همشهری آنلاین _ فاطمه عسگری‌نیا: خبر راه‌اندازی این پویش در محله‌های مرکزی شهر که زندگی آپارتمان‌نشینی در آنها به واسطه فضای شهری متراکم‌کمی سخت‌تر است باعث دلگرمی اهالی مناطق ۱۱ و ۱۲ شده و امید آن می‌رود که با این پویش در سایه مشارکت مردم کمی زندگی شیرین‌تر شود. در این گزارش، مردم از انتظارات و خواسته‌های خود برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندی سخن می‌گویند.
محله‌های مناطق مرکزی شهر تهران را قدیمی‌های این شهر خوب یادشان است، محله‌هایی با خانه‌های حیاط‌دار و دیوارهای نسبتاً کوتاه که قد درختان نارنج و انار در خیلی از آنها از قد دیوار حیاط بالا زده بود و شاخه‌های سرسبزشان مهمان خانه همسایه بودند. صدای آب‌نمای سیمانی کوچک در میانه حیاط خانه‌ها و جست‌وخیز بچه‌ها دور حوض آبی‌رنگ زیباترین ملودی زندگی بود. اما حالا دیگر این‌طور نیست. هرچند در میانه چند کوچه و خیابان‌های قلب تهران هنوز ردی از این خانه‌های زیبا دیده می‌شود، اما تا چشم کار می‌کند ساختمان‌های سر به فلک کشیده‌ای است که مثل قارچ در کوچه‌پسکوچه‌های باریک محله‌ها قد کشیده‌اند.
- آپارتمان‌نشینی در کوچه‌های تنگ و باریک
«ابراهیم حسینی» یکی از اهالی محله راه‌آهن در منطقه ۱۱، می‌گوید: «کوچه‌های باریکی که در گذشته نهایتاً ۵ تا ۶ خانوار را در خود جای می‌دادند، امروز به جای هر خانه‌ای که در آنها بود یک آپارتمان ۴ تا ۵ طبقه ۲واحدی در خود جای داده و طوری شده است که اگر اهالی این خانه‌ها همه با هم بخواهند در کوچه حاضر شوند، نمی‌توانند؛ یعنی کوچه ظرفیت میزبانی از آنها را ندارد. آپارتمان‌هایی که اغلب به تعداد ساکنان پارکنیگ ندارند و پارک شدن خودرو مقابل خانه همسایه همواره محل دعوای اهالی با یکدیگر است.»
او وقتی از پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی در تهران خبردار می‌شود، می‌گوید: «این پویش باید سال‌ها قبل از اینکه تهران در میان برج‌ها وآپارتمان‌ها گم شود اجرا می‌شد، هرچند هر وقت ماهی را از آب بگیرید تازه است. اما مجریان طرح باید حواسشان باشد که موفقیت این طرح در گرو مشارکت مردم است.»
- فرهنگ آپارتمان‌نشینی از ساخت‌وسازها جا ماند
«حسین محمدی» هم ساکن محله هرندی است. او می‌گوید: «روزی که قرار بود طرح نوسازی بافت فرسوده در تهران اجرا شود، باید پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی را هم در شهر پیاده می‌کردند. مشکلات زندگی آپارتمان‌نشینی در محله‌ها به جایی رسیده که دیگر از اعتبار و حرمت همسایگی میان همسایه‌ها خبری نیست. اشکال کار اینجا بود که اغلب جمعیت ساکن در آپارتمان‌های شهر از فرهنگ آپارتمان‌نشینی، حقوق شهروندی و قوانین مشاعات بی‌اطلاع هستند.»
حرف‌هایش را با آه سنگینی که از سینه بیرون می‌دهد پی می‌گیرد: «در گذشته همسایه سرکوچه از احوال همسایه ته بن‌بست خبر داشت، اما امروز ۲ همسایه در یک طبقه، حتی ممکن است در طول یک سال همسایگی همدیگر را درست‌وحسابی نشناسند.»
حقوق همسایگی رعایت نمی‌شود
«حسین سجادی» یکی از اهالی محله جمهوری، هم در این‌باره می‌گوید: «متأسفانه در محله‌های مرکزی شهر که نزدیک بافت تجاری تهران است، مالکان بدون توجه به موقعیت همسایه‌ها واحدهای خود را به بخش‌های تجاری اجاره می‌دهند و این مسأله باعث بروز مشکلات بسیاری برای همسایه‌ها می‌شود. بخش دیگر نیز با اجاره دادن واحدهای مسکونی به افراد مجرد یا تعدادی از کارگران، موجب بروز مشکلات متعدد در ساختمان‌ها می‌شوند.»
- شهر محله‌محور با شهروندان قانونمند
«رعنا حسینی مقدم» یکی از فعالان اجتماعی شهر تهران، می‌گوید: «ارتقای کیفیت زندگی شهروندان تهران باید از محله‌ها شروع شود و در محله باید این هدف از کوچه‌ها و اهالی ساختمان‌ها پیگیری شود. ما برای اینکه شهری خوب داشته باشیم باید ابتدا شهروندانی آموزش‌دیده و آگاه به حقوق خود داشته باشیم. وقتی شهروندان در رعایت قوانین ساختمان محل زندگی خود، کوچه‌ای که در آن زندگی می‌کنند و محله خود احساس مسئولیت می‌کنند قطعاً در ابعاد بزرگ‌تری مثل شهر هم رفتارشان تغییر خواهد کرد.»
او با اشاره به پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی در تهران می‌گوید: «زندگی غالب در تهران امروز زندگی آپارتمان‌نشینی است. وقتی مردم این شهر ناگریز از زندگی آپارتمان‌نشینی هستند باید برای ارتقای فرهنگ این زندگی تلاش کنند. اجرای پویش ارتقای کیفیت زندگی آپارتمان‌نشینی بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست. این طرح باید توسط خود مردم و معتمدان محله در ساختمان‌های بلندمرتبه اجرا شود. لذا تشکیل شبکه داوطلبان برای مشارکت در این طرح ضروری است.»
- حشمت‌الدوله؛ میزبان طرح در منطقه ۱۱
محله حشمت‌الدوله در منطقه ۱۱ منطقه پایلوت اجرای پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی است. محله‌ای که در ناحیه ۳ شهرداری منطقه ۱۱ واقع شده و جمعیتی بالغ بر ۱۲ هزار و ۲۵۴ نفر را در خود جای داده است. «محمدجواد رشیدی» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه، علت انتخاب این محله را غلبه پیشتازی حشمت‌الدوله نسبت به سایر محله‌های منطقه ۱۱ در حوزه آپارتمان‌نشینی عنوان می‌کند و می‌گوید: «در محله‌های جنوبی منطقه، زندگی اهالی بیشتر در خانه‌های تک‌واحدی یا نهایتاً ۲طبقه دنبال می‌شود. یکی دیگر از علل انتخاب این محله، جلب مشارکت مردمی بعد از ابتر ماندن طرح کاپ در منطقه است و سعی کردیم با جایگزینی این طرح مارکت قبلی را حفظ کنیم.»
او با اشاره به ۳ موضوع محیط‌زیست و مدیریت کاهش پسماند، قوانین و حریم خصوصی و همسایگی و مشارکت به‌عنوان ۳ موضوع مطروحه در پویش ارتقای کیفیت زندگی شهروندی می‌گوید: «منطقه ۱۱ موضوع همسایگی و مشارکت را در محله حشمت‌الدوله دنبال می‌کند.»
- مشکل کجاست؟
نگهداری حیوانات خانگی و ایجاد سرو صداهای ناشی از آن، بی‌توجهی به رعایت نظافت در مشاعات ساختمان، همکاری نکردن در پرداخت هزینه‌های نگهداری ساختمان و... و. از جمله مسائل و مشکلات مشترک اهالی ساکن در آپارتمان‌های مناطق ۱۱ و ۱۲ است. براساس مطالعات صورت گرفته در تهران، بیشترین میزان اعتماد به همسایه‌های نزدیک در مناطق ۲۰، ۱۹ و ۲۱ وجود دارد، در حالی که ساکنان مناطق ۱۰، ۱۲ و ۸ کمترین اعتماد به همسایه‌ها را ابراز کرده‌اند. منطقه ۱۱ هم رتبه ۱۵ را در این بخش کسب کرده است.
- میزان رضایت شهروندان از روابط بین همسایگان
در تهران میانگین نمره رضایت شهروندان تهرانی از روابط میان همسایگان ۶۵ از ۱۰۰ است. مطالعات نشان می‌دهد که میزان رضایت شهروندان از روابط میان همسایگان در محله‌های مناطق جنوبی تهران بیشتر از نیمه شمالی شهر است. اهالی ساکن در منطقه ۶ رتبه ۱۴ رضایت از همسایه‌ها را دارند و در منطقه ۷ این رتبه ۱۸ است وضعیت رضایت همسایه‌ها از هم در منطقه ۱۰، ۲ رتبه بیشتر از منطقه ۷ بوده و جایگاه ۱۶ را نشان می‌دهد. در مناطق ۱۱ و ۱۲ نیز رتبه رضایت از همسایگان به‌ترتیب رتبه‌های ۹ و ۱۵ است.
- ارتقا کیفیت زندگی با پویش فرهنگ آپارتمان‌نشینی
دستورالعمل ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی از سوی شهرداری تهران به مناطق بیست و دوگانه شهر تهران از جمله شهرداری منطقه ۱۱ ابلاغ شده است. کمپینی که ابعاد مختلف میدانی و تبلیغاتی دارد و در سطح مناطق شهر تهران در ۲ بخش تسهیلگری و ترویجگری برگزار خواهد شد.
مباحث قوانین و حریم خصوصی در این طرح شامل قوانین و توافقات، حقوق و مسئولیت‌ها و تعاملات و روابط مطلوب است، در مبحث همسایگی و مشارکت ۴ محور بهداشت، نظافت و زیباسازی محیط همسایگی، توجه به اقشاری همچون سالمندان، کودکان و زنان در محیط همسایگی، تقویت روابط همسایگی در عین توجه به ملاحظات مربوط به زندگی در کلانشهر تهران و ایجاد بسترهای شناسایی مسائل مشترک و تقویت روحیه مطالبه‌گری و مشارکتی مورد تأیید است و در موضوع محیط‌زیست و مدیریت و کاهش پسماند، فعالیت گروه‌های هدف مختلف در حوزه‌های کاهش تولید پسماند و بهره‌گیری از الگوهای مصرف کیسه‌های پارچه‌ای و تفکیک صحیح پسماند و استفاده از ظرفیت‌های جدید برای تحویل پسماند خشک، مشارکت و توسعه فضاهای سبز محیطی و برگزاری فستیوال‌های محله‌ای با رویکرد توسعه ایده‌های محیط‌زیستی از جمله هوای پاک، زمین پاک و... مطرح شده است.
ما هم در منطقه ۱۱ در محله حشمت‌الدوله به‌عنوان محله پایلوت شاهد اجرای پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی در راستای طرح «هم‌ـ سایه‌ـ هم» هستیم.
آغاز پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی در محله حشمت‌الدوله پاسخی به شهروندان برای بالا بردن کیفیت زندگی شهرنشینی با مشارکت خود آنان است و سعی می‌شود این طرح با ایجاد شبکه‌ای اجتماع‌محور با مشارکت و همراهی مدیریت محله و شورایاران انجام شود.
رشد زندگی شهرنشینی و ناآشنایی بسیاری از شهروندان از مقررات و قواعد آپارتمان‌نشینی این روزها مشکلات بسیاری را پیش روی شهروندان قرار داده است و اجرای پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی یکی از ضرورت‌های عینی در فضای اجتماعی شهروندی است و در عین حال افزایش کیفیت زندگی همسایگی بین شهروندان را موجب می‌شود.
آپارتمان خود یک جامعه کوچک در اجتماع است که به گزارش ایسپا در سال ۹۹ مواردی چون ناآگاهی همسایه‌ها از قوانین آپارتمان‌نشینی، رعایت نکردن نظافت و بهداشت راه‌پله‌ها و راهروها، استفاده شخصی از فضای مشترک، بازی و سر و صدای کودکان، پرداخت نکردن هزینه شارژ یا هزینه‌های مشترک جزء عوامل نارضایتی از نظر مردم شناسایی شده است.
پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی در منطقه ۱۱ با به کارگیری ابزارهای تبلیغاتی و مشوق‌های اجتماعی در جهت پایدارسازی رفتار شهروندی با تأکید بر رویداد همسایگی انجام می‌شود. هدف از تعریف این رویدادها در این طرح آشنایی با قوانین و حریم خصوصی، افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ارتقای روحیه مشارکت و مدیریت پسماند است. امیدواریم با همکاری معتمدان محلی و شورایاران بتوانیم با شروع این پویش قدمی در مسیر رفاه و آسایش شهرنشینی در میان شهروندان برداریم.
- ویژگی‌های طرح ارتقای کیفیت زندگی آپارتمان‌نشینی:
- استفاده از روش‌های مشارکتی و تسهیلگری
- هماهنگی درون و برون سازمانی گسترده
- در برگیری ابعاد تبلیغاتی ترویجی آموزشی و تسهیلگری
- ایجاد شبکه‌های اجتماع‌محور
- توجه به یکی از مهم‌ترین بسترهای ارتباط‌جمعی در تهران یعنی آپارتمان
۸۶/۳۷ درصد جمعیت تهرانی‌ها آپارتمان‌نشین هستند
۸۶/۰۶ درصد از جمعیت آپارتمان‌نشین تهران هیچ اطلاعی از قوانین آپارتمان‌نشینی ندارند
۸۷/۰۷ درصد از آپارتمان‌نشین‌های پایتخت آموزش قوانین آپارتمان‌نشینی را ندیده‌اند
- دروازه شمرون؛ پایلوت منطقه ۱۲
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۱۲ با اشاره به سیاست‌های کلان شهرداری و معاونت اجتماعی شهرداری در خصوص موضوع آپارتمان‌نشینی می‌گوید: «ترویج فرهنگ آپارتمان‌نشینی در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان از اولویت‌های شهرداری تهران است.»
«سعید شاه‌میر» با بیان اینکه ما در شهر با ۲ مقوله زندگی شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی روبه‌رو هستیم، می‌گوید: «موضوع شهرنشینی استقرار و پایداری خانوارها و جمعیت یک جامعه آماری در یک اجتماع است، اما آپارتمان‌نشینی و شهروندی موضوعی متفاوت است و برای زندگی بهتر در شهر، شهروندان باید هم از حقوق خود مطلع باشند و هم مسئولیتی را که در قبال سایر شهروندان دارند مورد توجه قرار دهند.»
او با اشاره به پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی در تهران می‌گوید: «برای اجرای این پویش شرایط زندگی در محله‌های سنگلج، آبشار، ایران و دروازه‌شمیران مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت محله دراوزه‌شمیران به خاطر برخورداری از شرایطی چون جمعیت، تکثر نوجوانان و بافت ساختمانی به‌عنوان محله پایلوت انتخاب شد.»
او ادامه می‌دهد: «محله دروازه‌شمیران دارای۷۷۰ هزارمترمربع بافت مسکونی است که از این وسعت ۵۸۰ هزارمترمربع را بافت مسکونی قابل اسکان و ۱۹۰ هزار متربع را بافت مسکونی فرسوده شامل می‌شود.»
به گفته او، تعداد واحدهای مسکونی مستقر در محله دروازه شمیران ۷۸۲۳ پلاک است که از این تعداد ۵۷۳۶ پلاک غیرفرسوده و ۲۰۸۷ پلاک فرسوده‌اند. او ادامه می‌دهد: «در محله دروازه‌شمیران بالغ بر ۳۸ هزار نفر جمعیت سکونت دارند که از این تعداد ۹۴۷۹ نفر در بافت فرسوده و ۲۸۹۲۶ نفر در بافت مسکونی غیرفرسوده سکونت دارند. امیدواریم با اجرای این طرح شاهد ارتقای کیفیت زندگی شهروندان باشیم.»
شاه‌میر با اشاره به ۴ خیابان انتخاب‌شده در محله دروازه‌شمیران برای اجرای پویش ارتقای فرهنگ آپارتمان‌نشینی می‌گوید: «خیابان‌های احمدی، تهرانی، شاه‌میری و واسعی که در برگیرنده ۲۰۰ پلاک هستند شاهد اجرای این طرح خواهند بود.»