همشهری آنلاین_مژگان مهرابی: آلودگی صوتی، سدمعبر، نازیبایی نمای شهر و شیوع بیماری چند نمونه از ده‌ها مشکلی است که توسط این دسته از مشاغل ایجاد می‌شود. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته از سوی شرکت ساماندهی مشاغل و صنایع، تعداد اصناف مزاحم در تهران کم نیست و ردپای آنها در جای جای شهر دیده می‌شود. البته بسته به موقعیت جغرافیایی محله‌ها و نیاز شهروندان می‌توان ادعا کرد پراکندگی آنها در مناطق ۲۲گانه متفاوت است. از عمده مشاغل مزاحم شناخته شده در مناطق شرقی تهران، می‌توان به تعمیرگاه‌ها، عرضه دام زنده، آبکاری، رنگ‌کاری چوب و کارخانه‌های بزرگ و کوچک اشاره کرد. اینکه اداره ساماندهی مناطق ۴، ۸، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ برای ساماندهی آنها و انتقالشان به بیرون از بافت شهری چه اقداماتی انجام داده‌اند، سؤالی است که از مدیران اداره ساماندهی این مناطق جویا شدیم.
کدام صنف‌ها جزو مشاغل مزاحم هستند؟
مشاغل مزاحم شهری عبارت است از مشاغل و کسب وکارهایی که علاوه بر ایجاد مزاحمت برای شهروندان، فعالیت‌شان مخالف با اصول بهداشتی و زیست‌محیطی است. طبق‌بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری، ایجاد مشاغلی که مخل آرامش و آسایش اهالی باشد، ممنوع است. از این‌رو اداره ساماندهی در صورت مشاهده و تأیید مزاحمت موظف به تعطیلی یا انتقل این دسته از اصناف به خارج از شهر است.
طبق فهرست تهیه شده از سوی این اداره، مشاغل درب و پنجره‌سازان پروفیل و جوشکاران، درودگران و مبل‌سازان، صافکاران، نقاشان اتومبیل، تعمیرگاه‌های اتومبیل، انبارهای مصالح ساختمانی‌ـ آهن‌ـ چوب و نان خشک، ریخته گران، رنگ‌آمیزی صنایع چوبی و فلزی، رنگ‌آمیزی منسوجات، سازندگی کانال کولر و صنایع فلزی، تعمیرگاه موتورسیکلت، موزائیک‌سازان، اتاق‌سازی کامیون و وانت، پرداخت‌کاری فلزات، کارخانجات آرد، جلوبندی‌سازان، سنگبری‌ها، کارگاه‌های آسفالت، باتری‌سازان، دامداری‌ها، آپاراتی، پرس کاری، اتوسرویس (کارواش)، تراشکاری فلزات درب و پنجره‌سازان آلومینیوم، آبکاری، تانکرسازان، رادیاتورسازی و جاروبافی در زمره اصناف مزاحم قرار دارند.
- ازدحام اصناف دردسرساز در منطقه ۱۵
منطقه ۱۵ در بین مناطق پنجگانه شرق تهران بیش از همه درگیر مشاغل مزاحم است. در این منطقه همه جور صنف دردسرسازی دیده می‌شود. جمع‌آوری ضایعات، اوراقچی‌ها، فروش دام، کارواش، کارخانه‌های سیمان، تصفیه روغن، قیر، ایران گچ، سنگ بری و... از جمله مشاغلی است که در محدوده منطقه ۱۵ قرار دارند.
روح‌الله‌عابدینی می‌گوید: «از محدوده میدان شوش تا خیابان فداییان اسلام ۲۰۰۰ واحد صنفی اوراقچی وجود داشت که اغلب‌شان به شهرک ثامن الحجج منتقل شدند. در حال حاضر ۲۰۰ صنف مانده که اگر جابه‌جا نشوند اقدامات قهری درباره آنها انجام می‌شود.» به گفته این مسئول، بیشتر ضایعات جمع کن‌ها و زباله گردها در محدوده هاشم‌آباد و اتابک پرسه می‌زنند.
او می‌گوید: «ضایعات جمع کن‌ها اجناس فلزی یا آلومینیوم جمع‌آوری کرده و در گاراژها یا خرابه‌ها انبار می‌کنند. اوراقچی‌ها و ضایعات جمع کن‌ها جز مشاغل قرمز هستند و علاوه بر ایجاد دردسر برای شهروندان به محیط‌زیست هم آسیب جدی وارد می‌کنند چراکه جز صنف آلاینده هستند.»
دغدغه‌های اهالی مسگرآباد
اما در مورد فروش دام که در مسگرآباد به وفور دیده می‌شود. از قرار معلوم دستور انتقال آنها به خارج از شهر داده شده و هیچ‌گونه امکان فعالیتی ندارند. مدیر اداره ساماندهی منطقه ۱۵ می‌گویند: «در خیابان اتابک هم تعدادی دامداری وجود دارد که در پارکینگ خانه اقدام به پرورش دام کرده‌اند.
با توجه به این شرایط، اقدام لازم را انجام داده‌ایم و با گشت تعزیرات دستور قضایی برای جمع‌آوری احشام گرفته‌ایم.» اما در مورد کارواش‌ها که به باور عابدینی بیشتر کارواش‌های تهران در منطقه ۱۵ واقع شده‌اند و تعداد آنها به ۵۵ کارواش می‌رسد. اغلب آنها به‌طور سنتی فعالیت کرده و به غیر از آلاینده‌های زیست‌محیطی مزاحمت صنفی، سدمعبر، آلودگی صوتی استفاده از منابع آب زیرزمینی از جمله دردسرهایی است که آنها ایجاد کرده‌اند.
عابدینی در این‌باره می‌گوید: «با همکاری سازمان آب و اداره محیط‌زیست، ۱۶ کارواش تعطیل شده و در حال حاضر فقط ۳۹ کارواش در منطقه هستند آنها موظف به رعایت ضوابط بهداشتی هستند و باید به سیستم فاضلاب شهری وصل شده و تأییدیه آبفای منطقه را داشته باشند.»
- آلایندگی کارخانه سیمان
مهم‌ترین صنف آلاینده منطقه ۱۵، کارخانه سیمانی است که فقط فاز ۷ آن در محدوده منطقه ۱۵ واقع شده و بقیه فازها در حریم شهرری است. عابدینی می‌گوید: «مرتب نظارت دوره‌ای داریم چراکه آلودگی هوا، بحث مهم امروز تهران است. از این‌رو با توجه به شرایط فعلی، کوره‌های سیمان تعطیل شده و فقط یک آسیاب دارد که هفته‌ای یکبار آن هم به مدت ۶ ساعت کار می‌کند.
یعنی فقط ۱۰درصد فعال است. از دیگر مشاغل تعطیل شده، کوره‌های آجرپزی، کارخانه‌های تصفیه روغن، قیر و یخ و ایران راگا است که اکسیژن صنعتی تولید می‌کند. کارخانه ایران گچ و ران ایران را هم داریم. همه این کارخانه‌ها در محور خاوران و جاده امام رضا(ع) قرار دارند.» از اقدامات ارزنده‌ای که اداره ساماندهی منطقه ۱۵ انجام داده، تغییر کاربری ۸۰ مغازه سنگ بری خیابان فداییان اسلام به نمایشگاه سنگ و تبدیل صنف آبکاری و رنگ‌کاری خیابان اتابک به راسته بازار لوسترفروشی است. عابدینی ادامه می‌دهد: «خیابان شهرزاد به دلیل وجود سدمعبرهای وانتی مشکلات زیادی را برای اهالی ایجاد کرده بودند. با دستور قضایی دادستانی وانتی‌ها جمع‌آوری شده و مغازه‌های میوه‌فروشی این خیابان به راسته لوازم آشپزخانه صنعتی تبدیل شدند.»
- کنترل فعالیت مشاغل مزاحم
وسعت منطقه ۸ نسبت به دیگر مناطق شرق تهران زیاد نیست و بیشتر آن را بافت مسکونی فراگرفته است. از این‌رو وجود مشاغل مزاحم در این منطقه خیلی بحرانی به نظر نمی‌رسد. البته به جز ۲ صنفی که بیشتر از هر چیز صدای اعتراض اهالی را در آورده‌اند. یکی تعمیرگاه‌ها و مراکز خدمات خودرویی واقع در خیابان دماوند و فرعی‌های آن و دیگری عرضه دام زنده در خیابان سبلان.
قرار گرفتن تعمیرگاه‌ها در لابه‌لای بافت مسکونی و همسایگی‌شان با منازل، باعث شده اهالی روز خود را با صدای تق ضربه زدن به بدنه ماشین آغاز کنند. بدتر از آن بوی تند تینر و رنگ و انتشار دود ناشی از تست اگزوز خودرو است که این روزها تبدیل به دغدغه لاینحل اهالی محله‌های وحیدیه و زرکش شده است. نکته مهم‌تر روانه شدن آب آلوده و روغن سوخته تعمیرگاه به داخل نهرهاست که می‌تواند عامل مهمی برای شیوع بیماری‌ها یا به خطر افتادن محیط‌زیست باشد. از این‌رو شهروندان با ارسال پیام به سامانه ۱۳۷ خواستار نقل مکان مشاغل مزاحم به بیرون از شهر هستند.
از دیگر معضلات اهالی منطقه ۸، فعالیت دامدارها در خیابان سبلان است که به رغم پیگیری‌های اداره ساماندهی منطقه ۸، همچنان به رویه اشتباه خود ادامه داده و اقدام به فروش دام و طیور زنده می‌کنند. طبق تحقیقات محلی سردسته این افراد شهروندی است که اهالی او را می‌شناسند و او چندین خانه در کوچه حسنی را تبدیل به محل پرورش دام کرده است.
او افرادی را برای رصد کردن مأموران شهرداری دارد و به محض رؤیت آنها دام‌ها را از زیرزمینی که به هم راه دارند به مکان دیگری انتقال می‌دهد. آنچه از گفت‌وگو با شهروندان دستگیرمان می‌شود، این جولان دامدارها در محله به یک معضل حقوقی تبدیل شده و اداره ساماندهی فقط با حکم دادگاه می‌تواند به خانه آنها ورود کند. از آن جا که صدور حکم قضایی روند کندی دارد این مشکل همچنان به قوه خویش باقی مانده است.
- ساماندهی راسته خدمات خودرویی
منطقه ۴ به دلیل وسعت بالایی که دارد، مغازه‌های تجاری و صنعتی زیادی را در خود جای داده است. تا جایی که بعضی از محله‌های آن به راسته صنفی تبدیل شده‌اند. مصداق بارز این ادعا، خیابان‌های استخر و هنگام است که قدم به قدم آن تعمیرگاه، مکانیکی، صافکاری و نقاشی قرار دارد. البته تا چندی پیش بزرگراه شهید سلیمانی هم در فهرست راسته خدمات خودرویی قرار داشت که با همت اداره ساماندهی منطقه ۴، مشاغل یاد شده به بیرون از محدوده شهری منتقل شدند. «حسن کمالی» مدیر اداره ساماندهی منطقه در این‌باره می‌گوید: «از بین مغازه‌های نقاشی و صافکاری خیابان هنگام، ۵۵ ملک اخطار گرفته‌اند و موظف به رفع ایرادهای خود هستند.
در خیابان گلزار و استخر هم ۴۷ مغازه باید تخلفات خود را برطرف کنند.» به گفته کمالی، در منطقه ۴، ۳۳۶۲ پرونده مشاغل مزاحم ثبت شده است. ۲ هزار صنف هم یا تغییر کاربری داده یا تعطیل شده‌اند. از دیگر مشاغل مزاحمی که در منطقه ۴ وجود دارد، کارگاه‌های نجاری و رنگ‌کاری چوب خیابان‌های دلاوران و شمیران‌نو است. متأسفانه بعضی از اصناف رعایت ضوابط تعیین شده از سوی اداره ساماندهی را نکرده و همچنان تهدیدی برای محیط‌زیست به شمار می‌آیند. بدتر اینکه تعداد قابل توجهی از کاسبان به دلیل محدودیت‌هایی که اداره ساماندهی منطقه تعیین کرده، رنگ‌کاری چوب را در فضای خانه خود انجام می‌دهند. این امر علاوه بر خطر حریق، باعث آلودگی هوا و آب هم می‌شود.
- هشدار به عرضه دام در دل بافت مسکونی
خیابان اتحاد، از جمله معابری است که همواره زیر ذره بین نظارتی اداره ساماندهی منطقه قرار دارد. دلیلش هم وجود کارگاه‌های صنعتی، ریخته‌گری و آبکاری در این خیابان است. البته تعداد قابل توجهی از این کارگاه‌ها تعطیل و به شهرک‌های صنعتی خارج شهر نقل مکان کرده‌اند. با این وصف کمالی متذکر می‌شود، مأموران اداره ساماندهی دقت ویژه‌ای به این خیابان دارند. بعد از کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی نوبت به صنف دردسرساز دیگری می‌رسد که علاوه بر معضلات زیست‌محیطی باعث دلخوری اهالی شده است.
کمالی در این‌باره می‌گوید: «عرضه دام زنده در خیابان‌های حکیمیه و هنگام همواره دغدغه ما بوده است. در خیابان هنگام ۵ مرکز و در حکیمیه هم ۲ مرکز وجود دارد که متأسفانه مافیایی فعالیت می‌کنند و تاکنون به رغم پیگیری‌های مستمر اداره ساماندهی هنوز جمع‌آوری نشده‌اند.» از دیگر مشاغل مزاحم منطقه، ۱۴ پرنده‌فروشی‌ها و ۵۰ واحد کارواشی است که همه‌شان رأی تمهید گرفتند و در صورت رعایت ضوابط بهداشتی می‌توانند فعالیت کنند.
- کارخانه‌های حریم شهر و مسائل زیست‌محیطی
بیشتر وسعت منطقه ۱۳ را بافت مسکونی و نظامی تشکیل داده است. صنف بارز این خیابان، گاراژها و مغازه‌های خدمات خودرو است که در خیابان دماوند واقع شده‌اند. «محسن پارسا» مدیر اداره ساماندهی در این‌باره می‌گوید: «تعمیرگاه‌ها چون کارشان خدمت‌رسانی به شهروندان است با رعایت ضوابط می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. این مکان‌ها بسته به جانمایی‌شان اگر آلودگی زیست‌محیطی و صوتی ایجاد کنند یا شاکی داشته باشند مشمول دریافت رأی تمهید می‌شوند. در کنار آن کارواش‌ها هم هستند که با رعایت ضوابط امکان فعالیت در بافت شهری را دارند.»
به گفته پارسا تا چندی پیش راسته آبکاری‌ها، آهنگرها و آلومینیوم‌سازی‌ها هم در این منطقه ۱۳ وجود داشت که برای رفاه و آرامش شهروندان همه‌شان جمع‌آوری و به خارج از بافت شهری انتقال داده شدند. از دیگر مکان‌های مورد توجه اداره ساماندهی کارخانه‌های واقع در حاشیه جاده دماونداست. پارسا در این‌باره می‌گوید: «در جاده دماوند و حریم منطقه ۱۳، تعداد زیادی کارخانه بتن‌ریزی وجود دارد. علاوه بر آن کارخانه‌های افست، کیمیدارو و پایا الکتریک هم در همین محدوده واقع شده‌اند. چون این اصناف ضوابط محیط‌زیستی را رعایت می‌کنند و خارج از بافت مسکونی هستند، مزاحمت شغلی ندارند.»
- منطقه ۱۴، مشاغل مزاحم ندارد
با اقداماتی که اداره ساماندهی منطقه ۱۴ در چند هفته اخیر انجام داده می‌توان گفت، تکه چهاردهم پایتخت عاری از هرگونه صنف مزاحم است. «احمد بابایی» مدیر اداره ساماندهی منطقه ۱۴ در این‌باره عملکرد مدیریت شهری برای ساماندهی مشاغل مزاحم می‌گوید: «۲۵ کارواش منطقه ۱۴ به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی و لطمه به محیط‌زیست تعطیل شدند.
در اقدامی دیگر ساماندهی موتورفروشی‌های خیابان ۱۷ شهریور را در دستور کار قرار دادیم. با بررسی‌های انجام شده درباره بی‌توجهی این صنف نسبت به رعایت ضوابط تعیین شده، اقدام به پلمب ۳۰ مغازه موتورفروشی کردیم. دلیل عمده این کار، ایجاد سدمعبر و مزاحمت برای رفت‌وآمد شهروندان بود.»
از دیگر اقدامات صورت گرفته ارائه حکم اخطار به نمایشگاه‌های خودرو خیابان ۱۷ شهریور و بزرگراه شهید ده حقی بود. بابایی ادامه می‌دهد: «اغلب نمایشگاه‌های ماشین خیابان ۱۷ شهریور کوچک است و فضای کافی برای پارک خودرو ندارند. از این‌رو کاسبان ماشین‌ها را در پیاده‌راه یا حاشیه خیابان پارک می‌کنند و باعث سدمعبر و ترافیک می‌شوند.» خبر خوش دیگری که بابایی ما را از آن مطلع می‌کند، جمع‌آوری مراکز عرضه دام در خیابان شاه‌آبادی، پرنده‌فروشی‌های خیابان شکوفه است. به گفته این مسئول در حال حاضر ۸ مغازه تراشکاری درخیابان خاوران مشغول فعالیتند که رعایت نکات بهداشتی و زیست‌محیطی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌اند.