برخی شهروندان را به همراه داشته است. برای رفع این مشکل اقدامی انجام شده است؟
مناطقی مانند منطقه ۱۷ و ۲۰ در مقایسه با منطقه ۱۹ تراکم جمعیتی بالاتری دارند. محدوده‌های تجمع این کارگران هم محدوده‌های سنتی و قدیمی است که بر اثر مراجعه مکرر کارگران از گذشته به پاتوق تبدیل شده و همان‌طور باقی مانده است. با وجود توسعه بافت مسکونی این محدوده‌ها به‌عنوان جایی که افراد برای گرفتن نیروی کار به آن مراجعه می‌کنند ثابت مانده‌اند.
سامانه‌های کارگران فصلی در چه شرایطی قرار دارند؟
مناطق ۵، ۷، ۸، ۱۱ و ۱۹ جزء مناطق دارای سامانه کارگران فصلی هستند که تا قبل از شیوع کرونا فعال بودند و به ارائه خدماتی مثل ثبت این گروه در سامانه، برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه ایمنی در کار، بیمه و... می‌پرداخت. دفاتری هم برای ساماندهی کارگران فصلی و ساختمانی در مناطق ۴، ۱۰، ۱۵، ۱۸، ۲۰ و ۲۱ وجود دارند که ساماندهی این افراد را به عهده می‌گیرند، اما اصولاً شناسایی صرف این عزیزان و ایجاد یک سامانه به تنهایی نمی‌تواند گره‌ای از مشکلات آنها باز کند.
برای رفع مشکلات شغلی و معیشتی کارگران فصلی چه برنامه‌هایی پیش‌بینی کرده‌اید؟
از سال قبل بررسی‌هایی را در این زمینه شروع کرده‌ایم تا از ظرفیت اپلیکیشن‌ها، مؤسسات و مجموعه‌هایی که در بستر اپلیکیشن در حال ارائه خدمت و نیازمند نیروی کار ماهر هستند استفاده کنیم. خوشبختانه با یکی از این اپلیکیشن‌ها به نتیجه‌ای مطلوب رسیده‌ایم و پیش‌بینی می‌شود تا یک ماه آینده این دفتر برای حمایت از کارگران فصلی همه مناطق شهر، در منطقه ۱۱ شروع به کار کند. براین اساس افرادی که در سامانه‌های کارگران فصلی ثبت شده بودند برای مصاحبه دعوت می‌شوند، افرادی که دارای تخصص و حرفه خاصی باشند و گواهی دوره‌های آموزشی داشته باشند وارد چرخه بانک اطلاعاتی این اپلیکیشن می‌شوند تا براساس همان‌ساز و کار اپلیکیشن به شهروندان خدمات بدهند و به عبارتی از چرخه کارگران فصلی خارج شوند. کسانی که مهارتی نداشته باشند براساس علایق‌شان، ما هماهنگی‌هایی انجام می‌دهیم تا بتوانیم با ارائه تسهیلاتی دوره‌های آموزشی را بگذرانند و وارد چرخه کار می‌شوند. افرادی که جزو هیچ یک از این گروه‌ها نباشند وارد چرخه‌ای از این مجموعه می‌شوند که نیازمند داشتن مهارت خاصی نیست و مشغول کار می‌شوند. این کار ضمن حمایت از کارگران فصلی از تجمع آنها در معابر عمومی می‌کاهد.