همشهری آنلاین_زهرا بلندی: «رقیه قاسمی»، «مهسا موحدی»، «نرگس ایرانشاهی» و «هلیا حاتمی» دانش‌آموزان فعال و برتر مقطع متوسطه اول و دوم منطقه۱۹ هستند که طی یک سال اخیر در حوزه پژوهش صاحب مقام‌های کشوری و استانی شده‌اند. برای آشنایی بیشتر با آنها به پاتوق‌شان در پژوهش‌سرای جوانه آمده‌ایم.
در روزهای کرونا پژوهش‌سرا سوت و کور است و این دانش‌آموزان تنها گروهی هستند که امروز در اینجا حاضر شده‌اند. دور میزی بزرگ در کتابخانه نشسته و درباره ایده‌های جدیدی که در ذهن دارند با یکدیگر حرف می‌زنند. «رقیه قاسمی» دانش‌آموز پایه یازدهم رشته ریاضی فیزیک دبیرستان جمهوری اسلامی است که ضمن درخشش در همه مقاطع تحصیلی، امسال در مسابقات مختلفی مقام برتر کشوری کسب کرده است.
این دانش‌آموز ۱۷ساله ساکن محله خانی‌آباد نو که در تفکیک پسماند و پرورش گیاهان هم فعال است، درباره آغاز فعالیت‌هایش در حوزه پژوهش می‌گوید: «به دنبال کنجکاوی‌های کودکی‌ام کم‌کم به این نتیجه رسیدم که می‌توانم از کوچک‌ترین اتفاقات و چالش‌های اطرافم ایده‌هایی بزرگ خلق کنم. بعد از موفقیت در مسابقات دانش‌آموزی، از طریق این پژوهش‌سرا با انجمن زیست‌آپ و قطب کشوری زیست‌فناوری آشنا شدم. طرح ساخت پودر و دستگاه تصفیه شیرابه‌های سمی زباله یکی از ایده‌هایی بود که با ارائه آن در مسابقات «خلق ایده کشوری» و «پژوهشگران برتر استان تهران» رتبه اول را از آن خود کردم. این درحالی است که این طرح در کتابچه معرفی آثار دانش‌آموزان پژوهشگر و فناور برگزیده هم منتشر شده است.»
طرح «سوخت زیستی» یکی دیگر از طرح‌های این دانش‌آموز است که سال۱۳۹۹ با همراهی هم‌گروهی‌اش «مهسا موحدی» به ثمر رسانده است. عضو فعال پژوهش‌سرای جوانه درباره این پژوهش می‌گوید: «با ارائه این اختراع در سال۱۳۹۹ رتبه یک کشوری پژوهش‌سراها و رتبه یک بیوانرژی را از آن خود کردیم.» او با اشاره به اینکه این اختراع به مرحله نهایی و کسب رتبه رسیده و اکنون در مرحله ثبت اداری است، می‌گوید: «ایده جدیدی در حوزه زیست فناوری پزشکی در ذهن دارم که دوست دارم سال جدید آن را به مرحله اجرا برسانم و افتخاری جدید برای منطقه‌ام ثبت کنم.»
- پژوهش‌سرای جوانه؛ پاتوق دانش‌آموزان نخبه
دستگاه سوخت زیستی که از ۲بطری سبز رنگ ساخته و موادی همچون آب جوش، نمک، کاه، جلبک و... داخل آن ریخته شده است، روبه‌روی رقیه و مهسا قرار گرفته است. «مهسا موحدی» دانش‌آموز پایه دوازدهم رشته تجربی با اشاره به اینکه یکی از دغدغه‌های همیشگی و مهم مردم شهر به‌خصوص محله‌های جنوبی، آلودگی هوا و آثار منفی‌اش روی سلامتی است، می‌گوید: «دوست داشتیم بتوانیم‌کاری برای رفع این مشکل انجام بدهیم. طرح دستگاه سوخت زیستی را نخست رقیه پیشنهاد داد و من هم در ساخت آن مشارکت کردم.»
این ساکن محله شریعتی شمالی ضمن یادآوری افتخاراتش در کسب رتبه یک مسابقات کشوری پژوهش‌سراها و بیوانرژی می‌گوید: «دبیر درس علوم ما در دوران متوسطه اول خیلی برای شرکت در مسابقات علمی تشویقم می‌کرد تا حدی که آن زمان برای نخستین بار در مسابقات آزمایشگاه شرکت کردم و در مرحله اول پذیرفته شدم. به مرور طی این سال‌ها با ایده‌پردازی و شرکت در رقابت‌های مختلف، با گروه زیست‌آپ آشنا شدم.»
این دارنده مدرک بین‌المللی کامپیوتر در ادامه می‌گوید: «با وجودی‌که تمرکزم روی کنکور و قبولی در رشته پزشکی است با علاقه‌ای که هم‌گروهی‌ام رقیه در من ایجاد کرد، در حوزه پژوهش و ایده‌پردازی هم فعالیت می‌کنم.» موحدی با قدردانی از مدیریت پژوهش‌سرا می‌گوید: «قبل از کرونا اینجا پاتوق اصلی ما محسوب می‌شد و وجود چنین جایی در منطقه باعث شد تا با استادان برجسته و انجمن‌های شاخص این رشته آشنا شویم، اما در روزهای کرونا بیشتر به‌صورت مجازی در شبکه‌های اجتماعی به مباحثه می‌پردازیم و گاهی برای رفع اشکال به اینجا می‌آییم.»
- برگزاری کلاس‌های رایگان در صورت حمایت
از کودکی خیلی به مطالعه و کتاب خواندن علاقه داشتم و نسبت به همسالانم کمی رسمی‌تر صحبت می‌کردم. عادتم بود از بین درس‌ها و گفته‌های معلمانم سؤال طرح کنم و به دنبال کشف جواب و تحلیل آن باشم. «نرگس ایرانشاهی» دانش‌آموز پایه نهم مدرسه نمونه دولتی زینب کبری(س) با بیان این موضوع می‌گوید: «یکی از معلمانم که به خوبی با این ویژگی اخلاقی من آشنا بود تشویقم می‌کرد تا در المپیادهای علمی شرکت کنم. طی این سال‌ها بارها در مسابقات مختلف علمی شرکت کردم، برای مثال در آزمون‌های اقتدار پایه پنجم همیشه در منطقه اول می‌شدم و پایه ششم هم در نخستین دوره طرح «نوجوان سالم» مقام اول را از آن خود کردم.»
او به فعالیت‌های جدی در حوزه پژوهش که با همراهی همکلاسی‌اش «هلیا حاتمی» انجام داده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: «نخستین اقدام جدی ما ارائه ایده ساخت یک دستگاه چمن‌زنی در پایه پنجم ابتدایی بود. پایه ششم تحقیقات‌مان را روی گیاهان دارویی برای اثربخشی در ترمیم فوری زخم شروع کردیم، اما به دلیل هزینه بالا و سن کم نتوانستیم آنها را به نتیجه ایده‌آل برسانیم.»
این ساکن ۱۴ساله محله شریعتی شمالی که در رشته احکام و تفسیر قرآن و خوشنویسی مهارت دارد و دوره‌های کامل آموزش چرتکه را پشت سر گذاشته، با بیان اینکه یکی از محدودیت‌های همیشگی دانش‌آموزان مدارس نمونه کمبود زمان است، می‌گوید: «شیوع کرونا و برگزاری غیرحضوری کلاس‌های مدرسه باعث شد تا فرصت بیشتری برای تمرکز روی پروژه‌ها و ایده‌های‌مان داشته باشیم. در این دوران با همراهی هلیا در قسمت فیلمسازی مسابقات پژوهش‌سراهای استان تهران، گرایش گیاهان دارویی شرکت کردیم و با تحقیق و ساخت فیلم درباره گیاه ثعلب مقام اول استانی را از آن خود کردیم.»
ایرانشاهی در پایان به فعالیت محدودسراهای محله، مساجد، پایگاه‌های بسیج و مراکز فرهنگی منطقه۱۹ در حوزه آموزش اشاره می‌کند و می‌گوید: «این نهادها می‌توانند با برگزاری دوره‌های آموزشی در ارتقای دانش قرآنی، علمی و هنری بچه‌های محل مؤثر باشند، اما به نظرم متأسفانه در این زمینه عملکردشان گسترده نبوده است. اگر شرایط فراهم باشد خیلی دوست دارم در حوزه‌هایی که مهارت دارم بتوانم برای بچه‌های محله‌ام کلاس‌های رایگان برگزار کنم.»
- ارتقای انگیزه فعالیت در پژوهش‌سرای جوانه
«هلیا حاتمی» دیگر دانش‌آموز پایه نهم مدرسه نمونه دولتی زینب کبری(س) است. او با علاقه‌ای که از روزهای کودکی‌اش نشئت می‌گیرد فعالیت خود را در حوزه پژوهش آغاز کرده است. حاتمی با بیان اینکه از دوران دبستان در جشنواره‌های دانش‌آموزی شرکت می‌کرد، می‌گوید: «همیشه گشت زدن در آزمایشگاه مدرسه و آشنایی با وسایل موجود در آن برایم جذاب بود و با حمایت معلمان این کار را انجام می‌دادم. کلاس سوم دبستان بودم که ایده تولید کرم ترمیم‌کننده به ذهنم رسید. با کمک‌های پدر و مادرم یک کرم با استفاده از گیاهان مختلف تولید کردم و با شرکت در مسابقه ایده‌پردازان خلاق مقام دوم استانی را کسب کردم.»
این دانش‌آموز فعال از پژوهش‌سرای جوانه به‌عنوان محیطی برای کشف استعدادهای دانش‌آموزان یاد می‌کند و می‌گوید: «با حضور در پژوهش‌سرا ضمن آشنایی با دیگر دانش‌آموزان پژوهشگر، انگیزه‌ام برای ادامه فعالیت‌های پژوهشی بیشتر شد.» دانش‌آموزی که در رشته والیبال و نوازندگی گیتار مهارت خاصی دارد از علاقه‌اش برای آموزش این مهارت‌ها در محیط‌های فرهنگی و آموزشی منطقه به بچه‌های محله یاد می‌کند و درباره فعالیت‌هایی که با مشارکت هم‌گروهی‌اش نرگس انجام داده، می‌گوید: «با کسب رتبه اول در مسابقات اخیر پژوهش‌سراهای استان تهران انگیزه ما هم برای ادامه این فعالیت‌ها بیشتر شده و در تلاشیم دوره‌های لازم علمی را بگذرانیم تا به ارائه ایده‌های جدیدتر بپردازیم.»