همشهری آنلاین_راحله‌عبدالحسینی: پایتخت‌نشینانی که آخر هفته برای عوض کردن آب و هوا و استراحت راهی شمیران می‌شوند، در برنامه خود سرزدن به تله‌کابین را هم دارند که تابستان و زمستان دیدنی است. اما هفته گذشته از زبان «مهرداد ملازاده» رئیس کمیته فنی دستگاه‌های تله کابین و تله سیژ فدراسیون اسکی خبری شنیدیم که از مجموع ۴۷ دستگاه بالابر کابلی مشمول الزام استاندارد، ۱۱ دستگاه استاندارد ملی ایران را دارند. این پرسش به میان آمد که با این حساب وضع ایمنی تله‌کابین توچال چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش و بررسی ایمنی تله‌کابین توچال و تله‌سیژ دربند با مهرداد ملازاده که مدیریت فنی مجموعه توچال را نیز برعهده دارد گفت‌وگو کردیم. او به شهروندان این اطمینان را می‌دهد که با اطمینان خاطر به تله‌کابین توچال بروند، زیرا ایمنی آن مورد تأیید است.
عمر تله‌کابین توچال به بیش از ۴ دهه می‌رسد. در طول این سال‌ها نگهداری و تعمیرات انجام شده است. با این حال طول عمر بالای این مجموعه کماکان شهروندان را نگران می‌کند که وضعیت ایمنی تله‌کابین توچال چگونه است. صحبت را با در میان گذاشتن این مسئله شهروندان با ملازاده، مدیر فنی مجموعه توچال آغاز می‌کنیم. او در پاسخ به این پرسش که قدمت دستگاه‌های تله‌کابین چقدر است می‌گوید: «برای پاسخ به این پرسش خوب است کمی کلان نگاه کنیم.
دستگاه‌هایی که در مجموعه‌های اینچنینی در کشور داریم به جز ۸ خط که در سال‌های ۲۰۰۳، ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ وارد کشور شده است بقیه دستگاه‌ها همگی قدمت ۴۰ یا ۵۰ ساله دارند. به این معنی که دستگاه نو در کشور به‌خصوص در پایتخت نداریم که عمر آن به یکی دو سال برسد.»
ملازاده از دستگاه‌های تله‌کابین که مراحل نصب و اجرا را می‌گذرد این‌طور می‌گوید: «دستگاه‌هایی در کرمان و کیش در حال نصب است. دستگاه دیگری در دانشگاه علوم تحقیقات تهران هم مراحل نصب را می‌گذراند. هیچ‌کدام از آنها هنوز تکمیل و آماده بهره‌برداری نشده‌اند. پس با این حال می‌توانیم بگوییم که تمام تله‌کابین‌های کشور قدیمی هستند. هیچ تله‌کابینی نداریم که طی ۱۰ سال اخیر راه‌اندازی شده باشد.»
- ایمنی حرف اول را می‌زند
ایمنی دستگاه‌های تله‌کابین هم موضوع بااهمیتی است که شنیدنش از زبان مدیر فنی مجموعه تله‌کابین می‌تواند امنیت خاطر شهروندان را چند برابر کند. ملازاده می‌گوید: «از سال ۱۳۹۳ تله‌کابین‌های کشور مشمول الزامات استاندارد شدند و از سال ۱۳۹۴ کاملاً اداره کل استاندارد استان‌ها بر این موضوع نظارت و پیگیری دارد و اگر دستگاهی نتواند الزامات استاندارد را فراهم کند، حکم پلمب داده می‌شود.
مثل مجموعه شمشک که الان سومین سالی است که ۲ دستگاه تله‌سیژ هم دارد تعطیل شده است. استانداردها برای دستگاه‌هایی هستند که بعد از سال ۲۰۰۴ وارد شدند. اما بیشتر دستگاه‌های ما مربوط به قبل از سال ۲۰۰۴ است. بنابراین تطبیق و به‌روز کردن آن دستگاه‌ها با استاندارد کار سخت و دشواری است. با این همه این کار نه فقط در توچال بلکه در همه کشور در حال انجام است و باید تجهیزاتشان را با استاندارد هماهنگ کنند. اگرچه سخت ولی این کار باید انجام شود تا از سوی اداره کل استاندارد مجوز دریافت کنند.»
- استانداردها چه می‌گویند
«تله‌کابین توچال تنها مجموعه‌ای است که با وجود عمر ۴۰ ساله خود در همه سال‌های پیش، موفق شده تا مجوز استاندارد را بگیرد.» این را مدیر فنی مجموعه توچال می‌گوید و ادامه می‌دهد: «تله‌کابین توچال و پیست اسکی توچال با وجود همه شرایط سخت توانست خود را با استانداردها هماهنگ کند و مجوز بگیرد.»
ملازاده در ادامه درباره دشواری هماهنگی با استاندارد بیشتر توضیح می‌دهد: «تأمین برخی قطعات با توجه به شرایط تحریم‌ها و هزینه بالای قطعات باعث به وجود آمدن شرایط سخت می‌شود. نکته دیگر اینکه تجهیزاتی که داریم را باید با استانداردهایی که بعد از سال ۲۰۰۴ لحاظ شده، تطبیق دهیم و این سخت است. به‌عنوان مثال ماشین پیکان را باید به ترمزای. بی. اس مجهز کنید. باید روی سیستم و تجهیزات پیکان کار کنید تا بتوانید این پیاده‌سازی را انجام دهید. گاهی اوقات برای این انطباق به نوآوری و تحقیقات گسترده نیاز است که کار را دشوار و کمی پیچیده می‌کند.» کابل‌های تله‌کابین جزو قطعات مافوق ایمنی هستند که براساس استاندارد به روش تست فشار مغناطیسی آزمایش می‌شوند.
ملازاده می‌گوید: «نتیجه این تست می‌تواند تعویض یا تعمیر کابل باشد که هزینه بسیار بالایی را دربرمی‌گیرد. متراژ کابل عدد قابل توجهی است. این هزینه بالا رسیدن به استاندارد را سخت می‌کند و باید بودجه تأمین شود. در این مراحل هم شرکت‌های حوزه استاندارد نظارت کامل دارند. از آنجا که بحث ایمنی است، سختگیری استاندارد هم لازم است.»
- بهره‌بردار و تضمین ایمنی
بنابر گفته ملازاده، ۲ هفته پیش اعتبار استاندارد ۲ ساله برای یکی از خطوط تله‌کابین گرفته شده است: «۲ خط دیگر هم هفته آینده اعتبار خود را دریافت می‌کنند. دریافت این اعتبارنامه‌ها قبل از انقضای مجوزهای دوره قبلی انجام می‌گیرد. بنابراین تله‌کابین توچال با استانداردهای لازم و ایمنی کامل در خدمت شهروندان است.» دریافت مجوزهای استاندارد به این معنی است که تجهیزات با الزامات استاندارد تطبیق دارد. بعد از آن ایمنی به حوزه‌کاری بهره‌بردار مربوط می‌شود. ملازاده می‌گوید: «بهره‌بردار هم باید تابع قوانین و مقررات باشد. در صورتی که قوانین از سوی بهره‌بردار رعایت شد قطعاً می‌توانیم از دستگاه بهترین و ایمن‌ترین استفاده را ببریم. اگر بهره‌بردار یا مسافر سهل‌انگاری کنند، طبیعی است که شاهد بروز حوادث خواهیم بود.»
- بایدها و نبایدهای تله‌کابین سواران
حالا که از زبان مدیر فنی مجموعه تله‌کابین درباره استاندارهای تجهیزات تله‌کابین شنیدیم و خیالمان راحت شد، از او می‌خواهیم درباره بایدها و نبایدهایی که مسافران تله‌کابین و تله‌سیژ باید رعایت کنند تا سفر ایمنی داشته باشند می‌پرسیم. ملازاده می‌گوید: «مسافران تله‌سیژ طی مسیر نباید حفاظ را بالا ببرند. متأسفانه این بی‌توجهی از سوی مسافران بارها و بارها اتفاق افتاده و ما در دوربین‌ها شاهد این رفتار خطرناک و ناایمن هستیم.
تکان دادن صندلی تله‌سیژ در طول مسیر از جمله رفتارهای ناایمن است که برخی مسافران به آن توجهی ندارند. سیگار کشیدن در کابین تله‌کابین هم بسیار خطرآفرین است. درصورتی که در طول مسیر تله‌کابین توقفی کند افراد باید به شماره‌هایی که در کابین نصب شده است زنگ بزنند و مشکل را بگویند. در این حالت اصلاً نباید در کابین را باز کنند. لازم است صبوری کنند تا در حداقل زمان ممکن مشکل برطرف شود. رعایت این رفتارها که همیشه نیز اطلاع‌رسانی می‌شود از سوی مسافران لازم است.»
- فعالیت دوباره تله‌سیژ دربند
خبر خوش دیگری که ملازاده می‌گوید فعال بودن تله‌سیز دربند است: «تله‌سیژ دربند را باید جزو نخستین تله‌سیژی بدانیم که به کشور وارد شده و به همین دلیل قدمت بالایی دارد. از نظر نصب و تجهیزات، تله‌سیژ دربند هم مانند تله‌سیز دربند است. اما تله‌سیژ شمشک از ۳ سال پیش تا امروز غیرفعال است. تله‌سیژ دربند مدتی از سوی اداره استاندارد استان تهران تعطیل شد. اما با تعویض کابل، قفل و صندلی به‌صورت کامل و به روز کردن تابلوهای برق، توانست مجوز فعالیت بگیرد و با ایمنی کامل میزبان شهروندان است.»
- حادثه خبر نمی‌کند
با وجود رعایت استانداردها و ایمنی‌های لازم گاهی نمی‌توان جلو حوادث را گرفت و اتفاقات ناخوشایند رقم می‌خورد. نگاهی به حوادث تله‌کابین توچال نشان از ۲ حادثه تلخ دارد. مرگ یک زن جهانگرد سوئدی که به علت توقف تله کابین از در اضطراری بالای کابین خارج شد و به علت حرکت مجدد تله کابین سقوط کرد حادثه ناگواری بود که سال ۱۳۶۵ اتفاق افتاد. سال ۱۳۹۴ هم در تأسیسات تله‌کابین آتش‌سوزی رخ داد که خسارت جانی نداشت.
- رفتن به پیست اسکی با تله‌کابین
سال ۱۳۵۵ با راه‌اندازی تله‌کابین توچال تا قله ۳ هزار و ۹۴۴ متری، امکان اسکی کردن برای علاقه‌مندان به اسکی نیز فراهم شد و رؤیای رسیدن به پیست اسکی با صرف اندک زمان و از طریق تله‌کابین به حقیقت پیوست. پیست اسکی توچال که قرار بود یکی از بزرگ‌ترین پیست‌های اسکی جهان شود به دلیل مشکلات و متوقف شدن پروژه‌ها در زمان جنگ تحمیلی، فقط ۲ پیست آنکه یکی در ارتفاع ۲ هزار و ۹۳۵ متری و دیگری در قله توچال قرار دارد به بهره‌برداری رسید.
اکنون فقط پیست اسکی قله قابل استفاده است. امکانات رفاهی این پیست شامل یک هتل و ۲ رستوران است و برای اسکی‌بازان نیز مدرسه اسکی توچال همه روزه فعالیت خود را دنبال می‌کند. این پیست از سوی فدراسیون بین‌المللی اسکی عنوان بین‌المللی را دریافت کرده است و می‌توان مسابقات اسنوبرد در این پیست برگزار شود. ایستگاه ۷ تله‌کابین توچال هم با وجود ۲ خط تله سیژ و یک خط تله اسکی میزبان ورزشکاران است.
- ۴۳ سال پیش در تله‌کابین توچال
پاییز سال ۱۳۵۶ جشن افتتاح تله‌کابین توچال بعد از ۳ سال تلاش برگزار شد. سازمان جغرافیای کشور و فدراسیون کوهنوردی ایران با همراهی شرکت‌های پوما و دوپن مایر اتریش، تپه ولنجک در ارتفاع هزار و ۹۰۰ را بهترین محل برای راه‌اندازی تله‌کابین تشخیص دادند. «جمشید فیضی» سال ۱۳۵۶ مسئول فنی راه‌اندازی تله‌کابین توچال بود. او در خاطراتش آورده‌است: «دولت وقت سال ۱۳۵۳ با طرح موافقت کرده بود اما هزینه بالایی برای ساخت تله‌کابین لازم بود.
در یکی از جلسات سپهبد باتمان‌قلیچ تعدادی از اهل فن قدیمی را دعوت کردیم. او عکس نقشه‌های تله‌کابین را به برادرزاده‌اش، بهمن که بسیار به کوهنوردی علاقه داشت نشان داد و بهمن هزینه اولیه ساخت تله‌کابین را که ۳۵۰ هزار دلار برآورد شده بود برعهده گرفت. ۱۰۰ نفر از اهالی درکه، شمشک، آبعلی و ولنجک و از علاقه‌مندان به کوهنوردی برای همکاری پیشقدم شدند.
مهندس امیرسلیمانی از کسانی بود که برای راه‌اندازی خط یک تله‌کابین تلاش کرد. ۱۰۰ کارگر هم به کار گرفته شدند و ۲۷ سرمایه‌گذار خصوصی که در رأس آنها باتمان‌قلیچ قرار داشت هزینه‌های ساخت تله‌کابین را تقبل کردند.» ایستگاه اول تا پنجم تله‌کابین زودتر از موعد به بهره‌برداری رسید. تله‌کابین فقط روزهای پنجشنبه و جمعه فعالیت می‌کرد و در روزهای دیگر هفته برای ساخت ادامه خط تعطیل بود. بلیت برای کودکان تا ۱۰ ساله رایگان و برای بالای ۱۰ ساله ۱۰ تومان تعیین شده بود.
- آهنگر قدیمی شمیران پای کار روزهای ساخت تله‌کابین
حاج «ابراهیم صادقی» را همه اهل شمیران می‌شناسند. از آن زمان که نوجوان ۱۵ ساله بود و پای کوره داغ آهنگری ایستاد تا با فوت و فن حرفه آهنگری آشنا شود تا این روزها که ۸۰ سال از خدا عمر گرفته است. حاج ابراهیم خاطرات زیادی از ایستادن پای کوره و پتک زدن در دکان آهنگری دارد. اما نقطه عطف خاطراتش را زمانی می‌داند که به‌عنوان کاربلد و استادکار فنی از او خواستند برای ساخت تله کابین توچال همکاری کند.
او را از این نظر می‌توانیم جزو صنعتگران قدیمی شمیران بدانیم که در دوران جوانی‌اش به دلیل مهارت و تجربه آهنگری برای گروه فنی ساخت تله سیژ دربند و تله کابین توچال انتخاب می‌شود و حالا هر وقت اسم تله سیژ می‌آید یاد گذشته‌های شمیران می‌افتد. او از ۲۷ سالگی‌اش می‌گوید که در میان آهنگران اسم و رسمی پیدا کرده بود و مغازه آهنگری داشت.
زمانی که تله سیژ دربند قرار بود راه‌اندازی شود: «تله سیژ دربند را که می‌خواستند بسازند به سراغ کسانی آمدند که کار فنی را به‌صورت حرفه‌ای بلد باشند. درست دم غروب ماه رمضان سراغ من آمدند. گفتم من روزه‌ام و جایی نمی‌آیم. یادم است میله‌هایی که روی صفحات جوش داده بودند، هم اندازه نبود. با قاطر وسایل و ابزار را تا کوه بردیم. من که رفتم دوباره همه میله‌ها را از اول جوش دادم. بعد از آن هم در کار ساخت تله کابین مشغول شدم. یک مهندس آلمانی دکل‌ها را می‌بست و بقیه کارها از لوله‌کشی و جوشکاری و آهنگری را ما انجام می‌دادیم.»