همشهری آنلاین_مرضیه موسوی: مسجد قدیمی محله و خانه‌هایی که اطراف این مسجد ساخته شد، کوچه‌های آشتی‌کنان و پیچ در پیچی که تا امروز هم در این محله باقی مانده و به معضل بزرگی در طرشت تبدیل شده است. اهالی محله، حتی قدیمی‌ها از باریکی کوچه‌های طرشت تعجب می‌کنند و می‌گویند: «مانده‌ایم که از این کوچه‌های باریک چگونه یخچال و کمد و مبلمان رد می‌کردیم. یخچال‌های امروزی که دیگر از عرض این کوچه‌ها رد نمی‌شوند.» در انتهای کوچه‌هایی که بن‌بست به نظر می‌رسد، پیچ تندی اهالی و عابران را به ادامه مسیر دعوت می‌کند. اغلب این کوچه‌ها بالاخره در نقطه‌ای به بن‌بست می‌رسند و کمتر شانسی برای وصل شدن به کوچه و خیابان همجوار را پیدا می‌کنند. نوسازی در محله طرشت موانع زیادی پیش رو دارد.
خیابان نورزاد یکی از فرسوده‌ترین خیابان‌های محله طرشت است؛ خیابانی که خانه‌ها در آن یکی در میان عقب‌نشینی کرده‌اند و در هر نقطه از کوچه که ایستاده‌باش ساختمان‌های قدیمی که هنوز پا پس نکشیده‌اند قد علم می‌کنند و نمی‌گذارند انتهای کوچه را ببینید. شاخه‌های باریک و درازی در هر قدم از کوچه جدا می‌شوند و بن‌بست‌های باریکی را می‌سازند که گاهی عرض آن به کمتر از ۶۰ سانت هم می‌رسد.
«شامل رشیدی» نانوای قدیمی محله است که تمام ۶۰ سال عمرش را در همین خیابان سپری کرده است. او می‌گوید: «ساختمان‌های این محله دیگر قدیمی شده. حتماً خود اهالی هم از قدیمی بودن خانه‌هایشان ناراضی هستند و دلشان می‌خواهد در خانه‌های نوساز زندگی کنند. اما یکی از مشکلاتی که ما در این خیابان با آن روبه‌رو هستیم این است که در صورت ساخت‌وساز متراژ زیادی به دلیل عقب‌نشینی از دست می‌رود. من که چند سال پیش خانه خودمان را ساختم مجبور شدم ۶۰مترمربع از خانه بزرگی را که داشتیم عقب‌نشینی کنم. در نهایت هم بیش از ۴ طبقه مجوز ساخت در این محله داده نمی‌شود و برای خیلی از اهالی به صرفه نیست که این کار را انجام دهند.»
- توافق اهالی محله
خانه‌های قدیمی روی کول هم سوار شده‌اند. پنجره‌هایی به کوچه‌های پیچ در پیچ باز شده‌اند که ساختمانشان سر از کوچه‌های همجوار درآورده. املاک ریزدانه‌ای بین ۲ ساختمان نوسازگیر کرده‌اند که در صورت ساخت و عقب‌نشینی، کمتر از ۲۰مترمربع زیربنای ساخت برایشان باقی می‌ماند.
«غلامرضا رشیدی» سازنده یکی از ساختمان‌های در حال ساخت خیابان نورزاد است. او می‌گوید: «راه‌حل ساخت‌وساز در این محله این است که مردم با هم مشارکت کنند تا بتوانند ساختمان مقرون به صرفه‌ای بسازند. چون با توجه به مقدار عقب‌نشینی لازم، اگر هر خانه‌ای بخواهد به تنهایی نوسازی کند متراژ زیادی برایش باقی نمی‌ماند. اما برخی از اهالی با هم به توافق نمی‌رسند. یا املاکی هستند که صاحبشان فوت کرده و ملک به ورثه رسیده. و بعد یکی از ورثه هم فوت کرده و ورثه هم در تعیین تکلیف ملک صاحب‌نظر هستند. حالا یک نفر از قریب به ۲۰ نفر ورثه مخالف تجمیع است. به همین دلیل کار نوسازی چند پلاک روی زمین مانده است.»
او از افزایش هزینه‌های ساخت می‌گوید و کم شدن تقاضای ساختمان‌های نوساز در محله که انگیزه سرمایه‌گذاران برای نوسازی در طرشت را هم کم کرده است: «مردم هم توان پیش خرید ملک را ندارند و هم به تنهایی نمی‌توانند از عهده هزینه‌های ساخت خانه‌شان برآیند. اگر تجمیع نکنند باید با سرمایه‌گذار در ساخت مشارکت کنند. اما تعداد طبقاتی که به ساختمان‌های نوساز این محله داده می‌شود کم است و نه برای مالک و نه برای سازنده به صرفه نیست که اینجا ساخت‌وساز کنند.»
- سیاست‌های تشویقی
خانه‌ها و املاک رها شده هم بخش دیگری از معضلات نوسازی بافت فرسوده در طرشت را به خود اختصاص داده‌اند. «شمس‌علی مصلح» دبیر شورایاری محله طرشت می‌گوید: «طرشت محله‌ای قدیمی با بافت فرسوده است که در سال‌های گذشته نیاز به نوسازی در آن بیش از پیش خود را نشان داده است. تنها در خیابان نورزاد نزدیک به ۶۰ پلاک فرسوده داریم که امکان تجمیع ۴۰ پلاک آن وجود دارد.
تجمیع پلاک منوط به رضایت و مشارکت اهالی محله و صاحبان ملک است. در عین حال این، کاری بسیار دشوار است. برای مثال ما ۲۰ پلاک در این کوچه داریم که سند ثبتی ندارند و شهرداری به همین دلیل به آن پلاک مجوز ساخت نمی‌دهد. در همین محله به دلیل نبود سند یکی از پلاک‌ها، کار تجمیع ۶ پلاک روی زمین مانده است. یا زیرزمین یکی از خانه‌ها مالکی دارد که هرچه می‌گردیم اثری از او پیدا نمی‌کنیم. با این شرایط پلاک‌های همجوار این ملک هم امکان تجمیع ندارند. اگر هرکدام هم به تنهایی بخواهند برای نوسازی اقدام کنند باید هزینه زیادی بابت ساخت‌وساز بپردازند و از طرف دیگر با عقب‌نشینی‌هایی که در محله باید انجام شود، بخش مهمی از متراژ ملک از دست می‌رود.»
او سیاست‌های تشویقی شهرداری برای نوسازی در طرشت را با توجه به بضاعت محله و هزینه‌های ساخت‌وساز کافی نمی‌داند و می‌گوید: «اینجا تا چند سال پیش در پهنه ۱۲۲R قرار داشت. اما بعد کوچه‌ها را به پهنه‌های مختلف تقسیم‌بندی کردند و به پهنه ۱۱۲ R تبدیل شد. این یعنی قبلاً امکان ساخت ۵ طبقه در تمام محله وجود داشت اما الان در بسیاری از نقاط مجوز ساخت ۳ طبقه فقط داده می‌شود که با تراکم تشویقی در نهایت بتوان ۴ طبقه ساخت.
هزینه‌های ساخت بالا رفته و در صورت مشارکت، در برخی موارد حتی یک واحد هم به برخی از مالکان نمی‌رسد. به همین دلیل بسیاری از اهالی دست از نوسازی برداشته‌اند. تغییر این قوانین در جاهایی که دست شهرداری باز است می‌تواند کمک زیادی به روند نوسازی در طرشت کند. همان‌طور که در سال‌های گذشته قوانین کمتر از امروز سختگیرانه و ساخت‌وسازها بیشتر بود.»