همشهری آنلاین_حسن حسن‌زاده: آنقدر که مشهور بود در دوران پهلوی اول و دوم، سالانه ۱۰۰ هزار نفر از علما، روحانیون، لوطی‌ها و دیگر طبقات اجتماعی به آستان مقدس این امامزاده سفر می‌کنند. آن روزها تنها مسیر دسترسی به بقعه امامزاده داود(ع) ازآبادی فرحزاد می‌گذشت.
جاده‌ای که به دلیل گذر از دل یونجه‌زارهای بالادست فرحزاد به مسیر یونجه‌زاری معروف شد. جاده‌ای خاکی و صعب‌العبور به طول ۱۵ کیلومتر که از روستای فرحزاد آغاز می‌شد و زمینه شکل‌گیری نخستین کافه‌ها، چایخانه‌ها و اقامتگاه‌های زائران را در این‌آبادی کهن فراهم کرد. اگرچه با ساخت جاده جدید امامزاده داود(ع) در محدود کن و سولقان چند دهه‌ای است که مسیر یونجه‌زاری از رونق افتاده و آن کافه‌های قدیمی تعطیل شده‌اند اما خبرهای خوبی برای فرحزادی‌ها در راه است. به بهانه برگزاری نشست‌هایی برای احیا و بهسازی این مسیر خاطره‌انگیز، سراغ شورایاران، باغداران و مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد رفتیم و درباره جزئیات این طرح پرس‌وجو کردیم.
محله‌هایی که با وجود توسعه شهر و تغییر منظر شهری هنوز ویژگی‌های هویتی، طبیعی و تاریخی خود را حفظ کرده‌اند ظرفیت بالایی برای توسعه همه‌جانبه در حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی دارند. فرحزاد به‌عنوان یکی ازآبادی‌های قدیمی شمیران از همین محله‌های مستعد برای توسعه گردشگری است.
احیای مسیر تاریخی دسترسی به آستان مقدس امامزاده داود(ع) که میان اهالی قدیمی فرحزاد به مسیر یونجه‌زاری معروف است، همان بستر و فرصت مناسبی است که می‌تواند زمینه‌های توسعه همه‌جانبه فرحزاد را فراهم کند.
«مژگان احمدیه» مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد که این روزها در جلسات متعدد با شورایاران، اهالی و شورای باغداران فرحزاد پیگیر مقدمات احیا و بهسازی این مسیر قدیمی است می‌گوید: «دفتر توسعه محله فرحزاد نقشه راهی برای توسعه این محله تدوین کرده که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن بهسازی و احیای مسیر قدیمی دسترسی به آستان مقدس امامزاده داود(ع) است. در طرح احیا و بهسازی این مسیر خاطره‌انگیز، فراهم کردن امکاناتی برای پذیرش گردشگران و طبیعت‌گردان و زیرساخت‌های لازم برای پذیرش ورزشکاران دیده شده است.»
از دهه ۶۰ و همزمان با بازگشایی مسیر جدید امامزاده‌داود(ع) در محدوده کن و سولقان به تدریج مسیر یونجه‌زاری محله فرحزاد از رونق افتاد؛ جاده‌ای که در سالیان نه چندان دور مسیر گردشگری و محل عبور و شب‌مانی زائران امامزاده داود(ع) بود. اما با وجود این هنوز هم این مسیر قدیمی مورد استقبال ورزشکاران و دوچرخه‌سواران قرار می‌گیرد. احمدیه از ظرفیت‌های مسیر یونجه‌زاری برای پذیرش ورزشکاران رشته‌های مختلف می‌گوید: «اگرچه مسیر یونجه‌زاری دیگر رونق گذشته را ندارد ولی به دلیل ویژگی‌های توپوگرافی آن هنوز هم یکی از پاتوق‌های دوچرخه‌سواران کوهستان است. اما نبود امکانات حداقلی در این مسیر و عرض کم آن به‌عنوان یک معبر مال‌رو، آن را از کانون توجه ورزشکاران این رشته و کوهنوردان خارج کرده است. در طرح احیای مسیر امامزاده داود(ع) تعریض و بهسازی مسیر برای گردشگران، ورزشکاران و تأمین امکانات اولیه‌ای مثل پارکینگ عمومی و... نیز پیش‌بینی شده است.»
- از احیای کافه‌ها تا فروش صنایع‌دستی
موسفیدان محله فرحزاد هنوز خاطره‌های کافه «آب زندگانی» و اتراق شبانه زائران امامزاده‌داود(ع) در این کافه قدیمی را فراموش نکرده‌اند. یکی از ده‌ها کافه پررونق این مسیر خاطره‌انگیز که از زائران امامزاده، پذیرایی و معیشت شمار زیادی از اهالی قدیمی فرحزاد را هم تأمین می‌کردند.
اگرچه سال‌های زیادی از تعطیلی این کافه و دیگر کافه‌های قدیمی فرحزاد می‌گذرد اما بهسازی این مسیر قدیمی گامی مهم برای احیای این کافه‌ها و اشتغالزایی برای جوانان امروز فرحزاد است. احمدیه از همکاری نهادهای مختلفی مانند سازمان نوسازی شهرداری، شورایاری فرحزاد و شورای باغداران محله برای احیای این مسیر و فراهم کردن زمینه‌های اشتغالزایی برای گروهی از اهالی محله می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین ارکان طرح احیای مسیر امامزاده داود(ع) ظرفیت‌های اقتصادی آن برای اهالی محله است. با احیای این مسیر قدیمی و ورود ورزشکاران، طبیعت‌گردان، گردشگردان و کوهنوردان چرخه مالی تازه‌ای در فرحزاد ایجاد می‌شود.
در باغ‌های حاشیه این مسیر، ظرفیت‌هایی برای کمپ‌زنی و شب‌مانی گردشگران و ورزشکاران و کسب درآمد برای باغداران وجود دارد. از طرفی خانه‌های قدیمی و سنتی در فرحزاد هست که مالکان آنها آمادگی خود را برای تبدیل این خانه‌ها به اقامتگاه و توسعه بوم‌گردی در محله اعلام کرده‌اند.»
بهسازی مسیر قدیمی امامزاده داود(ع) زمینه‌های درآمدزایی دیگر ظرفیت‌های این محله قدیمی را نیز فراهم خواهد کرد. فرحزاد از اقوام و مهاجران مختلفی میزبانی می‌کند که هرکدام صنایع‌دستی مخصوص به خود را دارند. احمدیه ادامه می‌دهد: «در این طرح، مسیر گردشگری و زیارتی امامزاده داود(ع) از میدان فرحزاد آغاز می‌شود و با گذر از مسیر تاریخی یونجه‌زاری به امامزاده داود(ع) می‌رسد. در این مسیر فرصتی برای استقرار غرفه‌های فروش صنایع‌دستی اقوام مختلف فرحزاد هم فراهم می‌شود. مسئله‌ای که به معیشت بسیاری از بانوان سرپرست خانوار محله کمک می‌کند.»
- توسعه اقامتگاه‌های موقت در باغ‌ها
یکی از ویژگی‌های طبیعی مسیر قدیمی امامزاده داود(ع) وجود باغ‌های توت، گردو، شاتوت، گیلاس و... است؛ بیش از ۳۰۰ باغ سرسبز که در روزگار رونق این مسیر با کافه‌ها و اقامتگاه‌های موقت، از زائران امامزاده میزبانی می‌کردند. در طرح احیای مسیر امامزاده داود(ع) باغداران هم آمادگی خود را برای بهسازی این مسیر اعلام کرده‌اند.
«مهدی بهشتی» نماینده شورای باغداران فرحزاد می‌گوید: «در دوران رونق این مسیر، باغداران میوه‌های فصل مثل گیلاس، شاتوت، گردو و... را به زائران و گردشگران می‌فروختند. خوشبختانه هنوز هم‌نسل جوان فرحزاد و فرزندان باغداران قدیمی این محله به باغداری مشغول هستند و برای احیای آن کافه‌های قدیمی انگیزه دارند.»
باغداران مسیر امامزاده داود(ع) امیدوارند احیای این مسیر مقدمه‌ای شود برای زنده کردن نام روستای قدیمی یونجه‌زار. بهشتی ادامه می‌دهد: «در مسیر امامزاده داود(ع) به محدوده‌ای می‌رسیم که به معدن سنگ مثقال معروف است. از این نقطه گستره سبزی با بیش از ۳۰۰ باغ نمایان می‌شود که روزگاری روستای یونجه‌زار نام داشت. اگرچه در تقسیمات جدید روستایی به نام یونجه‌زار وجود ندارد اما باغداران قدیمی امیدوارند با احیای این مسیر نام این روستا دوباره، زنده و مقدماتی برای توسعه امکانات آن فراهم شود.»
- کوچ معتادان از دره فرحزاد
اگرچه طی سال‌های اخیر نام محله فرحزاد یادآور برخی آسیب‌های اجتماعی بوده است اما شورایاران یکی از نتایج مثبت احیا و بهسازی مسیر قدیمی امامزاده داود(ع) را مقابله با این آسیب‌ها می‌دانند. «مریم سلامت» عضو شورایاری فرحزاد می‌گوید: «با وجود تلاش‌های شورایاران، نیروهای انتظامی، شهرداری و نهادهای مختلف هنوز هم تجمع معتادان در روددره فرحزاد یکی از معضلات اساسی محله ماست.
کاهش حس امنیت در معابر نزدیک روددره پس از تاریکی هوا و سرقت‌های گاه و بیگاه لوازم خودرو در این معابر یکی از پیامدهای وجود این آسیب اجتماعی است. اما اجرای طرح بهسازی و احیای مسیر امامزاده داود(ع) و ورود گردشگران و طبیعت‌گردان بیشتر به فرحزاد می‌تواند به حل این معضل قدیمی هم کمک کند.»