همشهری آنلاین_ثریا روزبهانی: شاید از افزایش جمعیت، حضور خرده فرهنگ‌ها، خو گرفتن به محدودیت‌های آپارتمان‌نشینی و مشغله‌های زندگی شهری، بتوان به‌عنوان برخی از دلایل این کم‌توجهی‌ها یاد کرد. به تازگی شهرداری ناحیه یک منطقه ۲۲ برای احیای این فرهنگ کهن و آشتی دادن ساکنان با فضای سبز و طبیعت محل زندگی‌شان دست به کار شده است و طرح «آموزش نگهداشت فضای سبز» را در محله‌های این محدوده اجرا می‌کند. طرحی که اهالی را ترغیب و تشویق می‌کند تا در نگهداشت فضای سبز محله به کمک شهرداری بیایند و از صفر تا صد پای کار باشند.
طرح آموزش نگهداشت فضای سبز فرصتی برای مشارکت شهروندان در ناحیه یک منطقه شامل شهرک گلستان، زیبادشت، المپیک و صدرا است. چراکه اهالی پس از گذراندن دوره‌های آموزشی باید از فضای سبز محله‌شان نگهداری کنند و مسئولیت آبیاری و نگهداشت این فضاهای زیبا را برعهده بگیرند. به همین دلیل، اکنون با اجرای طرح نگهداشت فضای سبز فرصتی به وجود می‌آید تا شهروندان محله به سبب ماهیت این طرح به شکل گروهی و دسته‌جمعی در ایجاد یک محیط‌زیست رنگین‌تر با هم مشارکت و برای حفظ و نگهداشت فضای زیبای محله‌اشان تلاش کنند.
«معصومه خوشه‌چین» از ساکنان مجتمع «لادن» است. او درباره این طرح می‌گوید: «این طرح هم مانند دیگر طرح‌های مدیریت شهری با رویکرد محله‌محوری اجرا می‌شود، اما ساکنان و اهالی کوچه باید بتوانند این زیبایی را حفظ کنند و آبیاری و نگهداری از این فضاها را به گردن همدیگر نیندازند. دوام این طرح زیبا در این بخش از منطقه در گرو مشارکت اهالی با همدیگر و شهرداری است.»
«عاطفه نوری» از دیگر اهالی ناحیه یک، از شهرداری منطقه توقع دارد که این طرح در سایر کوچه‌های این محله نیز اجرا شود. او می‌گوید: «همه شهروندان دوست دارند در محیطی سرسبز و زیبا زندگی کنند. وقتی مسئولیت به شهروندان واگذار می‌شود، آنها تلاش می‌کنند تا نتیجه‌ای مطلوب و فراتر از انتظار به دست بیاورند. بیشتر مجتمع‌های مسکونی نیاز دارند تا فضاهای سبز اطراف این مکان‌ها توسعه یابد و زیباتر از پیش شود. برای همین ساکنان دیگر مجتمع‌ها هم می‌خواهند که این طرح برای آنها هم اجرا شود.»
- افزایش سر زندگی در محله
بهبود شرایط فرهنگی از طریق ارائه آموزش‌های مرتبط با انواع گیاهان و فضای سبز شهری رویکرد اصلی و اساسی طرح آموزش نگهداشت فضای سبز است.
«حسام ملائی»، شهردار ناحیه یک، با اشاره به این موضوع، توضیحات بیشتری درباره طرح می‌دهد: «رواج آسمان‌خراش‌ها و از بین رفتن باغ‌ها و خانه‌های ویلایی قدیمی از یک سو به سبب نیاز جمعیت فاقد مسکن برای برخورداری از حق مسکن است (در شرایطی که زمین کمیاب است) و از سوی دیگر، حاصل ارزش بالای ساخت و فروش هرمتر بنا است.
در واقع این طرح‌ها همان پروژه‌های محرک توسعه کوچک مقیاس است که با اینکه هزینه زیادی ندارند، می‌توانند در سرزندگی، بازگرداندن حیات اجتماعی و شادابی اهالی ساکن در محله‌های منطقه، تأثیر بگذارند. این ناحیه می‌تواند به کانونی برای ترویج فرهنگ طبیعت دوستی و میعادگاهی برای علاقه‌مندان به گیاهان تبدیل شود و دیگر مناطق و محله‌ها هم می‌توانند از این ایده، الگو بگیرند. آموزش شهروندی، تهیه و توزیع بسته‌های آموزشی مرتبط با نگهداشت فضای سبز از جمله اقدامات در این طرح است.»
- شناسایی داوطلبان
مدیریت شهری منطقه با اجرای طرح آموزش فضای سبز به شهروندان به دنبال تحقق چندین هدف است. شهردار ناحیه یک منطقه در این‌باره می‌گوید: «از یک سو می‌خواهیم با اجرای طرح در این دوران «کرونا»، شهروندان را از فضا و فعالیت‌های تکراری خانه‌ها بیرون بیاوریم تا به‌گونه‌ایی از آن رخوت، آزاد شوند و از سوی دیگر آنها را به نگهداشت شهر تشویق کنیم.
در همین راستا در مرحله نخست، علاقه‌مندان به نگهداشت محدوده مسکونی، شناسایی و کمیته‌ای در این راستا تشکیل می‌شود. در ادامه برای داوطلبان و ساکنان، در این زمینه دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنیم تا از نزدیک نکات مهم و ضروری را فرا بگیرند. سپس از ابتدای سال آینده به‌طور کامل نگهداشت و همه اقدامات مربوط به فضای سبز هر مجتمع به داوطلبان آموزش دیده تحویل داده خواهد شد. این فعالیت‌ها شامل آبیاری، علف‌کشی، نگهداشت و نظافت روزانه فضای سبز محدوده مسکونی آنها است.
نباید از این موضوع هم غافل بود که شهرداری ناحیه هم مانند همیشه فعالیت و اقدامات خود را انجام می‌دهد و تأکید ما برای اجرای این طرح، تنها افزایش احساس تعلق اهالی و مشارکت شهروندان برای بهتر شدن کیفیت زندگی در محله‌شان است. اکنون این طرح در ۳ خیابان حد فاصل «لادن سوم» تا «لادن پنجم» در محله زیبادشت که در هرکدام از این خانه‌ها ۳ بلوک وجود دارد، اجرا شده است.»
- ناحیه پویا
به باور کارشناسان معماری و شهرسازی، هویت یک محله علاوه بر ساکنانش، از عناصر محلی مانند وجود فضاهای سبز، مکان‌ها، پاتوق‌ها تأثیر می‌گیرد و این موارد از جمله عناصر هویتی در مقیاس محلی به شمار می‌روند.
به گفته ملایی، اهالی برای مشارکت در این طرح باید انگیزه داشته باشند و چه انگیزه‌ای بهتر و مهم‌تر از احساس تعلق و هویتی به محله. او در این‌باره می‌گوید: «آنها باید به این باور برسند که محله مال خود آنها است و اگر زباله‌ای روی زمین ریخته می‌شود یا فضای سبز از بین می‌رود، خود ساکنان سبب بروز این اتفاق‌ها هستند.
به همین دلیل اگر این فرهنگ برایشان جا بیفتد که نباید زباله بریزند و فضای سبز را از بین ببرند، برای حفظ آن بیشتر تلاش می‌کنند. با انجام این طرح می‌خواهیم یک ناحیه پویای ۲۴ ساعته داشته باشیم. یعنی حتی وقتی شهروند از مهمانی برمی‌گردد اگر دید زباله‌ای روی زمین افتاده است، آن را در سطل زباله بیندازد و بعد به خانه‌اش برود. این داوطلبان، نماینده‌ها و پیک‌های فرهنگ در همین کوچه‌ها و محله‌ها هستند. از طریق آنها آموزش‌های لازم را به سایر اهالی ارائه می‌دهیم و کم‌کم با حضور آنها فرهنگ نگهداشت محله و احساس تعلق داشتن به محیط زندگی در بین اهالی نهادینه می‌شود.»
- انجام صفر تا صد کار به دست اهالی
البته علاوه بر کمیته فضای سبز، کمیته‌های مختلف دیگری نیز مانند کمیته‌های امنیت، زیباسازی، کمیته شهرپاک و غیره هم در مجتمع‌های این ناحیه تشکیل می‌شود که هرکدام با توجه به ماهیت شکل‌گیری آنها، فعالیتشان را آغاز خواهند کرد. اکنون ۲۵ نفر برای مشارکت در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند.
برای مثال، با هماهنگی‌های انجام شده با کلانتری منطقه، شهروندان داوطلب در کمیته امنیت محله با گشت‌های شبانه در ساعت‌های مشخص، از محدوده مسکونیشان حفاظت می‌کنند. با اجرای این طرح به شهروندان آموزش می‌دهیم که چگونه با واگذاری مخازن کوچک‌تر به آنها، پسماند را در خانه‌هایشان تفکیک و به گونه‌ای آنها را جمع‌آوری کنند که حجم زیادی نداشته باشند و هفته‌ای یک‌بار این مخازن تخلیه شوند.
در کمیته زیباسازی هم اقلامی همچون قلم‌مو و رنگ یا هر ابزار مورد نیاز دیگر را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهیم تا همه فضاها و المان‌های شهری محله‌شان به غیر از دیوار منازل، از نیمکت گرفته تا سطل‌های زباله را با توجه به سلیقه خود رنگ‌آمیزی و زیبا کنند.